به گزارش بازار، نمایندگان در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، ۲۵اردیبهشت‌ماه) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی گزارش کمیسیون انرژی با اعمال ماده ۲۳۴ آیین‌نامه داخلی مجلس در مورد اجرای ناقص تکالیف قانونی مربوط به جمع آوری گازهای همراه تولید نفت و مشعل با ۱۶۱ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۰ نماینده حاضر در جلسه موافقت کرده و به قوه قضائیه ارسال کردند.
مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در تشریح گزارش مذکور گفت: گازهای همراه تولید نفت و مشعل(فلر) گازهایی هستند که در صنایع نفت و گاز به صورت گازهای همراه تولیدی با نفت یا به عنوان محصول جانبی در تاسیسات نفت و گاز تولید می‌شوند به طور کلی بر اساس تفکیک وظایف شرکتهای تابعه وزارت نفت گازهای مشعل قابل تفکیک به گازهای همراه تولید نفت حوزه فعالیت شرکت ملی نفت، گازهای مشعل پالایشگاههای گازی(حوزهفعالیت شرکت ملی گاز و مشعل پالایشگاههای نفتی حوزه فعالیت شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی) می باشند.
وی ادامه داد: علی رغم اینکه گازهای مشعل ارزش حرارتی بالایی دارند اما عمدتاً به دلایل محدودیت‌هایی مانند حفظ ایمنی منطقه میزان بالای گوگرد، دوری محل استخراج از خشکی، هزینه بالای انتقال گاز و سایر مسائل فنی و اقتصادی در محل تولید سوزانده یا به اصطلاح فلر می‌شوند. البته در برخی از موارد به دلیل پایین بودن دبی و فشار گاز همراه تولید شده، بازیابی و استفاده از آن فاقد توجیه اقتصادی است و چاره ای جز فلر کردن وجود ندارد.
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: با پیشرفت فناوری و افزایش مصرف انرژی در جهان امروزه روشهای مختلفی برای استفاده از گازهای مشعل به کار گرفته میشود؛ از جمله تامین سوخت نیروگاهها برای تولید، برق تولید فراورده های مختلف شیمیایی (GTC, GTL و همچنین تبدیل گاز مشعل به سوختهای مختلف از جمله، گازوئیل، بنزین CNG و LPG در کشور ما روشهایی که برای جمع آوری و استفاده از گازهای مشعل مورد استفاده قرار گرفته است بیشتر به صورت تزریق مجدد به مخازن برای ازدیاد برداشت، نفت ارسال به واحدهای NGL تامین خوراک واحدهای پترو پالایشگاهی و فروش از طریق مزایده است با وجود ایجاد ظرفیتهای قانونی مناسب در قوانین و اسناد بالادستی و نیز قوانین بودجه سنواتی، اجرای طرحهای جمع آوری گازهای مشعل در کشور با چالشهای عمده ای روبرو بوده که مهمترین آن، عدم اولویت جمع آوری گازهای مشعل برای شرکتهای تابعه وزارت نفت به دلیل عدم جذابیت مالی اجرای این پروژه ها در مقایسه با سایر پروژههای شرکتهای تابعه نظیر پروژه های توسعه میادین است.
نخعی بیان کرد: کمیسیون انرژی در راستای ایفای وظایف نظارتی خود نسبت به پیگیری اجرای تکالیف مصرح در قوانین از سوی دستگاههای اجرایی ذیربط اخذ گزارش از دستگاههای نظارتی و بازدید میدانی از مناطق نفت‌خیز و میادین گازی کشور اقدام نمود به همین منظور در گزارش حاضر که با همکاری مرکز پژوهشهای مجلس تهیه شده است، ضمن بیان ضرورت رسیدگی به موضوع طرحهای جمع آوری گازهای همراه عملکرد وزارت نفت به عنوان متولی اصلی اجرای تکالیف قانونی مرتبط با آن ارزیابی شده و در نهایت ضمن تشریح موانع اجرایی شدن طرحهای مذکور در کشور، وضعیت اجرای تکالیف قانونی توسط دستگاه مسئول جمع بندی و ارائه میشود.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اهمیت گازهای مشعل به لحاظ اقتصادی و محیط زیستی موجب شده کشورهای مختلف از جمله روسیه، نیجریه و آمریکا که سطح بالای این گازها را دارند از راهکارهای مختلفی اعم از وضع قوانین و به کارگیری فناوریهای متفاوت برای جمع آوری آن استفاده کنند بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط بانک جهانی در سال ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۱۵۰ میلیارد متر مکعب گاز در سراسر جهان فلر شده که تقریبا برابر ۳۵ درصد از مصرف گاز اتحادیه اروپا بوده است؛ افزایش قیمت نفت قیمت پایین گاز و در نتیجه آن رقابت برای افزایش تولید نفت و فقدان قوانین کنترل کننده باعث حجم بالای فلرینگ در جهان بوده است مطابق آمار ارائه شده در طول سه دهه اخیر ایران از نظر حجم فلرینگ همواره در بین سه کشور نخست جهان قرار دارد شکل (۱) حجم گازهای سوزانده شده و روند تغییرات آن در کشورهایی که بیشترین میزان فلرینگ را در بازه زمانی ۲۰۱۶ الی ۲۰۲۱ میلادی داشته اند، نشان میدهد.
وی افزود: مطابق آمار وزارت نفت میزان سوزاندن گازهای همراه نفت ایران در سال ۱۴۰۱ هجری شمسی بالغ بر ۱۸,۴۳ میلیارد مترمکعب حدود) ۱۲ درصد از کل فلرینگ (جهان بوده است برای درک بزرگی این رقم میتوان اشاره کرد که این حجم از گاز تقریبا برابر با کل صادرات گاز طبیعی ایران در سال ۱۴۰۰ است این رقم وقتی بهتر درک میشود که بدانیم حجم گاز طبیعی تولیدی در پالایشگاه فاز (۱) پارس جنوبی در همین سال حدود ۹ میلیارد متر مکعب بوده است. به بیان دیگر حجم تجمعی گازهای مشعل معادل ظرفیت حدود ۲ فاز پارس جنوبی است. همچنین با فرض اینکه قیمت گاز فلر معادل میانگین گاز طبیعی صادراتی و حدود ۱۵ سنت بر متر مکعب باشد، عدم النفع ناشی از سوزانده شدن این مقدار گاز نزدیک به ۳ میلیارد دلار در سال خواهد بود که اهمیت پرداختن به طرحهای بازیابی گاز فلر در ایران را بیش از پیش مشخص می‌سازد. علاوه بر موارد فوق سوزاندن این حجم عظیم گاز در کنار اتلاف بخش قابل توجهی از منابع انرژی اولیه با انتشار میلیونها تن گاز معادل دی اکسید کربن، (CO۲) ضمن انتشار گازهای گلخانه ای و تغییرات نامطلوب آب و هوایی موجب آلودگی شدید هوای مناطق تحت تأثیر می. شود فلرینگ به طور متوسط سالیانه موجب انتشار بیش از ۴۰۰ میلیون تن معادل دی اکسید کربن در جهان میشود که معادل آلودگی ناشی از ۷۷ میلیون خودروی سواری است.
نخعی ادامه داد: مطابق آمار وزارت نفت در سال ۱۴۰۰ میزان گاز مشعل تولیدی در شرکت ملی نفت ایران معادل روزانه ۴۱٫۷ میلیون مترمکعب گاز مشعل شرکت ملی گاز ایران معادل روزانه ۸۸ میلیون مترمکعب (۴) میلیون متر مکعب روزانه در مجموعه پالایشگاه های گازی پارس جنوبی و گاز مشعل پالایشگاههای نفت که مقدار ناچیزی میباشد. این مقدار فلرینگ، به طور متوسط سالانه بیش از ۲۵۲ هزار تن دی اکسید گوگرد (SO۲) تولید میکند که با توجه به محدودیت سرزمینی و موقعیت بسته جغرافیایی به ویژه در منطقه پارس جنوبی تراکم این حجم از آلایندگی موجب آسیب جدی به سلامت مردم و کارکنان و نیز عوارض محیط زیستی از طریق ترکیب با بخار آب و ایجاد بارانهای اسیدی در منطقه شده است. لازم به ذکر است که محاسبات فوق بدون در نظر گرفتن مقدار فلرینگ شرکتهای پتروشیمی مستقر در منطقه پارس جنوبی و نیز منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر لحاظ شده است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم گفت: سهم شرکت های بهره بردار زیر مجموعه شرکتهای نفتی از کل میزان فلرینگ در شکل شماره (۲) ارائه شده است. بر این اساس بیشترین سهم فلرینگ در شرکتهای بهره بردار مربوط به پالایشگاهها و پتروشیمی های عسلویه با سهم ۱۴ درصدی است. شکل (۳) نیز وضعیت فلرینگ را به تفکیک استانهای مختلف در کشور نشان میدهد. بر این اساس استانهای خوزستان بوشهر و هرمزگان دارای بیشترین سهم بوده که مجموعاً حدود ۸۰ درصد از کل گازهای مشعل در کشور است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم با اشاره به به اهمیت موضوع جمع آوری و بهره برداری از گازهای همراه، قانون گذار در قوانین برنامه توسعه و بودجه هایسنواتی احکام متعددی را برای این موضوع به شرح ذیل در نظر گرفته است، بیان کرد: بند ۱۵-۳ قانون بودجه سال :۱۳۹۲ به وزارت نفت اجازه داده میشود از طریق شرکتهای دولتی تابعه ذیربط، درآمد حاصل از مزایده فروش گازهای تولیدی همراه نفت از کلیه میادین نفتی ایران را که در حال حاضر سوزانده میشود، بر مبنای قیمت پایه یک سوم قیمت گاز طبیعی تصفیه شده تحویلی به صنایع، صرف طرحهای حفاظت محیط زیست وزارت نفت و شرکتهای تابعه نماید.
سخنگوی کمیسیون انرژی افزود: بند (الف) ماده (۴۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه دولت مکلف است کلیه طرحهای جمع آوری مهار کنترل و بهره برداری از گازهای همراه تولید و مشعل در کلیه میادین نفتی و تاسیسات صنعت نفت را با تعیین نرخ عادلانه خوراک آنها ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون از طریق فراخوان به مردم و بخش غیر دولتی واگذار نماید به گونه ای که تا پایان برنامه حداقل نود درصد گازهای مشعل مهار و کنترل شده باشد. بند (د) تبصره (۴) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ وزارت نفت مکلف است با استفاده از سرمایه گذاری بخش خصوصی به منظور جلوگیری از هدر رفت گازهای همراه نفت، فلر)، اتان پروپان و بوتان ال پی جی) و میعانات گازی ان. جی ال) در میادین نفتی و گازی نسبت به احداث طرحهای جداسازی مواد مذکور حداقل به میزان یک میلیون تن در سال ۱۴۰۰ اقدام. کند باز پرداخت سرمایه گذاری انجام شده از محل تحویل مواد تولیدی همان طرح خواهد بود.
وی در پایان به عملکرد و برنامه‌های اعلامی شرکت نفت و گاز برای جمع آوری گازهای همراه اشاره کرد و همچنین آسیب‌ها و موانع اجرای جمع آوری گازهای همراه را تشریح کرد و گفت: مصادیق قصور وزارت نفت و تخلف اداری ناشی از اجرای ناقص اداری احکام مذکور دراین گزارش محرز است. این کمیسیون تقاضای بررسی و ارجاع موضوع به قوه قضائیه برای رسیدگی را دارد.
نظر شما