پنبه و پلی استر، دو الیاف بسیار رایج و پرمصرف در صنعت نساجی به شمار می‌روند. نخ‌ها و پارچه‌های حاصل از این الیاف، در ظاهر شبیه به یکدیگر هستند و کاربردهای مشابهی نیز دارند. با این حال، همواره این سؤال مطرح می‌شود که نخ پنبه بهتره یا پلی استر؟ جهت پاسخ به این پرسش، ابتدا دو محصول مذکور را معرفی نموده، سپس آنها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم.
نخ پنبه
پنبه، مشهورترین و مهمترین نوع الیاف طبیعی است که از گیاه بوته‌ای پنبه به دست می‌آید. این الیاف، مصارف گسترده‌ای در صنایع مختلف از جمله نساجی و پزشکی دارد. بی تردید اصلی‌ترین کاربرد پنبه، تولید نخ پنبه است؛ البته نخ پنبه، تنوع قابل توجهی دارد و ارقام مختلف آن از نظر تاب، نمره، ضخامت، تعداد الیاف، کیفیت، استحکام و مواردی از این قبیل با هم فرق دارند.
درجه مرغوبیت نخ پنبه، تحت تأثیر عوامل گوناگونی از جمله گونه گیاهی پنبه اولیه و روش تولید قرار دارد. انواع مختلف نخ پنبه را برای دوخت و دوز، تولید پارچه، همچنین قالی بافی و گلیم بافی به کار می‌برند.
برخی از مهمترین ویژگی‌های نخ پنبه عبارتند از:
- دوام، استحکام و طول عمر بالا
- مقاومت بالا در برابر کشیدگی و پارگی
- ضد حساسیت بودن
- ظرافت، نرمی و لطافت
- مقاوم در برابر آب و رطوبت
- مقاومت در برابر حرارت
- مقاومت در برابر مواد قلیایی
- مقاومت در برابر حشرات و بیدزدگی و ...
- قابلیت تنفس خوب
- کاربرد فوق العاده گسترده در نساجی و امکان تولید انواع پارچه‌ها از نخ پنبه
- نخ پنبه، بر اثر شستشو آب می‌رود.
نخ پلی استر
پلی استر، یک ماده مصنوعی برای تولید نخ و پارچه است که طی یک سری فرآیندهای شیمیایی از مواد پلیمری تهیه می‌شود. این نخ بسیار مقاوم است و یکی از پرکاربردترین نخ‌های مورد استفاده در نساجی به شمار می‌رود.
از جمله مشخصات مهم نخ پلی استر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بسیار محکم است و به راحتی پاره نمی‌شود.
- سبک و بادوام
- جذب آب بسیار کمی دارد و در صورت مرطوب شدن، سریع خشک می‌شود.
- دوام بالا در برابر مواد شیمیایی و عوامل محیطی
- رنگ پذیری عالی
- نگهداری آسان
- تنفس خوبی ندارد.
- پارچه‌های بافته شده از نخ پلی استر به ندرت چروک می‌شوند.
- نخ پلی استر آب نمی‌رود.
لازم به ذکر است که نخ پلی استر انواع مختلفی دارد و اقسام گوناگون آن از نظر کیفیت، میزان مقاومت، کاربرد و سایر ویژگی‌ها با هم فرق دارند؛ به عنوان مثال از نخ‌های پلی استر تک رشته‌ای، چند رشته‌ای، ضد آب و مقاوم در برابر حرارت نام می‌بریم.
مهمترین تفاوت های نخ پنبه و نخ پلی استر
پس از آشنایی اولیه با نخ‌های پنبه و پلی استر، قصد داریم، آنها را از جنبه‌های مختلف با یکدیگر مقایسه کرده و بدین وسیله مهمترین تفاوت‌های آنها را بیان نماییم.
از نظر نوع ماده اولیه
همان گونه که در قسمت‌های قبل گفته شد، جنس نخ پنبه، از الیاف گیاهی پنبه است؛ در حالی که پلی استر، پلیمری حاصل از نفت و گاز به شمار رفته و وجه تسمیه نخ پلی استر نیز همین مسئله است.
در یک بیان کلی می‌توان گفت که نخ پنبه، محصولی کاملاً طبیعی و سازگار با محیط زیست محسوب می‌شود؛ بالعکس، نخ پلی‌استر محصولی کاملاً مصنوعی است و در صورت باقی ماندن در طبیعت، سال‌ها طول می‌کشد، تا تجزیه شود.
استحکام
نخ پنبه و نخ پلی استر، هر دو در زمره نخ‌های بادوام قرار می‌گیرند؛ اما هر کدام از اینها در برخی شرایط، مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند. به عنوان مثال، معمولاً نخ پلی استر در برابر کشیدگی، بسیار مقاوم است؛ در حالی که میزان دوام نخ پنبه، بیشتر به نوع و تعداد الیاف رشته‌ای آن بستگی دارد. با این تفاسیر اگر به دنبال مقاومت بیشتر هستید، خرید نخ پنبه را در دستور کار خود قرار دهید.
شایان ذکر است، نخ پلی استر، از پلیمرهای مقاوم ساخته شده است؛ به همین علت، بسیار محکم می‌باشد. ماهیت پلاستیکی این نخ باعث می‌شود که در برابر آب مقاومت کند و لکه پذیری کمتری داشته باشد؛ همچنین عدم تجزیه پذیری پلی استر، موجب استحکام و طول عمر بالای آن می‌گردد.
جذب رطوبت
نخ پلی استر، آب را چندان به خود نمی‌گیرد؛ به همین علت پوشاک تهیه شده با آن با تعریق، چسبناک و آزاردهنده می‌شوند و حالت پلاستیک مانند پیدا می‌کنند. در حالی که نخ پنبه، آبگیری بسیار خوبی دارد؛ در نتیجه علاوه بر تولید انواع لباس، برای تهیه حوله نیز بسیار مناسب است.
شایان ذکر است که برخلاف پلی استر و سایر الیاف، نخ پنبه و پارچه‌های پنبه‌ای، در صورت خیس شدن نه تنها کیفیت خود را از دست نمی‌دهند، بلکه باکیفیت‌تر نیز می‌شوند. البته این نکته را نیز باید بیان کرد که نخ پنبه بر اثر شستشو آب می‌رود، در حالی که نخ پلی استر این گونه نیست؛ همچنین منسوجات پنبه‌ای دیر خشک می‌شوند.
مقاومت در برابر گرما
نخ پنبه در مواجهه با دمای بالا، مقاوم‌تر است و می‌توان آن را با آب گرم شستشو داد؛ همچنین هر چند که نخ پنبه نیز با تابش مستقیم نور آفتاب آسیب می‌بیند، اما در مقایسه با نخ پلی استر، دوام بیشتری در برابر نور دارد.
قیمت
از آنجا که نخ پنبه، منشأ گیاهی دارد، منابع تولید آن محدود است؛ در حالی که مواد اولیه سازنده نخ پلی استر، مصنوعی بوده و به فراوانی در دسترس هستند. این مسئله باعث می‌شود که برخلاف پنبه، پلی استر همواره به صورت انبوه تولید گردد. با این اوصاف بالا بودن قیمت نخ پنبه در مقایسه با نخ پلی استر بدیهی به نظر می‌رسد.
علاوه بر آنچه گفته شد، الیاف و منسوجات طبیعی، همواره ارزشمند هستند. پنبه به طلای سفید معروف است، نخ و پارچه حاصل از آن نرمی و لطافت منحصر به فردی دارد. نخ پنبه هیچ گونه حساسیت پوستی برای هیچ کس ایجاد نمی‌کند، تنفس بسیار خوبی دارد و با محیط زیست سازگار است. این مزایا به نوبه خود باعث بالاتر رفتن قیمت نخ پنبه خواهند شد.
کاربرد
واقعیت این است که نخ‌های پنبه و پلی استر، فوق العاده پرکاربرد بوده و هر دوی آنها برای تولید انواع پارچه لباس، کالای خواب، لوازم منزل، صنایع دستی و اقلام تزئینی به کار می‌روند. به نظر می‌رسد که پلی استر، جایگزین ارزان قیمتی برای پنبه است.
به طور کلی نخ پلی استر را بیشتر برای پارچه‌ها و لباس‌های مقاوم در برابر آب، به کار می‌برند؛ در حالی که بیشترین کاربرد نخ پنبه، به تولید پوشاک راحتی و تابستانی مربوط می‌شود.
نخ پنبه بهتر است یا پلی استر؟
در قسمت‌های قبل، تلاش کردیم، با بیان مشخصات هر یک از نخ‌های پنبه و پلی استر و توضیح تفاوت‌های آنها به پاسخ این پرسش برسیم که نخ پنبه بهتره یا پلی استر؟
همان طور که به احتمال زیاد متوجه شده‌اید، هر کدام از این نخ‌ها، ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند؛ به عنوان مثال نخ پلی استر، محکم‌تر، بادوام‌تر و ارزان‌تر است؛ در عوض نخ پنبه، از نظر لطافت، راحتی، ضد حساسیت بودن و تنفس، بهتر می‌باشد.
اگر به دنبال یک پاسخ قطعی هستید، باید بگوییم که به طور کلی ماهیت طبیعی پنبه، باعث می‌شود که برتری‌هایی نسبت به نخ‌های مصنوعی مثل پلی استر داشته باشد؛ اما در بسیاری از موارد، قیمت گران پنبه، موجب می‌گردد، آن را با پلی استر، جایگزین و یا ترکیب کنند.
ناگفته نماند که امروزه بسیاری از نخ‌ها و پارچه‌هایی که با پسوند پنبه‌ای به فروش می‌رسند، ترکیبی می‌باشند. بهترین نخ‌های ترکیبی، آنهایی هستند که از مخلوط پنبه و پلی استر به وجود آمده و درصد پنبه آنها بیشتر است.
نظر شما