محمدرضا علی اشرفی؛ بازار: زمانی که چندین ماه قبل اولین کلیپ‌ها از بیماران کرونایی چین در رسانه‌های جهان منتشر شد، شاید خیلی‌ها تصور نمی‌کردند که این اپیدمی، کل کشورهای جهان را تحت تأثیر اثرات مخرب خود قرار دهد. ویروسی که در عرض سه ماه تقریباً همه دنیا را درگیر کرد و پس از به خطر انداختن سلامت و جان مردم، متعاقباً با برقراری قرنطینه‌های سراسری و تعطیلی گسترده کسب و کارها، این بار اقتصاد کشورها را هدف داد و ضربات جبران ناپذیری را هم وارد کرد.
در این میان ایران نیز با توجه به اقتصاد بیماری که حتی پیش از شیوع کرونا با وجود تحریم‌های بین المللی، وابستگی به درآمد حاصل از فروش نفت، رشد منفی اقتصاد و تورم افسار گسیخته داشت، آسیب پذیری دو چندانی نسبت به کرونا پیدا کرد و نتیجه آن نیز طی هفته‌های اخیر با رشد هولناک نرخ ارز و کالاهای اساسی قابل مشاهده است.
ضربات سنگین کرونا به بخش‌های مختلف اقتصاد ایران
اقتصاد ایران پس از شیوع کرونا در بخش‌هایی مثل گردشگری و حمل و نقل با توجه به محدودیت‌های اعمال شده ضربات سنگینی به خود دید و از همه مهم تر، بخش عظیمی از مشاغل خدماتی کشور چون تالارهای پذیرایی، رستوران‌ها، هتل‌ها، آموزشگاه‌ها، اماکن ورزشی، مهدکودک‌ها و آرایشگاه‌ها به شدت تحت تأثیر منفی این ویروس قرار گرفت.
در حال حاضر نیز این مشکلات و شوک‌های وارده به کسب و کارهای خدماتی کوچک و متوسط و بنگاه‌های فعال در زمینه تجارت بین‌المللی به بنگاه‌های بزرگ و نظام بانکی منتقل شده و تأثیر جدی در دو حوزه اشتغال و تورم گذاشته است.
نکته‌ای که در این میان قابل توجه است اینکه با وجود بحران اقتصادی عمیقی که کرونا به بار آورده، برخی کسب و کارها اما به شدت رونق یافته اند و یا حداقل دچار بحران نشده و موفق به بقا در این شرایط شده اند.
کسب و کارهای اینترنتی و فرصتی که با کرونا جدی گرفته شد
کسب و کارهایی که به زیرساخت‌های دیجیتالی مجهز بودند، راحت‌تر توانستند با چالش‌های این بیماری کنار بیایند. در گام نخست توانستند با دورکاری سلامت کارکنان خود را تأمین کنند و در ادامه آن توانستند کسب‌وکار خود را در این شرایط بحرانی بهتر از رقبای سنتی خود مدیریت کنند.
این موضوع در کشور ما نیز نمودهای واضحی داشت، از جمله اینکه خریدهای اینترنتی از فروشگاه‌های آنلاین افزایش محسوسی پیدا کرد و همچنین در حوزه آموزش، تحول بزرگی رخ داد و شاهد ارائه آموزش‌های مجازی در سطح مدارس و دانشگاه‌های کشور هستیم.
افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در کشور
به این ترتیب سهم اقتصاد دیجیتال در کشور با بالا رفتن استفاده از فناوری‌های نوین، افزایش یافته است. اقتصاد دیجیتال را می‌توان اقتصادی معرفی کرد که ایجاد ارزش در آن مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال بوده و ستون فقرات آن، ارتباطاتی به منظور ساخت اکوسیستمی بین مردم، سازمان‌ها و زیرساخت‌های فناورانه است.
در این مدت چند ماهه فراگیری کرونا، افزایش گرایش کسب‌وکارها و شهروندان به فضای مجازی تلنگری به مسئولان است تا نگاه ویژه‌تری به توسعه اقتصاد دیجیتالی داشته باشند.
از طرف دیگر اهمیت آموزش مهارت‌های دیجیتالی و ارتقای سواد و آگاهی در این حوزه بیش از گذشته درک شد و شهروندان نیز به نقش مهم کسب‌وکارهای دیجیتالی در این روزها پی بردند، به‌ویژه زمانی که رئیس‌جمهور در جلسه ستاد مبارزه با کرونا خواست بخشی از تأمین مایحتاج مردم به فروشگاه‌های آنلاین سپرده شده و از آنها حمایت شود.
رشد ۱۰ درصدی در ۱۰ سال
ناگفته پیداست که طی آینده‌ای نزدیک که از آن چه فکر می‌کنیم هم نزدیک تر است، همه صنایع به سمت دیجیتالی شدن حرکت خواهند کرد. پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۲۵ نزدیک ۲۵ درصد اقتصاد جهان دیجیتالی خواهد شد. این یعنی عددی در حدود ۲۳ تریلیون دلار. این درصد در سال ۲۰۱۵ در حدود ۱۵ درصد بوده که نشان‌دهنده رشد ۱۰ درصدی تنها طی ۱۰ سال است. رقمی که بسیار قابل توجه بوده و نشان می‌دهد «کسب‌وکارهای دیجیتالی» می‌توانند نسخه نجات اقتصاد کرونایی ایران باشند.
چه بخواهیم و چه نخواهیم، امروزه دیجیتالی‌سازی اقتصاد با رویکرد ارتقای بهره‌وری، افزایش رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال به‌عنوان یکی از رویکردهای غالب در اغلب کشورهای جهان درآمده است. با توجه به ساختارهای سنتی حاکم بر تولید و تجارت کشور، رشد اقتصادی نازل و نرخ بیکاری بالا؛ توسعه اقتصاد دیجیتالی برای حل بخشی از مشکلات کشور در ایران یک الزام و نه یک انتخاب است.
باید توجه داشت که در دنیای امروز نیز مثل همه دوره‌های تاریخی، همواره تکنولوژی، دانش و فناوری بوده که جایگاه کشورها را تعیین کرده است. اگر کشور ما بخواهد در زمره کشورهای تأثیرگذار در حیطه‌ی اقتصاد جهانی قرار بگیرد، مجبور به استفاده از پتانسیل‌های ایجاد شده در این زمینه است و شاید بحران کنونی کرونا، در دل خود فرصتی داشته باشد تا مسئولان بتوانند با اتخاذ برخی تصمیمات سخت که در شرایط عادی بسیار هزینه بر هستند، حداقل برخی زیرساخت‌های مهم در مسیر پیاده سازی اقتصاد دیجیتالی را در کشور فراهم کنند.
نظر شما