بازار؛ گروه بین الملل: سفر احمد الشرع، رئیس جمهور موقت سوریه، به آذربایجان نقطه عطفی مهم در سیاست خارجی در حال تحول باکو در قبال غرب آسیا است. این گام نه تنها نشان دهنده قصد آذربایجان برای تعمیق روابط دوجانبه با سوریه پس از تغییر قدرت در دمشق است، بلکه گویای جاه طلبی گسترده‌تر باکو برای ایفای نقش فعال‌تر در معماری امنیتی منطقه و بهبود اوضاع پس از جنگ نیز است. پس از سقوط دولت بشار اسد، آذربایجان جزو اولین کشورهایی بود که حمایت خود را از تمامیت ارضی و حاکمیت سوریه ابراز کرد. اکنون نیز سفر احمد الشرع به باکو به باور کارشناسان صرفاً یک دیدار تشریفاتی نیست؛ بلکه گامی به سوی ایجاد قالب‌های جدید همکاری از انرژی و توسعه زیرساخت‌ها گرفته تا لجستیک و دیپلماسی است.
در بحبوحه درگیری‌های جاری در بخش‌هایی از غرب آسیا، آذربایجان به طور پیوسته در حال تقویت جایگاه خود به عنوان یک میانجی به اصطلاح بی‌طرف است. باکو به دلیل روابط قوی خود با رژیم صهیونیستی و کشورهای کلیدی عربی از جمله سوریه، در موقعیت منحصر به فردی برای ایفای نقش یک پل دیپلماتیک قرار دارد. آذربایجان پیش از این در برقراری مجدد گفتگو بین ترکیه و رژیم صهیونیستی نقش داشته و از تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها بین سوریه و اسرائیل حمایت کرده است. از همین روی، جلسات آینده در باکو با حضور نمایندگانی از کشورهای خاورمیانه می‌تواند نقش آذربایجان را به عنوان یک صلح‌ساز سازنده بیش از پیش تثبیت کند.
یکی از موضوعات کلیدی مورد بحث در طول سفر الشرع، صادرات احتمالی گاز آذربایجان به بازار سوریه است. دیپلماسی انرژی همچنان سنگ بنای سیاست خارجی آذربایجان است و با افزایش رقابت جهانی برای گاز آذربایجان، به ویژه به دلیل اختلالات ناشی از منابع دیگر، باکو در حال دنبال کردن مسیرهای صادراتی جدید و تنوع بخشیدن به بازارهای خود است.
همکاری بر مدار انرژی
یکی از موضوعات کلیدی مورد بحث در طول سفر الشرع، صادرات احتمالی گاز آذربایجان به بازار سوریه است. دیپلماسی انرژی همچنان سنگ بنای سیاست خارجی آذربایجان است و با افزایش رقابت جهانی برای گاز آذربایجان، به ویژه به دلیل اختلالات ناشی از منابع دیگر، باکو در حال دنبال کردن مسیرهای صادراتی جدید و تنوع بخشیدن به بازارهای خود است.
در حالی که اروپا همچنان مقصد اصلی صادرات گاز باکو است، این کشور اکنون به طور فعال به خاورمیانه نیز روی آورده است. ترکیه در حال حاضر یک کشور ترانزیت مهم است و عراق نیز به عنوان یک واردکننده بالقوه در نظر گرفته می‌شود. اکنون، سوریه گام بعدی است. فراتر از دستاوردهای اقتصادی، صادرات گاز به سوریه روابط سیاسی را تقویت کرده و از ثبات اقتصادی حمایت می‌کند که برای دولت جولانی از اهمیت راهبردی برخوردار است.
باید توجه داشت که شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) قراردادی را با شرکت Union Energy برای به دست آوردن ۱۰ درصد از سهام پروژه گاز طبیعی تامار اسرائیل، واقع در حوزه مدیترانه، امضا کرده است.
از نظر تاریخی، سوریه به گاز آذربایجان ابراز علاقه کرده است و در سال ۲۰۰۹، دو کشور حتی توافق‌نامه‌ای برای صادرات گاز امضا کردند. با این حال، تحولات جهانی و منطقه‌ای این پروژه را از مسیر خود خارج کرد. امروزه، با صادرات گاز آذربایجان از طریق خط لوله TAP که از ترکیه و نزدیکی سوریه عبور می‌کند، مذاکرات در مورد همکاری در زمینه انرژی می‌تواند از سر گرفته شود، به طور بالقوه منابع انرژی مقرون به صرفه را برای سوریه تضمین کند و در عین حال دسترسی آذربایجان به بازار را گسترش دهد.
باید توجه داشت که شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) قراردادی را با شرکت Union Energy برای به دست آوردن ۱۰ درصد از سهام پروژه گاز طبیعی تامار اسرائیل، واقع در حوزه مدیترانه، امضا کرده است. میدان گاز طبیعی تامار که در سال ۲۰۰۹ کشف شد، در سواحل رژیم صهیونیستی در دریای مدیترانه واقع شده است. این میدان از سال ۲۰۱۳ عملیاتی شده و تقریباً ۳۸۹ میلیارد متر مکعب ذخایر گاز طبیعی دارد. این پروژه توسط شرکت آمریکایی شورون مدیریت می‌شود. این امر نشان می‌دهد که آذربایجان احتمالاً فرصت‌هایی برای همکاری با سوریه در بخش هیدروکربن در منطقه داشته باشد. احیای این همکاری می‌تواند انرژی پایدار و مقرون‌به‌صرفه را برای سوریه فراهم و در عین حال جایگاه آذربایجان در بازار منطقه‌ای را گسترش دهد.
این همکاری، تعداد کشورهای واردکننده گاز آذربایجان را به ۱۳ کشور می‌رساند و سوریه را نه تنها به عنوان یک دریافت‌کننده، بلکه به طور بالقوه به عنوان یک مرکز ترانزیت قرار می‌دهد. در دوره‌ای که رقابت جهانی برای گاز آذربایجان در حال افزایش است، این چرخش به سمت خاورمیانه، نقشه صادرات باکو را گسترش می‌دهد و سبد ژئوپلیتیکی آن را متنوع می‌کند. این امر همچنین با یک واقعیت جدید انرژی منطقه‌ای همزمان است که اروپا دیگر تنها مشتری برتر آذربایجان نیست.
آذربایجان سالانه حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز از طریق دو خط لوله کلیدی به بازار ترکیه می‌فروشد که شامل؛ خط لوله باکو-تفلیس-ارزروم (BTE) که به زیرساخت‌های بوتاش در مرز گرجستان و ترکیه متصل بوده و خط لوله قفقاز جنوبی که به تاناپ متصل می‌شود. این مشارکت، امکان تحویل حداکثر ۶ میلیون متر مکعب در روز یا حدود ۲ میلیارد متر مکعب در سال را برای تأمین نیازهای انرژی نیروگاه‌های حلب و حمص فراهم می‌کند.
همچنین، آذربایجان تجربه مناسبی در بازسازی پس از جنگ کسب کرده است. این کشور جاده‌ها، نیروگاه‌ها، مدارس، مراکز درمانی و حتی شهرهای «هوشمند» کاملی در قره‌باغ ساخته است. این امر آذربایجان را به شریکی بسیار جذاب برای سوریه تبدیل می‌کند که اکنون با چالش‌های عظیم بازسازی روبرو است. در این راستا، به دنبال دستور الهام علی اف، هیئتی عالی رتبه به رهبری معاون نخست وزیر از سوریه بازدید کرد تا ارزیابی کند که چگونه آذربایجان می‌تواند در تلاش‌های بازسازی مشارکت کند. این امر شامل ارائه راه‌حل‌های مهندسی، همکاری‌های فناوری و برنامه‌ریزی لجستیکی نیز می‌شود.
در حالی که سیاست خارجی باکو پیش از این عمدتاً بر اروپا و آسیای مرکزی متمرکز بود، احیای کنترل بر سرزمین‌های خود نقطه عطفی را رقم زد و منجر به یک راهبرد بلندپروازانه‌تر با هدف تقویت مشارکت در مناطقی شد که منافع قدرت‌های بزرگ در آن‌ها تلاقی می‌کند.
بلندپروازی باکو
تقویت روابط با سوریه بخشی از یک استراتژی بزرگتر آذربایجان در تعامل با خاورمیانه است. باکو از طریق روابط فعال با ترکیه، ایران، رژیم صهیونیستی و کشورهای خلیج فارس، نفوذ خود را گسترش می‌دهد. این امر آذربایجان را به عنوان یک بازیگر کلیدی منطقه‌ای که قادر به ایجاد تعادل بین منافع خود است، قرار می‌دهد. سفر احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، به آذربایجان چیزی بیش از یک ژست دیپلماتیک بوده و بازتابی از تغییرات عمیق ژئوپلیتیکی است. افزایش حضور آذربایجان در خاورمیانه به هیچ وجه تصادفی نیست. در حالی که سیاست خارجی باکو پیش از این عمدتاً بر اروپا و آسیای مرکزی متمرکز بود، احیای کنترل بر سرزمین‌های خود نقطه عطفی را رقم زد و منجر به یک راهبرد بلندپروازانه‌تر با هدف تقویت مشارکت در مناطقی شد که منافع قدرت‌های بزرگ در آن‌ها تلاقی می‌کند.
برای نمونه، نقش آذربایجان در تسهیل جلسات و رایزنی‌ها بین سوریه و رژیم صهیونیستی، و همچنین مشارکت آن در ایجاد یک «خط تلفن مستقیم» برای کاهش تنش‌ها بین ترکیه و اسرائیل بر سر مسئله سوریه، نقش باکو را در این تحولات برجسته می‌کند.
نظر شما