بازار؛ گروه آب و انرژی: انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده شده و دوباره بازار مناظره های انتخاباتی حسابی داغ شده است. هر روز اخبار متعددی از برنامه های نامزدهای ریاست جمهوری در زمینه سیاست های حوزه انرژی و قیمت گذاری محصولاتی همچون بنزین، برجام و لغو تحریم ها روی خروجی رسانه ها قرار می گیرد. در میان هیاهوی این روزهای انتخابات اما نامزدهای ریاست جمهوری توجه زیادی به بحران اصلی اقلیم ایران ندارند؛ بحران آب و خشکسالی و تغییرات اقلیمی که بسیاری آن را ابر چالش اقتصاد ایران می داند جای چندانی در برنامه های کاندیداهای ریاست جمهوری نداشته اند. (در میان نامزدها در دوره اول تنها کمپین مسعود پزشکیان در برنامه ای کلی بندهایی را به این چالش اختصاص داده بودند.) این در حالی است که محیط زیست باید بر اساس حقوقی که در منشور میثاق اصل ۵۰ قانون اساسی آمده برای عموم مردم بوده و حفاظت از آن وظیفه‌ای همگانی است.
برنامه های توسعه ای در شرایط بحرانی انرژی
کاندیداهای ریاس جمهوری درحالی روی برنامه های توسعه ای خود مانور می دهند که کشور با بحران شدید منابع آبی و انرژی مواجه است. ناترازی برق به ۱۵ هزار مگاوات رسیده، بسیاری از صنایع به دلیل نبود خوراک در نیمه دوم سال تعطیل هستند و با نیمی از ظرفیت خود مشغول به کار هستند و خشکسالی هم باعث تشدید مهاجرت در بسیاری از شهرها و روستاها شده است.
ایران در میان پنج کشور اول جهان از نظر شدت بیابان‌زایی قرار دارد. نرخ فرسایش خاک در ایران هشت برابر متوسط جهانی است. از نظر ناترازی آبخوان‌ها کار به جایی رسیده که ما جزو دو کشور اول جهان از نظر نرخ فرونشست زمین هستیم. گزارش امسال سازمان زمین‌شناسی می‌گوید، دست‌کم ۵۰ هزار کیلومترمربع از خاک ایران بیش از دو سانتی‌متر فرونشست زمین را تجربه می‌کند که پنج برابر حد مجاز است
بی توجه به بحران آب و چالش های زیست محیطی در شرایطی است که ایران در میان پنج کشور اول جهان از نظر شدت بیابان‌زایی قرار دارد. نرخ فرسایش خاک در ایران هشت برابر متوسط جهانی است. از نظر ناترازی آبخوان‌ها کار به جایی رسیده که ما جزو دو کشور اول جهان از نظر نرخ فرونشست زمین هستیم. گزارش امسال سازمان زمین‌شناسی می‌گوید، دست‌کم ۵۰ هزار کیلومترمربع از خاک ایران بیش از دو سانتی‌متر فرونشست زمین را تجربه می‌کند که پنج برابر حد مجاز است.
از طرفی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید، خسارت ناشی از آلودگی هوا به ۲ /۱۱ میلیارد دلار رسیده و برای اولین‌بار وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد تعداد تلفات ناشی از آلودگی هوا در تهران دیگر پنج هزار نفر، هفت هزار نفر در سال است. همین رقم باعث شد که یکی از مقامات ارشد سازمان محیط زیست حتی این رقم را ۹ هزار نفر اعلام کند! ما هشت درصد مرده‌زایی مستقیم ناشی از آلودگی هوا در ایران داریم که از بالاترین نرخ‌های مرده‌زایی در جهان بر اثر آلودگی هواست. همه اینها نشان می‌دهد ما دست‌کم سالی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار داریم خسارت عدم توجه به ملاحظات محیط زیستی می‌دهیم.
کار به جایی رسیده که محمد درویش فعال محیط زیست می گوید: محیط زیست در اولویت نیست و تمام آمارهای موجود موید تشدید فرآیندهای کاهنده کارایی سرزمین در کشور ماست. این خود نشان‌دهنده این است که ما نتوانستیم جریان‌های کاهنده محیط زیست را متوقف کنیم. حال آنکه محیط زیست به خاطر اینکه لازمه حیات اجتماعی رو به رشد ماست و باید در برنامه کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری دیده شود تا ما بتوانیم به آینده تاب‌آورانه ایران دوباره امیدوار باشیم.
او با بیان اینکه محیط زیست بستر توسعه است، ادامه می دهد: باید محیط زیستی وجود داشته باشد تا حیات باکیفیت در جریان باشد و خلاقیت‌ها در این بستر رشد کند. چرا ثروتمندترین استان ایران یعنی خوزستان، رکورددار بالاترین نرخ مهاجرت است. اینجا بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات کشاورزی است. حتی بزرگ‌ترین منطقه آزاد اقتصادی در خوزستان واقع است اما همین استان بیشترین مهاجرت را دارد. چرا کسی حاضر نیست در ثروتمندترین و حاصل خیزترین جلگه ایران، زندگی کند. دلیل ساده است؛ چون آبی برای نوشیدن نمانده است و هوایی برای تنفس نیست. این ارزش محیط زیست است که نباید با آن شوخی کرد.
خشکسالی انسان ساخته در ایران
ایران از دیرباز دارای یک اقلیم خشک و نیمه خشک بوده و اینکه مقدار بارندگی ها در ایران یک سوم متوسط جهانی است، اتفاق جدیدی نیست. بحران آبی در ایران زمانی تشدید شد که دولت با اجرای سیاست های نادرست این وضعیت را تشدید کرده و به آن دامن زدند. بی توجهی به اصول آبخوان داری، سد سازی های اشتباه، تاکید روی افزایش تولید محصولات کشاورزی بی آنکه توجهی به ارزش افزوده و میزان آب بری آنها شود، پروژه های انتقال آب و توسعه صنعت در شهرهایی که با کمبود شدید منابع آبی مواجه هستند، تنها بخشی از سیاست گذاری هایی است که کشور را در شرایط نگران کننده ای قرار داده است. حالا دیگر خشکی و بحران آب به فلات مرکزی ایران محدود نشده و کم آبی پایش به شهرهای شمالی کشور هم باز شده است. همین مساله باعث شده که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان «خشکسالی انسان ساخته» برای وضعیت کشور استفاده کنند.
این همان نکته ای است که درویش هم بدان اشاره کرده و با بیان اینکه چیدمان توسعه خود اقتصادی در کشور ما به شدت آب‌محور است، اظهار داشت: همه راه‌ها به سمت جایی رفته که ما آب را تبدیل به کار کنیم. آب مثل خون است. خون باید در بدن باشد تا بدن بتواند حداکثر کارایی خود را داشته باشد و از محل مهارت‌هایش تولید ثروت کند. نه اینکه از محل اندوخته‌هایش ثروت تولید کند. ما باید اندوخته‌ها را به منابع تبدیل کنیم و منابع را تبدیل به ثروت کنیم. نه اینکه با خام‌خواری زندگی کنیم.
یکی از افتخارات دولت ایران این است که صادرات محصولات کشاورزی را در طول سه دهه اخیر ۱۲ برابر افزایش داده است. کشوری که دچار بحران آبی است و ۱۵۱ میلیارد مترمکعب تراز منفی آبخوان دارد و به شدت با خطر فرونشست روبه‌رو است، نمی‌تواند به سمت صادرات محصولات کشاورزی برود
او افزود: یکی از افتخارات دولت ایران این است که صادرات محصولات کشاورزی را در طول سه دهه اخیر ۱۲ برابر افزایش داده است. کشوری که دچار بحران آبی است و ۱۵۱ میلیارد مترمکعب تراز منفی آبخوان دارد و به شدت با خطر فرونشست روبه‌رو است، نمی‌تواند به سمت صادرات محصولات کشاورزی برود.
ظرفیت های بالقوه ای که هیچ گاه استفاده نشد
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: چرا باید برای گریز از اقتصاد نفتی سراغ چاهی برویم که به مراتب عمیق‌تر از چاله قبلی است. ما باید سراغ بالفعل کردن پتانسیل‌هایی برویم که به تاراج آب و خاک و هوای ایران منجر نشود. ما باید به سمت استحصال انرژی‌های نو برویم. ما مهم‌ترین پهنه آبی جهان را برای وصل کردن آسیای مرکزی به جهان در اختیار داریم. در اوج تحریم‌های ترامپ و آمریکا تنها بندر ما که از تحریم معاف بود بندر چابهار بود. آن هم به درخواست افغانستان که آن زمان کشور دوست آمریکا محسوب می‌شد.
ما از نظر جذابیت‌های گردشگری، طبیعی و فرهنگی و تاریخی جزو ۱۰ کشور اول دنیا هستیم. اما از نظر درآمدی از این منابع جزو ۹۲ کشور اول دنیا هم نیستیم
او که معتقد است ایران از ظرفیت فوق العاده ای در منطقه برخوردار است اما نتوانسته از این ظرفیت به درستی استفاده کند، ادامه داد: مهم‌ترین محل دسترسی شرق و غرب جهان به همدیگر تهران است. اما شما می‌بینید که امروزه پروازی از آسمان ایران عبور نمی‌کند. میلیون‌ها نفر اکنون مسیرشان را کج می‌کنند و در کشورهای حاشیه جنوب ایران سوار هواپیما می‌شوند تا به نقطه دیگری از جهان بروند. ما این ثروت را از دست داده‌ایم و به جای آن به سمت خام‌فروشی منابع خود رفته‌ایم و کلکسیونی از صنایع آب‌بر و انرژی‌بر را در کشور استقرار داده‌ایم.
جالب است که بدانید ما از نظر جذابیت‌های گردشگری، طبیعی و فرهنگی و تاریخی جزو ۱۰ کشور اول دنیا هستیم. اما از نظر درآمدی از این منابع جزو ۹۲ کشور اول دنیا هم نیستیم.
نظر شما