بازار، گروه استانها: اقتصاد گردشگری یکی از مهمترین موضوعاتی است که در استان سمنان بارها و بارها از سوی کارشناسان اقتصادی و حوزه گردشگری مطرح شده است دلیل این تاکیدات هم داشته ها و ظرفیت های عظیمی است که استان سمنان دارد و می تواند توسعه اقتصادی خوبی را نصیب این استان کند.
گردشگری در کنار صنعت، معادن و کشاورزی یکی از ارکان چهارگانه توسعه اقتصادی استان سمنان است اما متاسفانه آنطور که باید و شاید به این موضوع پرداخته نشده است دلیل آن اما می تواند فقدان برنامه ریزی درست از سوی مسئولان و یا عدم شناخت از مزیت های اقتصادی و راهکارهای تحقق اقتصاد غیرنفتی باشد.
با هانی رستگاران کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری و فعال رسانه ای گفت‌وگویی را ترتیب داده ایم تا دریابیم استان سمنان در زمینه گردشگری و تحقق اقتصاد غیرنفتی چه جایگاهی دارد و چه اقداماتی لازم است صورت گیرد.
* ابتدا قدری درباره سیاست‌های اقتصادی در حوزه گردشگری بگویید.
سیاست‌گذاری اقتصادی کشورها، به‌طور سالانه محور و اساس شیوه تحقق سرانه درآمدها را تعیین می‌کند. امروزه جهان با نوعی کلان نگری در حوزه اقتصادی مواجه است که این نگرش منجر به بهره‌برداری از چرخه‌های پولی و مالی در راستای تحقق درآمدهای پیش‌بینی‌شده در بودجه سنواتی خواهد شد.
موضوع اقتصاد گردشگری ازیک‌طرف، فراتر از منظر سنتی، وارد جریان جدیدی برای استفاده از منابع و ظرفیت‌های نوظهور آن شده است. گردشگری تاریخی و طبیعی تبدیل به یک روتین و برنامه ارگانیک و از سویی، پژوهش بروی شیوه‌های نوین تأمین مالی گردشگری تخصصی به‌سرعت رو به رشد است.
استفاده از تکنیک‌های گیمیفیکیشن، ساختار فرآیندی مبتنی بر سیستمی معین برای امتیازدهی، فرایندی برای اعطای رتبه و فضایی برای تعیین بهینه‌ترین نقاط، مقوله‌ای است که پیش‌ازاین تنها در الگوریتم‌های فضای مجازی معنا پیدا می‌کرد، اما امروزه در بسیاری از صنایع تأثیرگذار است.
* ما چگونه می‌توان از این ظریف‌های نوین در صنعت گردشگری و اقتصاد مبتنی بر آن استفاده کرد؟
در برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران، جذب سالانه ۱۵ میلیون گردشگر برنامه‌ریزی‌شده است. این آمار اگرچه در مقایسه با کشورهای همسایه مثل ترکیه که هدف‌گذاری ۶۰ میلیون نفری در این زمینه دارد، اندک است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زیرساخت‌های کافی در کشور برای جذب همین تعداد گردشگر نیز وجود ندارد.
عضویت ایران در گروه‌های اقتصادی کشورهای در حال توسعه مانند بریکس می‌تواند منجر به توسعه و رشد صنعت گردشگری می شود
از همین رو پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که در صورت ادامه این وضعیت و عدم‌حمایت مناسب، این صنعت به‌جای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال به سمت رکود و اضمحلال خواهد رفت. از همین رو حمایت و همکاری سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با حوزه‌های تخصصی صنعت گردشگری خارجی، نظیر ایجاد فضاهای مناسب اقامت، زیرساخت‌های جاده‌ای و مهمان‌پذیرهای میان راهی برای توسعه زیرساخت‌ها ضروری است.
در این میان عضویت ایران در گروه‌های اقتصادی کشورهای در حال توسعه مانند بریکس می‌تواند منجر به توسعه و رشد صنعت گردشگری می شود و ضروری است در سال ۱۴۰۳ سیاست‌هایی همچون لغو روادید دوطرفه با کشورهای مختلف و رایزنی برای تسهیل صدور روادید، باهدف توسعه گردشگری دنبال شود.
از سوی دیگر ایران سرزمینی با منابع و ذخایر طبیعی بسیار است. سال‌ها است که معادن در ایران به‌مثابه یک عنصر مادی برای تولید ثروت از طریق صادرات مواد اولیه و خام فروشی تلقی می‌شوند و از سایر ابعاد فنی و اقتصادی آن بی‌بهره مانده‌ایم.
* البته از همین ها هم می توان درآمد داشت
درست است؛ وجود معادن متعدد در ایران اعم از معادن متروکه و معادن فعال می‌تواند زمینه‌ای برای ایجاد شغل و درآمد پایدار باشد؛ معادن روباز مس، طلا، آهن، سنگ‌های ساختمانی، گهر سنگ‌ها و سرب و روی در صورت بهره‌برداری اصولی در راستای ترویج صنعت گردشگری، می‌توانند به سایت‌های ارزشمندی برای بازدید گردشگران تبدیل شوند.
این سایت‌ها امکان بازدید از فرایند کاوش، فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی، تجربه کاوش و استخراج، آشنایی با ماشین‌آلات و ابزار کار و نحوه استفاده از آن، ایجاد موزه معادن و مراکز تفسیر میراث و به خدمت گرفتن افراد متخصص و جویای کار را به دنبال خواهد داشت.
* یعنی می تواند به تور گردشگری هم بدل شود
رویکرد جدید در دنیا این‌گونه است که معمولاً پس از اتمام فعالیت و پایان ذخایر معادن مجموعه اقداماتی چون بازسازی، تغییر کاربری به مراکز تفسیر میراث گردشگری و استفاده از خدمات راهنمایان بوم گردشگری و زمین‌گردشگری (ژئوتوریسم) صورت می‌گیرد تا این محل‌ها به مکانی برای بازدید گردشگران و برگزاری تورهای گردشگری معدن تبدیل شود.
ترکیه ۸۰۰ میلیون دلار سالانه گردش مالی و اقتصادی صرفاً از طریق گردشگری تخصصی در حوزه معادن و منابع طبیعی کسب درآمد داشته است
بهره بردن از دانش و تجربه راهنمایان زمین‌گردشگری، معدن کاران بازنشسته، کارشناسان معادن و کارشناسان سنگ‌ها و کانی‌ها، این بازدیدها را به گردشی هدفمند، لذت‌بخش، هیجان‌انگیز و آگاهی‌بخش تبدیل خواهد کرد. کشور ترکیه در همسایگی ایران، طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ عددی برابر با ۸۰۰ میلیون دلار سالانه گردش مالی و اقتصادی صرفاً از طریق گردشگری تخصصی در حوزه معادن و منابع طبیعی کسب درآمد داشته است.
با توجه به این تعریف که معادن متروکه با دست‌کم غیرفعال بودن به مدت پنج سال امکان بهره‌برداری به‌عنوان مکانی برای بازدید را خواهند داشت و غیر منتفع تلقی می‌شوند؛ به دلیل نامناسب بودن وضعیت بازار، به اتمام رسیدن ذخایر معدنی، کاهش عیار مواد معدنی، پایین بودن کیفیت مواد معدنی یا عدم توجیه اقتصادی بهره‌برداری، ادامه فعالیت آن‌ها متوقف‌شده و به حالت متروک درآمده‌اند، ظرفیت مناسبی برای بهره‌برداری اقتصادی از طریق تبدیل به یک جاذبه گردشگری هستند.
* در استان سمنان چگونه است؟
برخی از معادن در استان سمنان نظیر معدن گوگرد در جنوب سمنان، منطقه دلازیان معدنی است که هم جنبه تاریخی و هم طبیعی دارای شاخصه‌های منحصربه‌فرد است و به همین واسطه در فهرست میراث ملی غیرمنقول ایران قرارگرفته است. با توجه به اینکه این معدن از اواخر دوران صفوی شناسایی و در حال بهره‌برداری است، با استفاده از ابزارهای روزآمد، سرعت استخراج از این معدن به‌شدت افزایش پیداکرده و اینک فضای مناسبی برای تبدیل به سایت گردشگری و دعوت از فعالان اقتصادی و حوزه صنعت معدن در جهان و ایران، برای بازدید و تجربه افزایی خواهد بود.
نظر شما