تهمینه غمخوار؛ بازار: وابستگی زیاد اقتصاد شیخ‌نشین‌های متحد عربی به بخش گردشگری و تعطیل شدن مراکز مربوطه در زمان بحران فعلی موجب شده تا دولتمردان اماراتی در تلاش برای یافتن راهکارهای فوری در جهت نجات اقتصاد زیان دیده خود از فروپاشی ناشی از شیوع این بیماری و کاهش قیمت‌های نفت باشند. زیرا امارات دو پایه اقتصادی دارد که یکی از آنها استخراج و صادرات نفت می باشد که این کشور سومین تولید کننده بزرگ نفت اوپک است و دیگری پایه گردشگری که یکی از مهمترین منابع درآمد آن محسوب می‌شود.
همچنین، وابستگی بالای اقتصاد این کشور به تجارت جهانی و کاهش شدید قیمت نفت در ماههای اخیر نیز یکی دیگر از دلایلی است که رشد اقتصادی امارات را به چالش کشانده و آینده اقتصادی سختی را برای آنها رقم زده به طوری که بر اساس پیش بینی های موسسه اس پی گلوبال پلاتس، اقتصاد امیرنشین پایتخت این کشور که غنی از نفت است در سال جاری به میزان ۷.۵ درصد کوچک خواهد شد و رشدی برابر ۲.۲ درصد در طی سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ خواهد داشت.
وابستگی بالای اقتصاد امارات به تجارت جهانی و کاهش شدید قیمت نفت در ماههای اخیر یکی از دلایلی است که رشد اقتصادی امارات را به چالش کشانده و آینده اقتصادی سختی را برای آنها رقم زده به طوری که بر اساس پیش بینی های موسسه اس پی گلوبال پلاتس، اقتصاد امیرنشین پایتخت این کشور که غنی از نفت است در سال جاری به میزان ۷.۵ درصد کوچک خواهد شد و رشدی برابر ۲.۲ درصد در طی سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ خواهد داشت
البته اس پی گلوبال چندی پیش در گزارشی اعلام کرد که حتی پیش از کرونا رشد اقتصادی در امارات افت داشته و طی دو سال گذشته رشد اقتصادی معادل ۱.۳ درصد گزارش شده که دلیل اصلی آن کاهش تولید نفت طبق قرارداد قبلی اوپک بوده است.
در امارات نیز همانند دیگر کشورها، حجم تقاضا برای برخی بخش‌ها کاهش چشمگیری داشته و برخی بخشهای تجاری ناگزیر شده‌اند تا کسب‌وکار خود را به صورت مجازی انجام دهند و با به کارگیری آخرین فناوریها خطر سلامت عمومی و رشد اقتصادی را به حداقل برسانند.
در همین راستا با توجه به اهمیت کشور امارات در میان کشورهای منطقه و تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد آن به دلیل شیوع گسترده کرونا، خبرنگار بازار گفتگویی را با دکتر حمیدرضا آصفی، سفیر اسبق ایران در امارات، آلمان و فرانسه و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه ترتیب داده که در ادامه مرور می کنیم:
* از دیدگاه شما اقتصاد امارات تحت تاثیر ویروس کرونا و پیش از آن تا چه اندازه در حالت بحرانی قرار داشته است؟ آیا دولتمردان اماراتی اقداماتی برای عبور از بحران اقتصادی و افزایش نفوذ در منطقه ارائه داده اند؟
حاکمان جدید امارات در تخت عمارت و عملاً در رأس قدرت بوده و تمام تصمیم گیریهای حکومتی از جانب آنها اتخاذ می شود، از جمله شیخ محمد بن زاید در ابوظبی که روش متفاوتی را برای حکمرانی ابوظبی پایتخت امارات نسبت به گذشته انتخاب کرده است. امارات بعد از بهار اسلامی و تاثیراتی که در کشورهای مختلف به وجود آمد، عملاً یک سیاست بلندپروازانه متفاوت در منطقه و خارج از منطقه را برگزید و از چارچوب‌های حوزه خلیج فارس خود را خارج کرد و به نوعی مستقل و تک رو و با اعتماد به منابع سرشار از نفت وارد عمل شد. نود و چند درصد از نفت امارات در ابوظبی یافت می شود، به همین دلیل دیگر عمارتهای امارات به ابوظبی وابسته است.
این کشور، در بسیاری از کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده یا بسیاری از بنادر را از جمله در دریای سیاه خریداری کرده است. برخی از این سرمایه‌گذاری‌ها در اروگوئه و شیلی در جهت ایجاد درآمد مستمر در کنار درآمد نفتی انجام شده است.
یکی دیگر از منابع درآمدی امارات علاوه بر نفت صنعت توریسم است. همه می دانیم که بخش گردشگری در تمام کشورهای جهان به شدت تحت تاثیر کرونا قرار گرفته است، اما همین بخش بیشترین ضربه را به امارات نسبت به دیگر کشورهای حوزه کشورهای خلیج فارس وارد کرده است.
اماراتی‌ها نسبت به عمانیها، قطری‌ها، بحرینی‌ها و کویتی ها توریسم پذیرترند، اما به دلیل آنکه این کشور، از منابع برجسته دیگر درآمدی برخوردار است، هر چند که بنا بر اعلام بانک مرکزی امارات، اقتصاد به میزان ۳.۶ درصد تا سال آینده کوچک‌تر خواهد شد و این مسئله نشان دهنده این است که کرونا اقتصاد را تحت فشار قرار داده است، اما تاثیر پذیری کمتری نسبت به کشورهای منطقه داشته است.
اماراتی‌ها نسبت به عمانیها، قطری‌ها، بحرینی‌ها و کویتی ها توریسم پذیرترند، اما به دلیل آنکه این کشور، از منابع برجسته دیگر درآمدی برخوردار است، هر چند که بنا بر اعلام بانک مرکزی امارات، اقتصاد به میزان ۳.۶ درصد تا سال آینده کوچک‌تر خواهد شد و این مسئله نشان دهنده این است که کرونا اقتصاد را تحت فشار قرار داده است، اما تاثیر پذیری کمتری نسبت به کشورهای منطقه داشته است
در همین ایام کرونا، این کشور و برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج فارس همکاری‌های خود را با تعدادی از سازمان‌ها و نهادهای خارجی قطع نموده اند به طوری که بر اساس اعلام صندوق بین‌المللی پول، پیش‌بینی شده که احتمال دارد عمان و بحرین دچار اوراق قرضه شده و تحت فشار جدی اقتصادی قرار گیرند.
از دیگر تاثیرات کرونا بر اقتصاد و بخش تولید امارات این است که به دلیل کاهش ذخیره ارزی این کشور، آنها پشتیبانی و حمایت خود را از کشورهای آفریقایی و خاورمیانه که از طریق صندوق حمایتی با اعطای کمک به آنها انجام می شد، متوقف کردند زیرا در ابتدای شیوع کرونا تصمیم گرفته بودند تا در جهت کاهش آسیبهای ناشی از ویروس کرونا به کشورهای شمال افریقا کمک کنند و به این ترتیب برنامه خود را در جهت افزایش نفوذ در منطقه کلید بزنند.
از تاثیرات کرونا بر اقتصاد و بخش تولید امارات این است که به دلیل کاهش ذخیره ارزی این کشور، آنها پشتیبانی و حمایت خود را از کشورهای آفریقایی و خاورمیانه که از طریق صندوق حمایتی با اعطای کمک به آنها انجام می شد، متوقف کردند
با توجه به خسارات مالی و اقتصادی ویروس کرونا، چندی پیش شیخ محمد بن راشد اعلام کرد که دولت تصمیم گرفته تا در جهت مواجهه سریع‌تر با تبعات همه‌گیری کرونا، دست به بازسازی و تغییر در ساختار حکومتی بزند. با تغییر ساختار، دولت می تواند سریع‌تر و چابکتر تصمیم گیری کرده و خود را راحتتر با شرایط موجود منطبق ساخته و از فرصتها بهره بیشتری ببرد.
حال اگر بخواهم به موضوع مهم غیر از آسیبهای کرونا که اقتصاد امارات را تحت تاثیر قرار داده بپردازم، باید به ماجراجویی های این کشور در یمن در سال ۲۰۱۵ که عملاً در این جنگ وارد شده و نقش منفی و مخربی در بی‌ثبات‌سازی کشورهای مختلف منطقه ایفا کرده و اقداماتی که در لیبی برای حمایت از تبت در مواجهه با دولت قانونی طرابلس و مداخله در امور داخلی لیبی انجام داده است، اشاره کنم که هزینه زیادی را متحمل شده است.
درآمد و هزینه های مزدوران جنگجو و سربازان مزدور همگی متکی به درآمدهای خارجی هستند که همه آنها را امارات تامین می کند. محمد بن زاید برای حضور نیروهای اماراتی در یمن پا فشاری می‌کند و در واقع تمامی هزینه‌های آن را نیز متقبل می‌شود.
البته برخی گمانه زنی ها وجود دارد و عده ای معتقدند که شیخ بن زاید چشم‌داشت‌های ارضی به ویژه به جنوب یمن دارد و بسیاری از رهبران جدایی طلب یمن را تحت حمایت مالی و تسلیحاتی خود دارد.
بنابراین، امارات تأمین کننده بخش وسیع و حجم زیادی از هزینه جنگ در یمن و لیبی بوده که به همین دلیل اختلاف بین امارات و ترکیه به شدت افزایش پیدا کرده است، به طوری که بعضی از کشورهای منطقه از جمله عمان راه خود را از اماراتی ها و سعودی ها جدا کرده و راه ترکیه را درپیش گرفته اند. از آن جمله می توان به قراردادی که اخیراً عمان با ترک‌ها در زمینه نظامی و خرید ادوات نظامی منعقد کرده اشاره کرد که از نمونه های انشقاق و فاصله گرفتن از کشورهای حوزه خلیج فارس می باشد.
از این رو، علاوه بر موضوع کرونا، هزینه های بیهوده ای که امارات طی چند سال اخیر در یمن یا لیبی متحمل شده و نتیجه مثبت آنچنانی هم به دست نیاورده است، خرج مضاعفی بر روی دست دولت گذاشته است. به نظر می رسد که این شیوه امارات نمی تواندبلند مدت باشد و دولت ناچار می شود که استراتژی خود را تغییر دهد و با واقعیتهای و موضوعات میدانی آن چنان که هست روبرو شود.
* از دیدگاه شما روابط دوجانبه اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده در حال حاضر در چه سطحی قرار دارد؟
اگر چه اخیرا امارات نسبت به جمهوری اسلامی ایران رفتار و روابط خود را تعدیل کرده و مواضع و عملکرد آنها متفاوت از گذشته است، اما همین مقدار نیز کافی نیست و انتظار می‌رود که اماراتی‌ها مواضع خود را با توجه به روابط سیاسی عمیق با ایران، آنچنان که منابع امارات و ایران و کشورهای منطقه تامین می شود، تمدید کنند و تغییر دهند.
نظر شما