هیفاء پردل، بازار؛ طی روزهای گذشته کشور به ویژه استان‌های گرمسیر همچون قم دمای بالاتر از نرمال را تحمل کرده است و شاهد گرمای طاقت فرسایی هستیم که طی چند سال گذشته بی‌سابقه بوده است و این امر باعث شده که مصرف برق در کشور در بخش‌های مختلف به اوج رسیده و به همین دلیل صنعت برق کشور به سبب این ناترازی جهت تأمین برق پایدار در تمامی بخش‌ها و نقاط کشور با دشواری فراوانی مواجه می‌باشد.
ناترازی به این معنی تعبیر می‌شود به جهت پایداری شبکه سراسری و تأمین برق پایدار و مطمئن و با کیفیت می‌بایست تولید و مصرف برای تمامی ساعات شبکه روز برابر باشد که در صورت بر هم خوردن توازن تولید و مصرف لحظه‌ای برق و غفلت در مدیریت این موضوع با عملکرد رله‌های فرکانسی و خروج نیروگاه‌ها می‌تواند موجب خاموشی سراسری در کشور شده که در صورت وقوع این بحران زمانی به جهت زمان بر بودن راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های حرارتی بخاری و سیکل ترکیبی شاهد قطعی برق ۲۴ تا ۷۲ ساعته (Black Out) در کشور خواهیم بود که آثار منفی و آسیب‌های جبران‌ناپذیری در تمامی بخش‌ها به ویژه بخش خانگی، صنعت و کشاورزی برای کشور ایجاد می‌کند.
دولت برای جبران ناترازی که صنعت برق با آن روبرو است باید سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق هدایت و با سرمایه‌گذاری در اجرای طرح‌های ساخت نیروگاه‌ها بر این مشکل در سال‌های آتی فائق آید
تا قبل از شروع دولت سیزدهم به‌منظور جبران این ناترازی، خاموشی‌های گسترده‌ای طبق جداول خاموشی دو ساعته و چرخشی برای تمامی بخش‌ها تدارک و اجرا می‌شد که اجرای این برنامه‌ها در زمان دولت دوازدهم و در سال ۱۴۰۰ آسیب‌ها و آثار منفی بسیاری برای مردم و مشترکان در پی داشت و به جهت متغیر بودن نیاز مصرف و ضرورت تدوین برنامه‌ها به صورت چرخشی در روزهای مختلف و متوالی سبب اعمال خاموشی‌های گسترده و بی‌برنامه می‌شد که خسارات فراوانی را در پی داشت.
گرمای شدید
هجوم گرمای شدید تابستان امسال در جهان مشکلات فراوانی را برای بسیاری از کشورها به وجود آورده است. مثلاً شکل‌گیری گنبد حرارتی در خاورمیانه سبب شده متوسط گرمای هوا نسبت به بلند مدت تا سه درجه افزایش یابد که این موضوع به سبب ایجاد افزایش مصرف برق وسایل سرمایشی فشار مضاعفی به نیروگاه‌ها و شبکه‌های برق تحمیل کرده است.
برابر اعلام وزارت نیرو و شرکت توانیر حداکثر نیاز مصرف شبکه برق کشور از ۷۷ هزار مگاوات گذر کرده که در مقایسه با میزان مصرف ۷۱ هزار مگاواتی در روزهای مشابه سال قبل، شاهد رشد ۹ درصدی در مصرف هستیم که با توجه به پیش بینی روزهای گرمتر در روزهای پیش رو در فصل تابستان ثبت رکوردهای جدید مصرف دور از انتظار نیست. شایان ذکر است بر اساس اعلام دست‌اندرکاران و کارشناسان صنعت برق افزایش هر یک درجه دما در فصل تابستان، هزار و ۸۰۰ مگاوات به میزان مصرف برق در کشور اضافه می‌کند.
دولت سیزدهم با تدوین ۱۸۰ برنامه عملیاتی جهت گذر از پیک بار تابستان سال ۱۴۰۳ از مهرماه سال قبل تلاش کرده تا بتواند با افزایش ظرفیت تولید نیروگاهی، توسعه شبکه‌های انتقال و توزیع و همچنین تدوین برنامه‌های مدون مدیریت مصرف بهینه برق در بخش‌های مختلف مصرف ضمن حفظ پایداری و امنیت شبکه برق، تأمین حداکثری نیاز مصرف را فراهم آورد. بر همین اساس و به جهت تأمین برق در ساعات ناترازی برق در بخش خانگی با اعمال تعرفه و تعریف برنامه و پرداخت پاداش صرفه‌جویی در ادارات با تغییر ساعات کار اداری، در بخش کشاورزی با تدوین برنامه مدیریت توأمان آب و برق در ساعات ظهر و در بخش صنایع با تدوین برنامه تعطیلی تابستانی و همچنین جابجایی شیفت کاری از روزهای عادی به روز تعطیل برنامه‌ریزی شده است.
اما این اعمال جزئی محدودیت برای تعطیلی بخش صنعت و تولید با اعتراض واحدهای تولیدی و صاحبان و فعالان صنعتی روبرو است و معتقد هستند که این محدودیت تولید را کاهش می‌دهد و آن طور که به نظر می‌رسد دولت برای جبران ناترازی و یا در کل کاهش این چالش که صنعت برق با آن روبرو است باید سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق هدایت و با سرمایه‌گذاری در اجرای طرح‌های ساخت نیروگاه‌های برق بر این مشکل در سال‌های آتی فائق آید.
برای اطلاع از وضعیت مصرف برق استان قم طی روزهای اخیر که با توجه به گرمای کم سابقه با ناترازی و اوج مصرف برق روبرو هستیم خبرنگار بازار با «سید محمد ارجمندزاده» معاون بهره‌برداری و دیسپاچینگ شرکت توزیع نیروی برق استان قم گفت‌وگویی انجام داده که می‌خوانیم.
* با توجه به گرمای بی‌سابقه‌ای که این روزها استان با آن روبرو است وضعیت برق قم چگونه است؟
طبق اعلام سازمان هواشناسی کشور استان قم در این ایام روزهای گرمی را سپری می‌کنیم و مطابق جدول مقایسه دمای مراکز استانها قم دومین مرکز استان گرم کشور است که این گرما باعث افزایش مصرف برق در سطح استان و رشد مصرف نسبت به سال گذشته شده است. امسال به سبب این افزایش دما شاهد رشد مصرف در تمامی نقاط کشور بوده‌ایم که بر همین اساس طی روزهای اخیر با ثبت حداکثر نیاز مصرف به میزان ۷۷ هزار و ۵۱۴ مگاوات در کشور نصاب جدیدی در مصرف برق در کشور اتفاق افتاد.
حداکثر برق مصرفی برق در استان قم نیز تاکنون ۹۶۷ مگاوات با احتساب اجرای تمامی برنامه‌های مدیریت بار صنایع، کشاورزی، اداری و مشارکت بخش‌های خانگی و تجاری به وقوع پیوسته که در مقایسه با حداکثر پیک مصرف تابستان سال ۱۴۰۲ که در مردادماه اتفاق افتاده است، به میزان ۳ درصد افزایش یافته است.
* میزان انرژی برق مصرفی در بخش‌های خانگی؛ کشاورزی و صنعت در استان چگونه است؟
با توجه به آمارهای مصرف انرژی سال ۱۴۰۲ استان، مشترکین برق خانگی که از نظر تعداد ۸۰ درصد مشترکان را تشکیل می‌دهند حدود ۳۵ درصد از برق استان را مصرف می‌کنند. رتبه دوم نسبت مصرف برق مربوط به مشترکین صنعتی استان است که از نظر تعداد ۱.۲ درصد مشترکین برق استان هستند و حدود ۳۱ درصد مصرف برق استان مربوط به این مشترکین است. در بخش کشاورزی هم که از نظر تعداد زیر یک درصد تعداد مشترکین را تشکیل می‌دهند حدود ۱۲ درصد برق استان در این بخش مصرف می‌شود. بخش‌های اداری - عمومی، تجاری و مصارف روشنایی معابر استان نیز به ترتیب ۹ درصد، ۱۱ درصد و ۲ درصد مصرف برق استان را به خود اختصاص می‌دهند.
* با توجه به گرمای تابستان و اوج مصرف برق ناترازی‌هایی در زمینه برق دیده می‌شود که وزارت نیرو برای جبران آن یک سری محدودیت‌هایی را برای بخش صنعت اعمال می‌کند و به نظر و طبق گفته دست‌اندرکاران صنایع محدودیت‌ها باعث آسیب به صنعت شده، دیدگاه شما چیست؟
بله بنده کاملاً موافق هستم که اعمال محدودیت در مصرف برق برای بخش صنعت سبب آسیب‌هایی از جمله کاهش تولید محصولات، افزایش هزینه‌های بخش صنعت می‌شود. اما با شناختی که از بخش صنعت با توجه به تعاملات و جلسات متعددی که با صنعتگران محترم در استان داشتیم در شرایط ناترازی و زمانی که ناگزیر به کاهش مصرف برق با اعمال محدودیت می‌شویم؛ اعمال محدودیت با برنامه مدون و از پیش تعیین شده به مراتب خسارت کمتری نسبت به خاموشی بی‌برنامه و حتی اعمال خاموشی‌های ۲ ساعته روزانه مطابق گذشته دارد. چرا که خاموشی بی‌برنامه علاوه بر کاهش تولید و افزایش نسبی هزینه‌ها سبب آسیب و ایجاد خسارت در مواد اولیه، ماشین آلات و تجهیزات و حتی می‌تواند سبب بروز حوادث انسانی در برخی خط تولیدها شود.
لذا برنامه‌ریزی دولت سیزدهم در تدوین برنامه یک روز خاموشی در هفته در شرایط هشدار و دو روز در شرایط اضطرار برای صنعت و فعالیت بدون محدودیت در سایر روزهای هفته علاوه بر جلوگیری از تحمیل خسارات ناشی از اعمال خاموشی بدون اطلاع و در ساعت‌های مختلف سبب شد در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل بتوانیم حدود ۱۸ درصد در استان قم و در سطح کشور نزدیک به ۱۲ درصد انرژی بیشتری در اختیار بخش صنعت قرار گیرد.
اما عمده اعتراض بخش صنعت به این موضوع است که چرا در بخش خانگی محدودیت و مدیریت مصرفی صورت نمی‌پذیرد و محدودیت‌ها فقط در به بخش صنعت اعمال می‌شود که به نظر بنده به عنوان یک کارشناس جز بر اساس مطالعه برنامه‌های دولت سیزدهم و وزارت نیرو و اطلاعات و داده‌های در اختیار این جمله که گفته می‌شود که ما در بخش خانگی محدودیتی اعمال نمی‌کنیم و تنها بخش صنعت را محدود کردیم درست نیست.
* بیشتر توضیح دهید
اول اینکه در سال ۱۴۰۰ که با اعمال خاموشی در تمامی بخش‌ها مدیریت بار انجام می‌شد؛ بخش صنعت در شرایط هشدار هر روز حداقل ۵ ساعت و در شرایط اضطرار حداقل ۷ ساعت و گاهی اوقات تا ۹ و ۱۰ ساعت اعمال محدودیت می‌شد که در مقایسه با برنامه امسال تعداد ساعات بیشتری (حداقل ۳۰ ساعت و حداکثر ۵۰ ساعت در هفته) دچار محدودیت مصرف بود ضمن اینکه خاموشی هر روزه خسارت و مشکلات فراوانی را برای بسیاری از خطوط تولید صنعتی از جمله کوره‌های صنایع فولادی، صنایع سیمانی و بسیاری از صنایع بر اساس فرآیند تولید که می‌بایست به صورت مستمر تولید داشته باشند تحمیل می‌کرد.
ضمن اینکه اعمال خاموشی در بخش خانگی مشکلات و معضلات اجتماعی زیادی ایجاد می‌کرد که از جمله آن می‌توان به بی‌نظمی و هرج مرج در شهرها با خاموشی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و تأسیسات برقی شهری، قطعی برق آسانسورها؛ درب‌های برقی منازل و حتی قطعی پمپ‌های آب و تلفن‌های بی‌سیم برقی اشاره کرد. همچنین خاموشی سامانه‌ها و برق دستگاه‌ها و تجهیزات ادارات و دستگاه‌های اجرایی علاوه بر تعطیلی ارائه خدمات به مردم سبب بی‌نظمی و بروز مشکلات فراوانی در کل کشور می‌شد.
با استقرار دولت سیزدهم برای جلب مشارکت مردم و مدیریت بهینه مصرف برق در بخش خانگی به جای اعمال خاموشی گسترده دو برنامه تدوین شد. اول تعریف مشوق‌ها و تدوین طرح‌های تشویقی مدیریت مصرف برق که در صورت همراهی مشترکین خانگی، مشترک از مبالغ ناشی از صرفه‌جویی بهره‌مند می‌شود که بر همین اساس در سال ۱۴۰۱ طرح ۱ مساوی ۵ و در سال ۱۴۰۲ طرح یک مساوی ۲۰ اجرا شد. یعنی هر مشترک خانگی در صورت کاهش مصرف برق به میزان یک کیلووات مبلغی معادل ۲۰ کیلووات برق را به عنوان پاداش دریافت می‌کرد. امسال نیز علاوه بر طرح پاداش صرفه‌جویی ۱=۲۰ با طراحی برنامه باانرژی جوایز با ارزشی همچون خودروی سواری به کسانی که در پویش باانرژی اقدام به کاهش مصرف خود می‌کنند به قید قرعه اهدا می‌شود.
با توجه به وجود شرایط ناترازی برق از سال ۱۳۹۹؛ روش‌های اعمال شده در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در مقایسه با سال‌های بعد بر اساس تجربیات و همچنین داده‌های ثبت شده ضمن امکان تحویل انرژی بیشتر به بخش‌های مولد به ویژه بخش صنعت، خسارت کمتری را متوجه مشترکین در پی داشته است
از سوی دیگر و برای مشترکینی که به صورت غیر نرمال و بسیار بیشتر از الگوی متعارف مصرف برق انرژی مصرف می‌کنند مانند مشترکین برق خانگی که از تجهیزات استخر، سونا و جکوزی در منزل خود بهره‌مند هستند یا به صورت بی‌رویه به اسراف مصرف برق مشغول هستند تعرفه‌های برق به شیوه‌ای مصوب و ابلاغ شد که این مشترکین در صورت استفاده از انرژی برق نرخ واقعی و بدون رایانه را پرداخت کنند تا این مبالغ صرف توسعه نیروگاه‌ها و تأسیسات صنعت برق شود.
یکی از اقدامات مهم و مؤثر وزارت نیرو، تدوین برنامه‌های مدیریت بهینه مصرف در بخش اداری بود که در این بخش نیز مقرر شد از ابتدای خردادماه تا پایان شهریورماه در ساعت اداری و از ساعت ۱۱ با خاموش کردن وسایل غیرضروری و یا استفاده از تجهیزات تولید محلی تا ۳۰ درصد و در پایان ساعت اداری و با خاموش کردن تمامی وسایل سرمایشی تا ۶۰ درصد مصرف برق خود را کاهش دهند. در این بخش علاوه بر کاهش ناترازی و پایداری شرایط تأمین برق در بخش‌های مولد مورد استفاده قرار گیرد.
* اما با همه این توضیحات چرا واحدهای تولیدی و صنایع از تعطیلی‌ها ناراضی هستند؛ دیدگاه شما چیست؟
در کل اعلام نارضایتی با اعمال هر محدودیتی بسیار طبیعی و بدیهی است. اما با توجه به وجود شرایط ناترازی برق از سال ۱۳۹۹؛ روش‌های اعمال شده در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در مقایسه با سال‌های بعد بر اساس تجربیات و همچنین داده‌های ثبت شده ضمن امکان تحویل انرژی بیشتر به بخش‌های مولد به ویژه بخش صنعت، خسارت کمتری را متوجه مشترکین در پی داشته است.
* برای جلوگیری از آسیب به چرخ‌های تولیدی و جبران ناترازی‌ها چه می‌توان کرد؟
در خصوص کاهش ناترازی برق خوشبختانه از سوی مجلس شورای اسلامی و دولت برنامه‌های خوبی تدوین و اقداماتی نیز شروع و اجرا شده که از جمله آن می‌توان به تصویب و ابلاغ قانون توسعه و مانع زدایی از توسعه صنعت برق مصوب سال ۱۴۰۱ که در آذرماه ۱۴۰۱ جهت اجرا ابلاغ شد و یا به قانون جهش تولید دانش بنیان اشاره کرد. همچنین راه اندازی و توسعه بورس برق و تابلوی سبز از مهمترین و مؤثرترین اقدامات در جهت توسعه تولید برق و کاهش ناترازی است.
نیروگاه تولید پراکنده ۲۵ مگاواتی در شهرک صنعتی محمود آباد قم در سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود که هم اکنون مراحل تست و راه اندازی خود را می‌گذراند
در استان قم نیز با حمایت استاندار و تلاش مسئولین استانی از جمله همکاری سازمان صمت، شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم و اتاق بازرگانی صنعت و کشاورزی استان برنامه‌های خوبی تدوین و در دست پیگیری و اجرا است که از جمله آن برنامه‌ریزی، احداث و راه اندازی نیروگاه‌های تولید محلی گازسوز (DG)، تصویب و طراحی شهرک خورشیدی صنایع در مجاورت شهرک‌های صنعتی استان و شناسایی ساختگاه‌های مناسب جهت سرمایه‌گذاری در تولید برق با اولویت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی با توجه به استعداد استان اشاره کرد.
خبر خوش اینکه نیروگاه تولید پراکنده ۲۵ مگاواتی در شهرک صنعتی محمود آباد قم در سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود که هم اکنون مراحل تست و راه اندازی خود را می‌گذراند و در هفته‌های آتی با حداکثر ظرفیت برای رفع ناترازی و کاهش محدودیت‌های مصرف صنایع این شهرک وارد مدار تولید و تزریق به شبکه برق استان می‌شود.
نظر شما