نقدی بر نگرانی دکتر ناظران برای ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران

عباس علوی راد: انتشار فایل صوتی اخیر دکتر ناظران در فضای مجازی و هشدار ایشان مبنی بر ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران در روزهای اخیر حساسیت های زیادی به همراه داشته است.

به زعم نگارنده مجموعه تحلیل های ایشان و نتیجه گیری نهایی هم دارای نکات مثبت و ارزشمند است و هم در برخی موارد با نقد جدی مواجه است. پس انصاف حکم می کند هر دو بُعد تحلیل های ایشان مد نظر قرار گیرد.

 ابعاد ارزشمند تحلیل ها
تبیین ساز و کار شیوه های تورم زای تامین مالی کسری بودجه دولت به زبان ساده و تلنگری به موقع به سیاست گذار اقتصادی کشور برای گرفتار نشدن در این دام.

تحلیل دقیق تحولات پایه پولی، حجم نقدینگی و سایر متغیرهای بانکی در سال ۱۳۹۸ به ویژه فصل زمستان و نگرانی های پیرامون آنها.

اشاره مهم، درست و ارزشمند به ضعف بزرگ بانک مرکزی در ارائه منظم و به موقع آمارهای اقتصادی به ویژه در حوزه پولی و بانکی‌ و پیامدهای مخرب آن.

تبیین دقیق اختلاف در تیم اقتصادی دولت پیرامون نحوه تامین مالی کسری بودجه در سال ۱۳۹۹.

ابعاد مورد نقد تحلیل ها
تمرکز بر دوگانه تامین مالی کسری بودجه دولت از طریق انتشار اوراق بدهی یا پولی کردن از طرف بانک مرکزی درست نیست. اگرچه این دو ابزار مهم هستند اما همه ی راه حل های تامین مالی کسری بودجه نیستند و دولت می تواند روی روش های دیگر یا روش های ترکیبی سوئیچ کند.

اینکه با فرض فروش نرفتن کامل اوراق بدهی حراج شده برای تامین مالی کسری بودجه دولت کار را تمام شده بدانیم و برسیم به اینکه دولت قطعاً از بانک مرکزی استقراض خواهد کرد لزوماً درست نیست. ممکن است دولت همانطور که خود جناب ناظران گفتند به ابن نتیجه برسد که سود اوراق را افزایش دهد. در واقع دولت قادر است سیاست های خود را با بازخورد هایی که می گیرد اصلاح کند.

دکتر ناظران جایی به مبهم بودن رویدادها در افق پیش رو و نقش آن در تصمیم گیری های فعلی اشاره می کنند، اما خود ایشان با نادیده گرفتن رویدادهای مهم کشور و منطقه در یکسال آینده در تحلیل احتمال ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران غفلت می کنند.

ظرفیت های عظیم ایران از ابعاد مختلف با کشور ونزوئلا قابل مقایسه نیست و اگر لازم شود نظام از ظرفیت های خود برای تامین مالی کسری بودجه استفاده خواهد کرد. یکی از این ظرفیت ها ارزش دارایی های دولت (اموال و سهام) است.

تاریک ترین قسمت تحلیل ایشان، توصیه تبدیل ریال به سبدی از دارایی ها است. به نظر بدیهی است، لیکن کسی در این جایگاه و دارای تخصص در اقتصاد به مردم کشورش توصیه کند ریال نگهداری نکنید پسندیده نیست

نگارنده معتقد است اقتصاد ایران قطعاً ونزوئلایی نخواهد شد، لیکن تحلیل دکتر ناظران کمک زیادی به تبادل افکار و آرای مختلف کارشناسان اقتصادی در این شرایط حساس نموده و ارزشمند است.