مالیات منهای عدالت

غلامرضا سلامی؛ بازار: توسعه درآمدهای مالیاتی به ویژه در شرایطی که با کاهش شدید درآمدهای نفتی روبه رو هستیم، موجب شده که دولت و مجلس امسال بیشتر از هر زمانی روی اصلاح روش‌های اخذ مالیات و تعریف پایه‌های جدید مالیاتی در کشور متمرکز شوند. از مالیات بر خانه‌های خالی و خودروهای لوکس گرفته تا عایدی سرمایه و سپرده‌گذاری از جمله پایه‌های جدید مالیاتی است که این روزها بیشتر از هر زمانی در رابطه با آن اظهار نظر می‌شود.

این تغییر رویکرد در مالیات ستانی در شرایطی اتفاق افتاده که مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید که وضعیت مالیات ستانی در کشور به گونه‌ای است که سهم ثروتمندان در کل مالیات پرداختی نسبت به سایر اقشار درآمدی در ایران بسیار کم است این دقیقا عکس اتفاقی است که در سایر کشورها صورت می گیرد. به عنوان مثال در بسیاری از کشورها بیش از ۷۰ درصد درآمد مالیاتی مربوط به دو دهک بالای درآمدی است.

درآمدهایی که بخش عمده ای از آن در قالب مالیات بر مجموع درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه کسب می‌شود. این همین تجربه موفق سایر کشورهاست که باید در کشور ما هم جدی گرفته شود تا بدین وسیله مالیات ستانی در ایران هم عدالت محور شود .

اما متاسفانه به دلیل اجرایی نشدن مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد،  مردم عادی و طبقات کم درآمد جامعه و البته بخش مولد اقتصاد مالیات بیشتری نسبت به دانه درشت‌ها و دلال‌های اقتصادی پرداخت می‌کردند. به عنوان مثلاً سود خرید طلا و ارز، مسکن و خودرو یا سود سپرده بانکی به ویژه طی سال های گذشته به دلیل سیاست گذاری‌های اشتباه گذشته چندین برابر فعالیت‌های تولیدی بوده است. اما از آنجایی که درآمدهای حاصل از عایدی سرمایه هیچ وقت مورد توجه نظام مالیاتی کشور نبوده؛ هر کدام از سرمایه‌گذاران در بخش‌هایی همچون بازار ارز، طلا، زمین و مستغلات بوده‌ایم دارایی شان چندین برابر شده و بر تورم موجود در جامعه دامن زده‌اند، بدون اینکه ریالی مالیات پرداخت کنند.  

عدم دریافت مالیات از بخش‌های غیر مولد اقتصاد در شرایطی است که بخش‌های تولیدی کشور حتی در شرایط رکودی هم ناچار هستند مالیات تقریبا چشم گیری را پرداخت کنند. پس نظام مالیاتی ما به خودی خود بسیاری از افراد را تشویق می‌کند که به سمت دلالی که تقریبا هیچ مالیاتی را پرداخت نمی‌کند سوق پیدا کند و کمتر به سراغ کارهای تولیدی بروند.

اما در سایر کشورها عکس این اتفاق را شاهد هستیم و دولت‌ها سعی دارند تا با اخذ مالیات‌های سنگین از دلالی و دریافت مالیات کمتر از تولید این انگیزه را در افراد ایجاد کنند که پولشان را در تولید نگه دارند تا بدین وسیله هم شرایط برای رونق اقتصادی را فراهم کنند و از حجم بیکاری در جامعه بکاهند.