هنگامه خاندوزی، بازار؛ استان گلستان به عنوان قطب کشاورزی و دام پروری کشور محسوب می شود و در کشت گندم، پنبه، محصولات باغی و تولید چوب گرفته تا پرورش دام، صید ماهی، شیلات، استحصال خاویار و دیگر موارد پیشگام است.
این استان در تولید سویا با ۶۰.۳ درصد، خاویار با ۵۶ درصد و دانه روغنی کلزا با ۳۴ درصد از تولید کشور، دارنده رتبه اول است و همچنین جایگاه سوم تولید گندم کشور را دارد و یکی از بهترین و با کیفیت ترین گندم کشور در این استان تولید می شود.
در گلستان ۳۰ واحد فعال فرآوری گندم با ظرفیت اسمی تولید سالانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن آرد فعال هستند؛ این استان از نظر کیفیت و کمیت تولید گندم در کشور به ترتیب رتبه اول و سوم را دارد.
گلستان روزگاری سرزمین طلای سفید بود که متاسفانه دیگر آن جایگاه را ندارد و سال هاست که مسئولان برای احیای این محصول در این خطه تلاش می کنند اما هنوز نتوانستند به موفقیت چندانی دست یابند، از آن گذشته بهترین سویا نیز در گلستان کشت می شود اما کشت این محصول نیز با چالش های زیادی از جمله افزایش هزینه های تولید و کاهش بهره وری بر اثر خشکسالی و اُفت مواجه شده است، تولید بهترین عسل نمدار کشور، تامین کننده مرغ و گوشت کشور، کشت زعفران و گیاهان دارویی و ظرفیت های بسیار دیگری در این استان وجود دارد که به گفته کارشناسان؛ تامین کننده ۳۶ روز غذای کشور است.
اما سهم گلستان از این قابلیت ها قرار گرفتن در ردیف چهار استان فقیر کشور است و متاسفانه نداشتن نقشه راه در صنعت کشاورزی و تصمیم گیری های غلط و بدون پشتوانه سبب شده امروز کشاورزان گلستان در تامین معیشت خود با چالش مواجه باشد. در همین خصوص در قالب میزگرد «مطالبات فعالان کشاورزی گلستان از دولت چهاردهم» که در دفتر خبرگزاری بازار گلستان برگزار شد، این مشکلات را مورد نقد و بررسی قرار دادیم.
آنچه می خوانید چکیده ای از گفت و گوی خبرگزاری بازار با «علی قلی ایمانی» مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران کشور و دبیرخانه کشاورز گلستان است.
امروز دنیا به سمت کشاورزی خانوادگی قدم برداشته، در گلستان زمانی کشاورزی خانوادگی وجود داشت اما امروزه دیگر فرزند کشاورز رغبتی به این کار ندارد که یکی از دلایل آن هم اقتصادی نبودن این شغل است
* شرایط کشاورزی در گلستان به چه صورت است؟
قریب به ۷۰ درصد اقتصاد گلستان به صورت مستقیم و غیر مستقیم به حوزه کشاورزی مرتبط است، همچنین ۵۰ درصد جمعیت استان در بخش کشاورزی شاغل هستند اما متاسفانه این استان از لحاظ درآمد در وضعیت خوبی به سر نمی برد.
چرا ما از آخر به لحاظ سهم سرانه باید در کشور دوم باشیم؟ چرا گلستان به لحاظ اقتصادی، رفاهی و معیشتی از شرایط خوبی برخوردار نیست؟ ما نتوانستیم از بخش کشاورزی ارزش افزوده ایجاد کنیم و دلیل عدم موفقیت، سیاست گذاری نادرست در بخش کشاورزی است.
امروز دنیا به سمت کشاورزی خانوادگی قدم برداشته، در گلستان زمانی کشاورزی خانوادگی وجود داشت اما امروزه دیگر فرزند کشاورز رغبتی به این کار ندارد که یکی از دلایل آن هم اقتصادی نبودن این شغل است.
اگر کشاورزی خانوادگی توجیه اقتصادی داشته باشد بسیاری مسائل راحت تر انجام خواهد شد؛ اگر به دنبال عجین شدن کشاورزی و دانش هستیم باید کشاورزی خانوادگی را گسترش دهیم و شرایط را برای تحصیل فرزندان در این حوزه فراهم کنیم.
* نقش جهاد کشاورزی در توسعه این صنعت چگونه است؟
مطابق اصل ۴۴؛ دولت باید تمام تصدی گری ها را به بخش خصوصی واگذار کند اما در حال حاضر جهاد کشاورزی خودش به تنهایی در این حوزه عمل می کند و توزیع کود، بذر، و دیگر نهاده ها را انجام می دهد در حالی که می توان این کارها را به بخش خصوصی واگذار کرد.
کارشناسان کشاورزی درگیر این موضوعات هستند که کارایی آنها را بسیار کم و بی ارزش کرده است، این در حالی که کارشناسان باید وارد عرصه و میدان کشاورزی شوند و در کنار کشاورز قرار گرفته و مطالب علمی که آموختند را به این قشر از جامعه انتقال دهند.
برون سپاری تصدی گری بخش کشاورزی حتما باید اتفاق بیافتد تا بتواند جهاد کشاورزی موثر واقع شود.
* چرا ممنوعیت کشت محصولات پر آب بر در گلستان به سرانجامی نرسید؟
گلستان مشکل آب دارد به همین منظور ممنوعیت کشت محصولات پر آب بر مانند شالی در نظر گرفته شده اما برای کشاورز کشت جایگزین تعیین نشده که بتواند آرام آرام از کشت این محصول دست بکشد.
هیچ کشاورزی راضی یه کشت شالی نیست؛ هزینه آب دهی، تجهیز چاه، فرسایش خاک و هزینه های گزاف کارگری و نهاده در کشت این محصول، کشاورز را با چالش ها زیادی مواجه می کند لذا با وجود این مشکلات زارع راضی به کشت این محصول نیست، اما از آنجا که کشت محصولات دیگر، توجیهی ندارد و نتوانستیم جایگزین معرفی کنیم در نتیجه کشاورز به ناچار به سمت کشت این محصول می رود، باید محققان روی این موضوعات کار کنند و در نقشه راه همه این موارد دیده شود.
* نقش صنایع فرآوری را در توسعه صنعت کشاورزی چگونه ارزیابی می کنید؟
متاسفانه صنایع گلستان تنبل شده و در جایی که محصول کشاورز از دست می رود صنایع برای خرید وارد عمل می شوند. به عنوان مثال؛ کارخانه های روغن کشی باید کمک حال کشاورز باشند و کلزا، سویا و دانه های روغنی استان را خریداری کرده و فرآوری کنند. اما متاسفانه صنایع تنبل شده اند و دولت نقش آسیابان را به آنها داده است که این واقعا هدر دادن سرمایه به حساب می آید. متاسفانه شرایط کارخانه های آرد نیز به همین طریق است، چرا کارخانه های آرد نباید با کشاورز قرارداد ببندند و گندم را خریداری و تبدیل به آرد کنند؟ آنها منتظرند دولت آرد را خریداری و در انبار این کارخانه ها بریزد و در آخر کارخانه ها حق انبارداری و آسیابانی می گیرند. صنایع نیز در سایه تصمیم گیری های غلط تنبل شده است.
باید جامعه کشاورزی پویا شود و لازمه آن این است که دولت چهاردهم این مشکلات را مد نظر قرار دهد.
برای ما این سوال وجود دارد اگر قانون خرید تضمینی خوب است چرا درست اجرا نمی شود؟ و اگر این قانون مشکل دارد پس باید به دنبال راهکار دیگری بود، اگر واقعا نمی توانیم قانون خرید تضمینی را به درستی اجرا کنیم، با توجه به سیاست های کلان کشوری قانون آزادسازی خرید انجام شود
* اصلی ترین چالش حوزه کشاورزی چیست؟
بزرگترین معضل بخش کشاورزی عدم اجرای قانون است. در این حوزه قوانین بسیاری وضع شده اما متاسفانه در اجرا با مشکل مواجه هستیم، قانون خرید تضمینی برای حمایت از بخش کشاورزی در کشت گیاهان استراتژیک و اساسی وضع شده تا هم کشاورز متضرر نشود و هم امنیت داخلی دچار کمبود این کالاها نباشد اما در اجرا متاسفانه به نفع کشاورز تمام نمی شود.
برای ما این سوال وجود دارد اگر قانون خرید تضمینی خوب است چرا درست اجرا نمی شود؟ و اگر این قانون مشکل دارد پس باید به دنبال راهکار دیگری بود، اگر واقعا نمی توانیم قانون خرید تضمینی را به درستی اجرا کنیم، با توجه به سیاست های کلان کشوری قانون آزادسازی خرید انجام شود.
کشاورزان ما با هزینه های بالا و تورم ۴۰ درصدی تولید را انجام داده لذا اساس کار در خرید محصولات باید با توجه به تورم باشد. متاسفانه در کشاورزی نقشه راهی وجود ندارد و معلوم نیست که آیا کشاورزی ما یک تولید معیشتی، سنتی و روز گذران است و یا کشاورزی صنعتی، صادرات محور، خود اتکایی و خود کفایی است.
برای توسعه صنعت کشاورزی در استانی مانند گلستان باید تزریق منابع داشته باشیم. اکنون چند سال است که ریالی تسهیلات به کشاورزان داده نمی شود و کشاورزان سرمایه در گردش ندارند. تمام این موارد معضلاتی است که باید دیده شود.
* خواسته شما از دولت چهاردهم چیست؟
دولت جدید باید توجه ویژه ای به بخش کشاورزی و اجرای درست قوانین این حوزه داشته باشد و اگر احساس دولت براین است که خرید تضمینی باید اتفاق بیافتد با توجه به استقلال و امنیت غذایی کشور اقدامی کند که کشاورزان متضرر نشوند.
خوشبختانه در قانون خرید تضمینی همه مباحث مثبت دیده شده، در این قانون نرخ قیمت گذاری محصولات کشاورزی براساس چهار فاکتور تعیین می شود اما متاسفانه شاهدیم برخی با لابی گری قیمت تعیین شده را تغییر می دهند.
برخی دولت را متقاعد می کنند که برخلاف قانون قیمت گذاری، خرید محصولات را از کشاورزان انجام دهند و در این خصوص الگو را دیگر کشورها قرار می دهند در حالی که ما نمی دانیم در آن کشور تا چه میزان دولت به کشاورزان یارانه صادراتی داده و از آنها حمایت می کند.
دولت آینده باید نقشه راهی برای کشاورزی تعیین و ابزار آن را نیز فراهم سازد تا بتوانیم یک تولید اقتصادی داشته باشیم.
نظر شما