بازار؛ گروه فناوری: علی‌اصغر سعدآبادی، دبیر جشنواره نوآوری اجتماعی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، اظهار داشت: در حال حاضر ۱۹ میلیون نفر از جمعیت کشور، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم، درگیر آسیب‌های مرتبط با مواد مخدر هستند؛ به این معنا که از هر شش نفر، یک نفر با این بحران دست‌وپنجه نرم می‌کند.
وی در ادامه افزود: برای آنکه راه‌حل یک مسئله اجتماعی مؤثر باشد، پنج ویژگی کلیدی را باید دارا باشد: نخست اینکه مبتنی بر نوآوری باشد، دوم اینکه پایداری داشته باشد، سوم اینکه کارآمد و مؤثر واقع شود، چهارم در بستر فعالیت‌های اجتماعی شکل گیرد، و نهایتاً اینکه اثربخش باشد.
سعدآبادی تصریح کرد: نوآوری اجتماعی به معنای شناسایی دقیق مسائل اجتماعی و ارائه راه‌حل‌هایی عملیاتی برای رفع آن‌هاست.
او در تشریح تجربه‌های داخلی مرتبط با نوآوری اجتماعی بیان کرد: تمایز اساسی نوآوری اجتماعی با دیگر حوزه‌ها در آن است که فرد باید خود را در دلِ مسئله قرار دهد تا بتواند ابعاد آن را درک کند. در کشور، اکوسیستم‌های متعددی در اطراف مسائل شکل گرفته‌اند. ما در معاونت ریاست‌جمهوری به‌دنبال طراحی ابزارهای سیاست‌گذاری بودیم تا این اکوسیستم‌ها را تقویت کنیم؛ از جمله ابزاری مانند اعطای جایزه. انتخاب جایزه از الگویی مدیریتی به نام "اثر لیگ" الهام گرفته شده. در لیگ فوتبال، تنها تیم نخست جایزه دریافت می‌کند، اما این رقابت باعث رشد تمام اجزای اکوسیستم می‌شود از بازیکن و مربی گرفته تا داور و حتی تماشاگران.
وی گفت: در طراحی جایزه نوآوری اجتماعی نیز همین اثر را مدنظر قرار دادیم. جایزه، محصولی از فرآیند شناسایی، ارزیابی، سنجش اثر، و سپس حمایت و پیوند با شبکه‌های حکمرانی و نهادهای خصوصی و عمومی کشور است.
سعدآبادی با اشاره به رویکرد طراحی‌شده این جایزه گفت: این جایزه، که برخی از آن با عنوان "نوبل اجتماعی" یاد می‌کنند، دو هدف کلیدی را دنبال می‌کند؛ نخست آنکه شاخص‌های علمی برای سنجش و ارزیابی طرح‌های نوآورانه اجتماعی در کشور وجود ندارد، دوم آنکه تجربه نشان داده تعاریف رسمی از مفاهیمی همچون اقتصاد مقاومتی دقیق نیستند. بنابراین ما به تدوین شاخص‌های اقتصاد مقاومتی پرداختیم تا شفاف شود که کدام پروژه‌ها در مسیر این هدف قرار دارند.
وی درباره تجربه‌های مرتبط با کارآفرینی اجتماعی گفت: در منطقه ارومیه، پروژه‌ای تعریف شد با هدف توسعه کارآفرینی در حوزه کشاورزی اطراف دریاچه. نهادهای مختلفی وارد عمل شدند؛ از توزیع کود و بذر گرفته تا حمایت مالی از کشاورزان. نتیجه‌ی اولیه، ایجاد ۱۱ فرصت شغلی مستقیم و گردش مالی چشم‌گیر حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بود. اما در بلندمدت، این طرح منجر به خشکی بیشتر دریاچه، افزایش طوفان‌های نمک، و تخریب اراضی کشاورزی شد. در نهایت، نه تنها اشتغال از دست رفت، بلکه کشاورزان سنتی نیز بیکار شدند.
او با تاکید گفت: در ارزیابی جایزه نوآوری اجتماعی، اهمیت بیشتری برای اثرات بلندمدت و اجتماعی در نظر گرفته‌ایم، نه صرفاً دستاوردهای اقتصادی.
سعدآبادی افزود: نوآوری اجتماعی چهار هدف اصلی را دنبال می‌کند: اول، ایجاد الگوهای توانمندساز برای افرادی با دانش و تجربه محدود؛ دوم، حضور مؤثر نهادهای واسط مانند صندوق نوآوری اجتماعی که مسئول حمایت‌های مالی است؛ سوم، همراهی شتاب‌دهنده‌های حوزه نوآوری اجتماعی برای کمک به تیم‌سازی و ورود به بازار؛ و چهارم، حضور کمیته‌های تخصصی که وظیفه پیوند دادن طرح‌ها با ساختار حکمرانی کشور را برعهده دارند.
وی درباره سطوح مختلف شرکت‌کنندگان در جایزه توضیح داد: شرکت‌کنندگان در چهار سطح طبقه‌بندی می‌شوند: سطح فردی که افراد حقیقی دارای ایده یا تجربه اجرایی‌اند؛ سطح سازمانی که شرکت‌های خصوصی با ساختار مشخص وارد عرصه شده‌اند؛ سطح حکمرانی که دستگاه‌های دولتی درگیر سیاست‌گذاری یا اجرای پروژه‌ها هستند؛ و نهایتاً سطح جمعی که هدف نهایی جایزه است و منجر به شکل‌گیری یک اکوسیستم اجتماعی فراگیر خواهد شد.
او همچنین مسیر رشد نوآوری اجتماعی را چنین توضیح داد: این مسیر شامل چهار سطح است: اول، مرحله رویش که ایده‌ها تازه شکل گرفته‌اند؛ دوم، پویایی که ساختار حقوقی و تیم اجرایی شکل می‌گیرد؛ سوم، نهادینه‌سازی که اجرای کامل و ورود به ساختارهای اجتماعی رقم می‌خورد؛ و چهارم، تأثیرگذاری اجتماعی که هدف نهایی جایزه است.
وی افزود: حمایت مالی در این جشنواره شامل جایزه‌ای تا سقف پنج میلیارد تومان است؛ همچنین برگزیدگان مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان دریافت می‌کنند که بسته به نظر کمیته ارزیابی و علمی ممکن است تغییر کند. ممکن است در برخی حوزه‌ها، برگزیده‌ای نداشته باشیم، اما هدف از این طراحی، فرهنگ‌سازی و فراهم‌سازی زیرساخت توسعه آتی است. در صندوق نوآوری اجتماعی نیز سقف تسهیلات ۵ میلیارد تومان تعریف شده، که در صورت لزوم قابل افزایش خواهد بود.
توسعه کشور نباید محدود به فناوری‌های سخت‌افزاری و صنعتی باشد
در ادامه، سید مهدی شریفی، دبیر ستاد فناوری‌های نرم و صنایع خلاق، با تأکید بر اهمیت این حوزه گفت: توسعه کشور نباید محدود به فناوری‌های سخت‌افزاری و صنعتی باشد. امروز مظلومیت فناوری‌های نرم، به‌ویژه رسانه، بسیار محسوس است. در حالی که صنایع بزرگی همچون نفت با حمایت ویژه همراه‌اند، رسانه و صنایع فرهنگی همچنان مغفول مانده‌اند. صاحبان رسانه همواره به‌دنبال فناوری و تجهیزات‌اند، اما نیروهای اندیشمند و خلاق، که کارگران دانشی این حوزه محسوب می‌شوند، اغلب دیده نمی‌شوند.
وی ادامه داد: اکنون که مسئولیت پیشبرد این حوزه را بر عهده داریم، باید با اراده‌ای جدی وارد میدان شویم. در چهار ماه گذشته، تلاش ویژه‌ای برای اعتلای این حوزه صورت گرفته و در آستانه برگزاری کنفرانس جایزه نوآوری اجتماعی، ضرورت دارد گزارشی جامع ارائه شود.
شریفی با اشاره به تمرکز راهبردی ستاد گفت: از میان ۱۵ یا ۱۶ صنعت خلاق موجود در کشور، چهار حوزه به‌عنوان محورهای کلیدی انتخاب شده‌اند: انیمیشن، بازی‌های رایانه‌ای، اسباب‌بازی، و خدمات عمومی عمرانی. این حوزه‌ها ظرفیت ایجاد مزیت رقابتی و حضور برجسته در عرصه جهانی را دارند.
او افزود: مطالعات تحلیلی نشان داده‌اند که تمرکز بر این چهار حوزه، علاوه بر تقویت هویت ایرانی‌ـ‌اسلامی، می‌تواند در مقیاس جهانی نیز مؤثر باشد. تمامی حمایت‌ها باید بر اساس شاخص‌های تدوین‌شده و عادلانه صورت گیرد، نه بر مبنای سلایق فردی و تصمیمات غیرشفاف گذشته.
نظر شما