بازگشایی آشوراده پایان کار نیست | «خلیج گرگان» به مداخلات بعدی امیدوار است

نجمه جهان تیغ؛ بازار: خلیج گرگان یک تالاب ساحلی بوده که با دریای خزر ارتباط دارد. بخش عمده منابع آبی تالاب ها از دریا تامین می شود. از زمان های قدیم سه کانال ارتباطی آشوراده، چاپاقلی و خوزینی بین دریای خزر و خلیج گرگان وجود داشت. سال گذشته ارتباط بین خلیج و دریا قطع شد، برخی از صاحب نظران معتقد بودند که این اتفاق جزوی از شرایط طبیعی اکوسیستم است زیرا در دهه های گذشته هم سابقه قطعی ارتباط بین کانال ها و خلیج وجود داشته و در بازه هایی هم به دلیل افزایش تراز آب، روستای آشوراده تخلیه شد.

متخصصان بر این باور بودند که شرایط کنونی با دهه های گذشته متفاوت است زیرا امروز شاهد تغییرات اقلیمی و به تبع آن کاهش بارندگی، گرمایش زمین و افزایش تبخیر هستیم لذا بر این موضوع تاکید داشتند که احیا خلیج نیازمند اقدامات مداخله ای است و اگر انجام نشود در یک بازه زمانی تقریبا چهارساله این تالاب را به یک شوره زار تبدیل خواهد کرد. بحرانی شدن این اکوسیستم، مسئولان را به فکر انجام اقدامات علاج بخشی انداخت که این مسئله در سفر اول رئیس جمهور به گلستان به عنوان ابر چالش استان تبیین شد. در نهایت برنامه احیا این تالاب تدوین و در ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور مصوب شد.

سناریو ارتباط بین خلیج و دریا، اولین مصوبه ستاد تالاب ها

اولین مصوبه ستاد تالاب ها، تهیه سناریو ارتباط بین خلیج و دریا بود و در همین راستا استانداری گلستان با پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی برای انجام مطالعات، قراردادی منعقد کرد. در نهایت لایروبی کانال آشوراده به عنوان اقدام مداخله ای و عاجل در نظر گرفته شد و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) با کارفرمایی سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان پیمانکار این پروژه تعیین شد.

پس از انجام عملیات لایروبی، در نهایت بازگشایی اولیه کانال آشوراده یکم آذر ماه انجام و در روزهای اخیر خبر همترازی آب خلیج گرگان با دریای خزر اعلام شد. مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان در گفتگو با خبرنگار بازار، به لزوم احیا هیدرولوژیک قبل از احیا اکولوژیک تاکید کرد و گفت: امروز شاهد افزایش ۴۵ سانتی متری تراز آب در خلیج گرگان هستیم، ضمن اینکه سه شاخص شوری، هدایت الکتریکی و TSS هم ۵۰ درصد بهبود یافته است.

رئیس محیط زیست بند ترکمن: همتراز شدن آب خلیج و خزر سبب پالایش آب و کاهش شوری شده که شرایط نسبتا خوبی را برای گیاهان و زیست مندان این تالاب فراهم کرده است

محمدرضا کنعانی تصریح کرد: لایروبی انجام شده برای پایین ترین تراز ثبت شده دریای خزر در دهه های گذشته یعنی ۲۹- سانتی متر پیش بینی شده و در صورتی که تراز آب دریا به کمتر از ۲۹- سانتی متر برسد، اقدام مداخله ای دوم یعنی پمپاژ آب انجام خواهد شد.

پمپاژ، سناریو بعدی احیا خلیج گرگان

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان بیان کرد: لایروبی کانال های خوزینی و چاپاقلی فعلا در دستور کار نیست و سناریو بعدی برای احیا خلیج گرگان، تغذیه مصنوعی و یا پمپاژ است که مطالعات آن در مرحله نهایی قرار دارد.

کنعانی با بیان اینکه در کنار همه این موارد نباید از حوضه آبخیز بالادست غافل شد، گفت: انتقال آب بین حوزه ای از مازندران به سمت غرب خلیج گرگان، تعیین حد بستر و لایروبی کانال های منتهی به خلیج از تکالیف وزارت نیرو بوده و اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در حوزه آبخیز خلیج هم از تکالیف اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است.

وی با بیان اینکه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی در حوزه آبریز خلیج گرگان هم به عهده جهاد کشاورزی است، افزود: تکالیف دستگاه های مختلف تا حدودی در حال انجام است اما باید سرعت آن افزایش پیدا کند زیرا سرعت تغییرات در اکوسیستم از سرعت اقدامات بیشتر است، ضمن اینکه انجام همه این اقدامات نیازمند تامین اعتبار است.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گلستان با بیان اینکه بر اساس مطالبه ما در سفر دوم رئیس جمهور به گلستان، قرار است سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور یک ردیف اعتباری برای خلیج گرگان در نظر بگیرد. تصریح کرد: محور دوم طرح احیا خلیج گرگان جلوگیری از تغذیه گرایی و کیفیت آب و توسعه و تکمیل سیستم فاضلاب شهری در سکونتگاه های شهری است همچنین ممیزی مراتع و اراضی ملی و مستثنیات هم از تکالیف منابع طبیعی بوده که انجام شده است.

لایروبی کانال آشوراده با اعتبار ۵۲۱ میلیارد

مدیر بنادر و دریا نوردی استان گلستان هم در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: پروژه علاج بخشی و لایروبی کانال های ارتباطی آشوراده و خلیج گرگان با کارفرمایی سازمان بنادر و دریا نوردی و پیمانکاری قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) با اعتبار ۵۲۱ میلیارد تومان انجام شد که تا کنون ۴۰۰ میلیارد تومان آن جذب شده است.

نورالله عباسی افزود: از دستاورد های بازگشایی کانال ارتباطی آشوراده در خلیج گرگان می توان به انجام عملیات لایروبی به حجم یک میلیون و ۴۲۰ متر مکعب، احداث کانال آبرسانی و تسهیل تبادل آب بین دریا و خلیج گرگان به طول ۱۱ کیلومتر، جلوگیری از ایجاد گرد و غبار و کانون ریزگرد خلیج، حفظ حیات بیش از ۱۵ گونه ماهیان شناسایی شده در سال ۹۷ و ۹۹ و حفظ پناهگاه بیش از ۱۵۰ هزار از گونه های متفاوت پرنده مهاجر اشاره کرد.

عباسی، احداث چهار دایک به وسعت بیش از ۱۰۰ هکتار، ورود بیش از ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب به خلیج پس از بازگشایی کانال آشور، احیای حوضچه بندر ترکمن، نصب و راه اندازی اسکله شناور برای رونق گردشگری پس از دو دهه، ایجاد امکان تردد شناورهای سبک بین خلیج و دریا، افزایش کیفیت و کاهش شوری آب و حفظ اکوزیست را از دیگر دستاوردهای این پروژه عنوان کرد. این عملیات باعث احیای اسکله چوبی بندر ترکمن، آشوراده و رونق گردشگری و شیلات در منطقه شد.

فعالیت ۱۷۰ نفر در پروژه لایروبی کانال آشور

مدیر بنادر و دریانوردی گلستان ادامه داد: در راستای اجرای عملیات لایروبی کانال آشور از ظرفیت بومی استان در حوزه های مختلف ماشین آلات، خدمات و نیروی انسانی استفاده شد و در طول انجام این پروژه یک دستگاه لایروب، چهار دستگاه بیل مکانیکی، چهار دستگاه کمپرسی، ۶ دستگاه لودر فعالیت داشته و همچنین نیروی انسانی فعال در پروژه لایروبی ۱۷۰ نفر بوده است.

مدیربنادر گلستان: لایروبی خلیج گرگان در ۱۱ فاز اجرا شد

عباسی با بیان اینکه لایروبی خلیج گرگان در ۱۱ فاز اجرا شد، گفت: در جریان این اتفاق خوشایند سه هزار هکتار به مساحت خلیج اضافه شده و آب حدود ۴۰۰ متر به سمت اسکله پیشروی کرده است. از سوی دیگر قایق های منطقه در حال بازگشت به اسکله هستند و در حال حاضر تردد نظامی، تفریحی و صیادی به راحتی در حال انجام است. همچنین کشت گیاهان شور پسند مانند «سالیکورنیا» در محل دایک ها به منظور کاهش ریزگرد ها صورت گرفته است.

بازگشت پرندگان مهاجر به خلیج

رئیس محیط زیست بندر ترکمن هم به خبرنگار بازار گفت: همتراز شدن آب خلیج و خزر سبب پالایش آب و کاهش شوری شده که شرایط نسبتا خوبی را برای گیاهان و زیست مندان این تالاب فراهم کرده است. نباید از سایر اقدامات مداخله ای در احیا خلیج گرگان غافل شد و در واقع لایروبی پایان کار نیست.

علی بیانی ادامه داد: حضور حیوانات وحشی و پرندگان مهاجر در خلیج به سه عامل آب، غذا و امنیت بستگی دارد، ادامه داد: در حال حاضر ۹۰ درصد پرندگان خلیج گرگان از گونه های مهاجر هستند. سرشماری جدید پرندگان انجام نشده اما امسال شاهد افزایش گونه هایی نظیر قو، پلیکان، فلامینگو، غاز پیشانی سفید کوچک در خلیج هستیم.

به گزارش بازار، قطعا تلاش ها برای احیای خلیج گرگان ارزشمند است اما زنده ماندن این تالاب به پیگیری انجام سایر مداخلات و اقدامات پیش بینی شده بستگی دارد لذا استانداری گلستان بایستی پیگیر تکالیف سایر دستگاه ها در حوزه علاج بخشی خلیج باشد.