بازار؛ گروه استانها: بنا بر گفته کارشناسان منابع طبیعی افزایش شدت چرای دام در مناطق منجر به تخریب ساختمان خاک و باعث بهم خوردگی در ویژگی‌های فیزیکی آن می‌شود و لذا برای مدیریت زیست‌بوم‌های مرتعی در این مناطق نیاز به اقدامات عملی در جهت کنترل شدت چرا هستیم.
تغییرپذیری خواص فیزیکی و شیمیایی خاک براثر شدت های مختلف چرای دام می تواند در مدیریت و حفظ خاک و پوشش گیاهی مراتع موردتوجه قرار گیرد از همین رو در خصوص تهدیدهای مراتع استان با علیرضا صحرائی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* وسعت مراتع خراسان رضوی چقدر است؟
وسعت مراتع خراسان رضوی شش میلیون و ۵۵۸ هزار و ۳۵۶ هکتار است، متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل خشک‌سالی‌های پی‌درپی در مراتع درجه‌یک و دو گونه‌های کلیدی و شاخصی که ارزش تعلیف بالایی دارند یا به‌طور کامل در معرض انقراض قرارگرفته‌اند یا تماماً از بین رفته و جای خود را به گونه‌های «درجه دو» و «درجه سه» دادند که ارزش تعلیف کمتری دارند.
متأسفانه مراتع متوسط نیز به سمت کاهش پوشش و تبدیل به مراتع نسبتاً فقیر شده‌اند که البته دریکی دو سال اخیر با ریزش نزولات جوی مقداری از این روند کاهشی کاسته شده و پوشش مراتع احیاء شده است.
* میزان دام ورودی به مراتع چقدر است؟
میزان دام ورودی به مراتع استان بر اساس آخرین گزارش تا سه میلیون و ۵۶۲ هزار و ۶۱۸ رأس بر اساس پروانه‌های صادرشده بوده است.
میزان دام ورودی مراتع به‌هیچ‌عنوان با ظرفیت و سطح مراتع استان همخوانی ندارد و لذا ورود تعداد شش میلیون و ۴۷۱ هزار و ۴۸۸ هزار رأس دام افزون بر یک و هشت دهم درصد بیش از ظرفیت مراتع استان است که فشار مضاعفی را به مرتع وارد می کند.
* آیا از استان‌های هم‌جوار نیز ورود دام به مراتع استان داریم؟
خیر از استان‌های هم‌جوار ورود دام نداریم.
مباحث آموزش ترویجی با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در جهت اهمیت پوشش گیاهی و ضرورت حفظ و احیاء آن در مجامع بهره‌برداران برگزارشده است.
میزان دام ورودی مراتع به‌هیچ‌عنوان با ظرفیت و سطح مراتع استان همخوانی ندارد و لذا ورود تعداد شش میلیون و ۴۷۱ هزار و ۴۸۸ هزار رأس دام افزون بر یک و هشت دهم درصد بیش از ظرفیت مراتع استان است که فشار مضاعفی را به مرتع وارد می کند
همچنین مشارکت دادن بهره برداران و جوامع محلی برای حفظ و احیای پوشش مراتع از دیگر اقداماتی بوده که به سرانجام رسیده است.
گسترش شبکه همیاران طبیعت در جهت کمک به اهداف عالیه سازمان جنگل‌ها و نیز شناسایی و ممیزی سامانه‌های عرفی مراتع، نظارت بر طرح‌های مرتع‌داری و اقدامات احیایی ازجمله برنامه‌ها و اقداماتی است که در طول سال برای احیاء، مراقبت و تقویت مراتع انجام می‌پذیرد.
هم چنین تقویت پوشش گیاهی در سطح شش هزار هکتار از سطح مراتع با اعتبارات صندوق توسعه ملی سال ۹۸ از جمله اقداماتی بوده که در راستای احیای مراتع انجام شده است.
* تدوین شیوه‌نامه جدید بهره‌برداری مراتع چه کمکی به احیای مراتع خواهد کرد؟
در حقیقت شیوه‌نامه مراتع شامل تمامی بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های نقل و انتقالات پروانه‌های چرا و چگونگی شناسایی دامداران ذینفع؛ رسیدگی به اعتراضات واصله؛ محاسبه میزان حقوق عرفی و سایر مشکلاتی است که به طور حتم به حل بسیاری از این مشکلات کمک می کند.
یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از عرصه طبیعت خراسان رضوی در معرض فرسایش بادی قرار دارد که شدت این نوع فرسایش در ۷۰۰ هزار هکتار از این عرصه بحرانی است.
* برای جلوگیری از فرسایش‌های بادی چه اقداماتی شده است؟
با توجه به تجربه فعالیت‌های استان در زمینه بیابان‌زدایی و کاشت جنگل‌های دست‌ساز هم‌اکنون خراسان رضوی جزو استان‌های پیشرو در این زمینه است و لذا در این راستا تاکنون بیش از ۷۵۰ هزار هکتار جنگل‌های بیابانی در استان ایجادشده است.
ایجاد جنگل‌های دست کاشت سبب مهار ۱۵ کانون دچار بحران فرسایش بادی در محیط‌زیست طبیعی این استان شده است و درواقع هر درختچه در کویر به‌منزله سربازی است که از خاک آن در برابر عوامل طبیعی فرسایشی دفاع می‌کند.
* از چه زمانی کاشت این جنگل‌ها در دستور کار قرار گرفته است؟
ایجاد جنگل‌های دست کاشت بیابانی با توجه به شرایط آب و هوایی خراسان رضوی ازجمله اقدامات مؤثری است که باهدف افزایش فضای سبز و جلوگیری از گسترش بیابان در دست اجرا قرار دارد و نخستین عملیات ایجاد جنگل دست کاشت در خراسان رضوی سال ۱۳۴۴ در شهرستان سبزوار آغاز شد و از آن زمان تاکنون به‌کارگیری این شیوه در استان تداوم‌یافته است.
نخستین عملیات ایجاد جنگل دست کاشت در خراسان رضوی سال ۱۳۴۴ در شهرستان سبزوار آغاز شد و از آن زمان تاکنون به‌کارگیری این شیوه در استان تداوم‌یافته است
در همین راستا ۲۵ جنگل دست کاشت به‌منظور گسترش محیط‌زیست سبز، مقابله با فرسایش خاک، کاهش نقاط بحرانی در معرض وزش فرساینده باد و نیز جلوگیری از گسترش بیابان تاکنون در حاشیه شهرهای استان خراسان رضوی ایجادشده است.
تاکنون گستره ۹۳۷ هکتاری در این استان زیرپوشش پارک جنگلی قرارگرفته و بر این اساس هم‌اینک خراسان رضوی بیشترین میزان جنگل بیابانی کشور را در مقایسه با دیگر استانها دارد.
فرسایش خاک در خراسان رضوی به چه میزان است؟
خراسان رضوی به دلیل شرایط جغرافیایی به‌صورت مستمر در معرض پدیده بیابان‌زایی قرار دارد به شکلی که این پدیده طبیعی به روند همیشگی برای طبیعت استان تبدیل‌شده و لذا میزان متوسط سالانه فرسایش خاک در خراسان رضوی ۱۵ تن است.
نظر شما