به گزارش بازار، علیرضا لرک، سردبیر اقتصاد مدیا نوشت:
بحران کمبود آب در ایران یکی از چالش‌های جدی دهه‌های اخیر است که نه‌تنها به عوامل اقلیمی و مدیریت منابع آب مرتبط است، بلکه تحت تأثیر آگاهی عمومی و نقش رسانه‌ها نیز قرار دارد. دولت چهاردهم با بحرانی روبرو است که نباید نقش رسانه‌ها را در آن نادیده گیرد.
رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری قدرتمند در شکل‌دهی به افکار عمومی، می‌توانند نقشی کلیدی در مدیریت این بحران ایفا کنند، امری که پیشتر کمتر به آن پرداخته شده است و شاید یکی از دلایل عدم مصرف بهینه آب در بخش صنایع، خانگی و کشاورزی از همین مساله نشات می‌گیرد.
تأثیرات رسانه بر بحران آب
رسانه‌ها در قبال مشکلات متعدد کشور وظایفی را به جهت آگاهی بخشی و همچنین روشنگری بر عهده دارند.
آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی: رسانه‌ها با تولید محتواهای آموزشی درباره صرفه‌جویی در مصرف آب، روش‌های بهینه کشاورزی و اهمیت حفظ منابع آبی، می‌توانند سطح آگاهی عمومی را افزایش دهند. برنامه‌های تلویزیونی، مستندها و محتوای شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به مردم نشان دهند که چگونه اقدامات ساده روزانه، مانند کاهش زمان استحمام یا استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف، می‌تواند تأثیرات بزرگی داشته باشد.
تغییر رفتار اجتماعی: رسانه‌ها با روایت داستان‌های واقعی از مناطق دچار کم‌آبی، مانند روستاهای سیستان و بلوچستان یا دریاچه ارومیه و…، می‌توانند احساس همدلی و مسئولیت اجتماعی را در مخاطبان برانگیزند. این امر می‌تواند به تغییر رفتارهای پرمصرف و تشویق به مشارکت در طرح‌های حفاظت از آب منجر شود.
نقد سیاست‌ها و جلب توجه تصمیم‌گیران: رسانه‌ها می‌توانند با پوشش خبری مشکلات مدیریت آب، مانند سدسازی‌های غیراصولی یا بهره‌برداری بیش‌ازحد از منابع زیرزمینی، فشار عمومی را بر سیاست‌گذاران افزایش دهند. گزارش‌های تحقیقی و افشای سوءمدیریت‌ها می‌تواند به اصلاح سیاست‌ها کمک کند که در این زمینه شاید بتوان گفت در سالهای قبل کم‌کاری بسیاری از سوی رسانه‌ها صورت گرفته است.
انتشار اطلاعات نادرست یا کم‌توجهی: متأسفانه، برخی رسانه‌ها ممکن است با تمرکز بر موضوعات غیرضروری یا انتشار اطلاعات نادرست، مانند ساده‌انگاری بحران آب، به تشدید مشکل دامن بزنند. برای مثال، عدم پوشش کافی وضعیت بحرانی تالاب‌ها یا تمرکز صرف بر اخبار سیاسی می‌تواند این موضوع حیاتی را به حاشیه براند. اینکه رسانه نباید باعث سیاه‌نمایی شود حرفی به گزاف نیست، اما حمایت بیش از حد از سیاست‌های دولتی و همچنین سرکوب خبری راهکار مناسبی برای آگاهی بخشی و روشنگری نیست.
راهکارهای رسانه‌ای
تولید محتوای جذاب و متنوع: رسانه‌ها باید از فرمت‌های متنوع مانند اینفوگرافیک، ویدئوهای کوتاه، پادکست و گزارش‌های میدانی استفاده کنند تا پیام‌های مرتبط با بحران آب به‌صورت مؤثر به گروه‌های مختلف جامعه منتقل شود. برای مثال، تولید ویدئوهای کوتاه در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌هایی مانند #آب_حیات می‌تواند توجه جوانان را جلب کند.
همکاری با فعالان محیط‌زیست: رسانه‌ها می‌توانند با دعوت از کارشناسان و فعالان محیط‌زیست، برنامه‌هایی با محتوای علمی و کاربردی تولید کنند. این برنامه‌ها می‌توانند راهکارهای عملی مانند استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا بازچرخانی آب را به مردم و کشاورزان آموزش دهند.
ایجاد کمپین‌های ملی: راه‌اندازی کمپین‌های رسانه‌ای با شعارهای ساده و اثرگذار، مانند «هر قطره ارزشمند است»، می‌تواند مشارکت عمومی را افزایش دهد. این کمپین‌ها می‌توانند با همکاری صداوسیما، رسانه‌های دیجیتال و حتی بیلبوردهای شهری اجرا شوند. متاسفانه کمپین اخیر شهرداری بیشتر به جهت اینکه جلب توجه مخاطب را از منظر صرفه‌جویی به خود جلب کند، بیشتر باعث تمسخر شده و نتوانسته افکار عمومی را به سمت این بحران سوق دهد.
پوشش محلی و منطقه‌ای: رسانه‌ها باید به مشکلات کم‌آبی در مناطق مختلف ایران، از خوزستان تا یزد، توجه ویژه‌ای نشان دهند و راهکارهای متناسب با هر منطقه را معرفی کنند. این تمرکز محلی باعث می‌شود مردم هر منطقه احساس ارتباط بیشتری با موضوع داشته باشند.
تشویق به گفت‌وگوی ملی: رسانه‌ها می‌توانند با برگزاری میزگردها و مناظره‌های عمومی، فضایی برای گفت‌وگو بین مردم، کارشناسان و سیاست‌گذاران ایجاد کنند. این گفت‌وگوها می‌توانند به شناسایی راهکارهای خلاقانه و جلب حمایت عمومی منجر شوند.
رسانه‌ها در ایران می‌توانند به‌عنوان پلی بین مردم و سیاست‌گذاران، نقش مؤثری در مدیریت بحران آب ایفا کنند. این مساله جزو رسالت رسانه‌های مختلف است. رسانه‌ها با تولید محتوای هدفمند، افزایش آگاهی عمومی و فشار بر تصمیم‌گیران برای اصلاح سیاست‌ها، می‌توانند به کاهش اثرات این بحران کمک کنند. در نهایت، موفقیت این تلاش‌ها به همکاری بین رسانه‌ها، دولت و جامعه بستگی دارد تا با هم‌افزایی، آینده‌ای پایدار برای منابع آبی ایران رقم بزنند. فراموش نکنیم هنوز راهی پرچالش در خصوص منابع آبی در پیش داریم و اگر در دوماه ابتدایی پاییز بارندگی مناسبی رو شاهد نباشیم روزهای صفر آبی شهرها یک به یک از راه خواهند رسید و این مساله می‌تواند آغاز ابربحرانی در سطح ملی باشد. رییس جمهور این روزها بسیار برای بحران آب به دنبال یه یاری‌گر است و چه بهتر از رسانه‌ها که بتوانند برای جامعه آرامش را به همراه بیاروند. راهکار رسانه یکی از آن راه حل‌هایی است که رییس جمهور در پی آن است و از شورای اطلاع رسانی دولت توقع است که در این زمینه توجه بیشتری به رسانه‌ها داشته باشد. رسانه‌ها در خصوص دیپلماسی آب در بین کشورهای همسایه هم می‌توانند تاثیرگذار باشند که پیشتر به آن پرداخته شده است.
نظر شما