الهام قنبری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر کارآفرینی و مدیریت، به بررسی ابعاد تداوم کسب و کارها در شرایط بحرانی پرداخته و بر نقش تاب آوری و انطباق پذیری سازمان ها در مواجهه با چالش های تحمیلی بر اقتصاد کشور تاکید و اظهار کرد: بحران‌ها از تحریم های اقتصادی و نوسانات ارزی گرفته تا بلایای طبیعی و پاندمی ها، نه تنها ناگزیر به فضای اقتصادی کشور تحمیل شده‌اند، بلکه نشان داده‌اند که ضعف در آمادگی و انطباق پذیری می‌تواند موجودیت بسیاری از کسب و کارها را تهدید کند.
تاب آوری؛ شرط بقا در اقتصاد بحران زده
قنبری با اشاره به ادبیات علمی حوزه مدیریت بحران توضیح داد: تاب‌آوری سازمانی فراتر از صرفاً «بقا» است. شرکتی که صرفاً دوام بیاورد، در بهترین حالت از بحران عبور کرده اما آسیب دیده باقی می ماند اما سازمان تاب آور، توانایی بازگشت سریع تر به مسیر رشد و حتی استفاده از بحران به‌عنوان سکوی جهش را دارد.
وی افزود: تجربه جهانی نشان می دهد که شرکت هایی که برای تداوم کسب و کار برنامه ریزی کرده اند، نه تنها خسارت کمتری متحمل می شوند بلکه در دوران پسابحران، سهم بیشتری از بازار را جذب می کنند. این موضوع در ایران، با توجه به تعدد بحران ها و پیش‌بینی ناپذیری شرایط اقتصادی، اهمیتی دوچندان دارد.
انطباق‌پذیری؛ از تغییر اجباری تا مزیت رقابتی
این مدرس دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: انطباق پذیری سازمان ها به معنای توانایی تغییر در ساختار، فرآیند و حتی مدل کسب و کار متناسب با شرایط جدید است. نمونه بارز این موضوع را می‌توان در دوران کرونا مشاهده کرد؛ شرکت هایی که به‌سرعت از فروش سنتی به پلتفرم های آنلاین مهاجرت کردند، نه تنها از تعطیلی مصون ماندند بلکه بازارهای جدیدی را فتح کردند.
در فضای ایران نیز، انطباق‌پذیری تنها یک انتخاب مدیریتی نیست، بلکه ضرورتی حیاتی است. سازمان هایی که همچنان بر روش های سنتی و غیرمنعطف اصرار می ورزند، در برابر شوک های ارزی، کمبود منابع و تغییرات سریع بازار، عملاً بدون سلاح باقی می مانند
قنبری تاکید کرد که در فضای ایران نیز، انطباق‌پذیری تنها یک انتخاب مدیریتی نیست، بلکه ضرورتی حیاتی است. سازمان هایی که همچنان بر روش های سنتی و غیرمنعطف اصرار می ورزند، در برابر شوک های ارزی، کمبود منابع و تغییرات سریع بازار، عملاً بدون سلاح باقی می مانند.
راهکارهای عملیاتی
این پژوهشگر کارآفرینی و مدیریت با تأکید بر ضرورت برنامه ریزی پیش‌دستانه برای مقابله با بحران ها، نخستین گام را طراحی نقشه راه تداوم کسب‌وکار دانست و گفت: شرکت های بزرگ باید از هم‌اکنون سناریوهای مختلفی همچون تحریم های بین المللی، بحران انرژی یا تغییرات اقلیمی را پیش‌بینی کرده و برای هرکدام برنامه عملیاتی مشخص تدوین کنند. وجود چنین نقشه ای به سازمان ها امکان می‌دهد تا در شرایط بحرانی غافلگیر نشوند و مسیر بازگشت به فعالیت عادی را سریع تر بیابند.
وی همچنین سرمایه گذاری در نوآوری و فناوری های دیجیتال را از مهم‌ترین راهبردهای افزایش تاب‌آوری دانست و ادامه داد: داده محوری، اتوماسیون و بهره گیری از ابزارهای فناورانه، انعطاف سازمان ها را به شکل محسوسی بالا می برد و به آنها توانایی می دهد تا در شرایط بحرانی، با سرعت و دقت بیشتری تصمیم گیری کنند. به‌ویژه در اقتصادی که ناپایداری های پی در پی وجود دارد، چابکی فناورانه می تواند مرز میان بقا و شکست را تعیین کند.
قنبری افزود: تنوع بخشی به زنجیره تأمین نیز یکی از کلیدهای اصلی تاب آوری سازمانی است. وابستگی به یک منبع تأمین یا یک بازار خاص، ریسک پذیری شرکت ها را افزایش می دهد و هرگونه اختلال در آن زنجیره می تواند کل فعالیت را با وقفه روبه‌رو سازد. تجربه بحران جهانی غذا و انرژی نشان داده است که بنگاه هایی که منابع متنوع تری در اختیار دارند، توانسته اند با کمترین آسیب مسیر خود را ادامه دهند.
بحران ها بخشی جدایی ناپذیر از واقعیت اقتصاد ایران است؛ واقعیتی که نمی توان آن را حذف کرد اما می توان برای آن آماده بود. سازمان هایی که تاب آوری و انطباق پذیری را به‌عنوان یک سرمایه استراتژیک در نظر بگیرند، قادر خواهند بود از بحران‌ها عبور کنند
وی بر اهمیت سرمایه انسانی تاب‌آور تأکید کرد و یادآور شد: آموزش کارکنان برای مواجهه با بحران، تقویت مهارت های نرم مانند حل مسئله، تصمیم گیری سریع و کار تیمی، و همچنین ایجاد امنیت روانی در محیط کار، از ارکان اصلی انطباق پذیری سازمان هاست. در واقع، نیروی انسانی آماده و توانمند، موتور محرکی است که به سازمان امکان می دهد در برابر تغییرات ناگهانی ایستادگی کند و حتی راهکارهای نوآورانه برای ادامه مسیر ارائه دهد.
این پژوهشگر بر نقش سیاست‌های حمایتی کلان‌نگر در سطح ملی تأکید و بیان کرد: تقویت چارچوب های حمایتی از بنگاه ها در شرایط بحرانی، از جمله حمایت های مالیاتی، بیمه ای و تسهیل دسترسی به منابع مالی، می‌تواند پشتوانه ای برای پایداری بخش خصوصی باشد. بدون چنین حمایت‌ه ایی، حتی شرکت های تاب‌آور نیز ممکن است در برابر فشارهای ساختاری و محدودیت های اقتصادی توان مقاومت نداشته باشند.
بحران ها بخشی جدایی‌ناپذیر از واقعیت اقتصاد ایران است
قنبری تاکید کرد: بحران ها بخشی جدایی‌ناپذیر از واقعیت اقتصاد ایران است؛ واقعیتی که نمی‌توان آن را حذف کرد، اما می توان برای آن آماده بود. سازمان هایی که تاب آوری و انطباق پذیری را به‌عنوان یک سرمایه استراتژیک در نظر بگیرند، نه تنها قادر خواهند بود از بحران ها عبور کنند، بلکه می توانند آنها را به فرصتی برای باز طراحی، نوآوری و پیشتازی در بازار بدل کنند.
به بیان دیگر، بقای سازمان‌ها در ایرانِ امروز، بیش از هر زمان دیگر به توانایی‌شان در «یادگیری از بحران» و «تبدیل تهدید به فرصت» وابسته است.
نظر شما