به گزارش بازار به نقل از بازار سرمایه ایران، حدود دو سال از توقف معاملات آتی سکه در پی افزایش قیمت سکه طلا در بازار نقدی و اعلام سیگنال دهی قیمت های آتی به نقدی می گذرد و رویدادهای این دوسال به وضوح نشان داد که دلیل اصلی رشد بهای سکه، فاکتورهای اقتصادی دیگری چون رشد قیمت طلای جهانی، نرخ دلار، انتظارات تورمی و ... بوده و نبود قرار آتی سکه هیچ تاثیری در کاهش قیمت سکه در بازار نداشته است.
به همین بهانه و برای بررسی دلایل توقف بازار آتی سکه و امکان بازگشایی این معاملات با میثم رادپور کارشناس ارشد بازارهای مالی به گفت و گو نشسته است که در ادامه می خوانید.
عوامل اثرگذار بر قیمت طلا در ایران چیست و چرا بعضا نسبت به توسعه بازارهای رسمی در اقتصاد موضع گیری می شود؟
ابتدا باید توجه کرد که ریشه اصلی جهش قیمت سکه در ایران، گرانی نرخ طلای جهانی و دلار است. در این بین ما نیز مانند خیلی از کشورها و نظام های پولی علاقه نداریم قیمت طلا افزایش پیدا کند زیرا سیگنال واضحی از تضعیف پول ملی است. این وضعیت برای اقتصاد ما بدتر است چون تحریم هستیم و بالا رفتن قیمت طلا بر روی قیمت دلار نیز تاثیر می گذارد. در این شرایط متاسفانه، هر بار بازار ارز دچار نوسان شده طیفی از افراد، با دادن آدرس غلط، سراغ بازارهای رسمی طلا رفته اند زیرا نمی خواهند قیمت واقعی این کالا مشخص شود و در یک جمع بندی کلی هم به نظر می رسد که اساسا برخی افراد در اقتصاد ما تمایلی به فعالیت بازارهای رسمی و شفاف شدن بازارها ندارند.
چنین رویکردی که به توقف معاملات آتی سکه طلا منجر شده، چه پیامدهایی دارد؟
متاسفانه اقدامات اخیر در خصوص تشکیل و توسعه بازارهای رسمی در حوزه طلا و ادامه این نگاه، مردم را به بازارهای رسمی طلا بی اعتماد می کند چراکه هر زمان بازار رسمی طلا شکل گرفته است چه در قالب گواهی و چه در قالب آتی سکه، برخی افراد به طریقی برای این بازارها مشکل ایجاد کرده اند.
باید توجه کنیم سکه کالایی است که انحصار ضرب آن در دست بانک مرکزی است و هر بار قیمت آن مقداری افزایش پیدا می کند و به قول معروف حبابی می شود، بانک مرکزی در اقدامی طبیعی خود را مسئول می داند تا به این بازار ورود کند اما برخی تصمیم های گذشته در خصوص تضعیف بازارهای رسمی طلا منطقی نبوده است.
همچنین باید این نکته را نیز در نظر داشت که گاهی بازار نمی تواند بین افزایش ذاتی قیمت سکه و یا افزایش حبابی آن فرق قائل شود و همین موجب سواستفاده از سکه و طلا می شود؛ در این میان ضرب انحصاری سکه توسط بانک مرکزی و ماندگاری طولانی مدت حباب قیمت سکه باعث شده این بازار همیشه سردرگم باشد. در این شرایط نیز توقف معاملات آتی سکه و حتی اخیرا انتقادهای غیرکارشناسی به معاملات گواهی سپرده سکه طلا را شاهد بودیم که امیدوارم این رویکرد منفی نسبت به بازارهای مالی و کارکردهای آن به زودی از بین برود.
بازگشایی معاملات آتی سکه دوباره مطرح شده است، نظر شما درباره این موضوع چیست؟
این اتفاق و البته حمایت متولیان از آن قطعا مثبت است اما بنده نگران آن هستم که با بازگشایی مجدد بازار آتی سکه و وجود مخالفانی در بازار سنتی طلا، باز هم با اولین جهش ارزی هجمه ها علیه معاملات آتی سکه آغاز شود! پیش از توقف معاملات آتی سکه در سال ۹۷ نیز خیلی ها در این بازار سنگ اندازی می کردند، به این ترتیب باید بانک مرکزی باید طاقت مواجهه با ابزارهایی مانند قرارداد آتی سه و گواهی سکه را داشته و اتفاقا از آن ها استفاده کند. باید تلاش کنیم علاوه بر راه اندازی مجدد بازار آتی، اطمینان کامل به بازیگران با حمایت بانک مرکزی حاصل شود تا حجم معاملات به قبل از توقف بازار برگردد. اما اگر همچنان بخواهیم این بازار را تعطیل نگه داریم، هیچ اتفاق مثبتی در بازار نخواهد افتاد. من درباره معاملات آتی سکه بورس کالا پژوهشی انجام داده بودم که اگر این بورس همچنان به کار خود ادامه می داد اکنون یکی از بزرگ ترین بورس های آتی طلا در جهان متعلق به بورس کالای ایران بود و به راحتی می توانست بعد از بورس شیکاگو، شانگهای و هند قرار بگیرد اما متاسفانه دو سال از توقف معاملات این بازار پرعمق و بزرگ می گذرد و امیدوارم به زودی شاهد استارت دوباره معاملات سکه بر تابلوی قراردادهای آتی بورس کالا باشیم.
در خصوص پژوهش انجام شده توضیح می دهید؟
بازار آتی سکه، یک بازار ۱۰ ساله بود و بنده طی تحقیقی متغیرهای معاملات صورت گرفته در بازارهای آتی طلا در دنیا را مقایسه و گزارشی از آن را به شرکت بورس کالای ایران هم ارائه کردم. مثلا در برخی سال ها مانند سال ۹۱ و ۹۲ حجم معاملات آتی سکه رشد چشمگیری داشت و با ورود بازیگران پرشمار، بازار آتی بورس کالا به بازار بزرگ و پرعمقی مبدل شده بود؛ اما آنقدر به این بازار انتقادهای غیرکارشناسی و فشار وارد شد که در نهایت در اواسط شهریور سال ۹۷ این معاملات متوقف شد.
در بررسی های انجام شده، حجم معاملات آتی سکه بورس کالا در سال ۹۱ و استقبال سرمایه گذاران چنان زیاد بود که با اعداد و ارقام می توانستیم آن را با بورس های شیکاگو و شانگهای مقایسه کنیم. همچنین با وجود اینکه بر سر راه توسعه این بازار دست اندازهای زیادی وجود داشت اما تا سال ۹۷ معاملات آتی سکه همچنان به خوبی کار می کرد و به جرات می توان گفت در استانداردهای جهانی قرار داشت؛ براساس آمارهای بورس کالا با وجود توقف معاملات آتی سکه از نیمه سال ۹۷، ارزش این بازار در ۶ ماه نخست آن سال به بیش از ۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده بود.
در این میان اما برخی مسوولان به دنبال کاهش دستوری قیمت ها یعنی رویدادی کاملا در تضاد با بازارهای بورس و ابزارهای مالی بودند و در نهایت با اعلام آنکه بازار آتی سکه به معاملات نقدی خط می دهد، چراغ تالار آتی سکه خاموش شد؛ در مورد بازار ارز نیز عموما همین اتفاق افتاده و هر بار قیمت دلار گران می شود این اتفاق به دلالان ربط داده می شود در حالیکه سایر مولفه های اقتصادی بر نرخ طلا و دلار اثر گذار هستند.
اکنون اعلام می شود که امکان دلالی در بازار ارز وجود ندارد پس چرا قیمت دلار و یورو و سکه بالا می رود؟ و اینکه آیا زمان راه اندازی مجدد بازار آتی سکه فرارسیده است؟
متاسفانه، کمتر اعتقادی وجود دارد که ابزارهای مالی از جمله قرارداد آتی سکه هم می تواند نقش آفرینی بزرگی در اقتصاد داشته باشد. اغلب فقط نقاط ضعف بازارهای مالی برای مسوولان اعلام می شود و در نگاهی یکطرفه، مدام گفته می شود بازار آتی سکه محلی تنها برای سفته بازان است و هیچ کمکی به روند بازار سکه و طلا نمی کند در شرایطی همین انتقال سفته بازان و سرمایه ها به بازار قراردادهای آتی به تنهایی اثرات مطلوبی در تنظیم و تعادل بخشی در بازارهای فیزیکی را دارند.
با همه این تفاسیر، بنده اعتقاد دارم که می توان بازار آتی سکه را احیا کرد اما لازمه آن این است که مشکلات را ریشه ای و از طرف متولیان امر حل کرد. اینکه مشخص شود انتقال فعالیت های سفته بازی سرمایه گذاران به بازارهای مالی چقدر برای اقتصاد کشور مفید است و بانک مرکزی با به رسمیت شناختن بازارهایی چون بازار آتی سکه، مشوق حضور همه سرمایه گذاران از بازار نقدی طلا به سمت بازار قراردادهای آتی و گواهی سپرده سکه طلا باشد.
نظر شما