بازار؛ گروه استانها: در سال های اخیر تغییرات اقلیمی در تمام دنیا به وضوح قابل رویت بوده و مشکل کمبود آب و افول خاک روز به روز در حال عمیق تر شدن است. اکثر کارشناسان بر این باورند که وقوع این تغییرات طبیعی بوده و دنیا به سمت سازگاری با این شرایط و افزایش بهره وری از منابع موجود برای تامین امنیت غذایی پایدار پیش رفته است.
در این بین به نظر می رسد کشور ما علی رغم اینکه در منطقه ای خشک واقع شده از این قافله عقب مانده و اگر هم تدبیری برای افزایش بهره وری از خاک و آب اندیشیده صرفا بر روی کاغذ باقی مانده است.
در برهه حساس کنونی مهارت محور بودن آموزش ها و همچنین ورود دانش به مزارع و آموزش به کشاورزان در استفاده صحیح از منابعی چون آب و خاک بسیار حائز اهمیت است. به‌علاوه، توانمندسازی کشاورزان و ارتقای دانش و کسب مهارت‌های لازم توسط آنها، به کاهش فقر و محرومیت روستایی، کارآفرینی و رفاه روستاییان و تحقق عدالت اجتماعی و توسعه اقتصادی و کشاورزی کمک می‌کند.
اما متاسفانه در ایران کشاورزی سنتی همچنان با قوت در حال انجام است و از طرفی فارغ التحصیلان این بخش نیز مهارتی در چنته ندارند، ضمن اینکه بستری هم از سوی دولت برای آنان فراهم نشده تا در مزرعه حضور یافته و در زمینه ترویج، اقدامات موثری انجام دهند.
البته با توجه به پافشاری کشاورزان بر کشاورزی سنتی شیوه های ترویجی باید عملیاتی محور بوده تا با نمایش نتیجه، زارعان برای تغییر ترغیب شوند.
رسانه بازار گفت‌وگویی را با «فتح اله ابوعلی» عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور ترتیب داده است.
وی در این گفت‌وگو به ظرفیت های قانونی موجود در سازمان نظام مهندسی کشاورزی اشاره و از قوانین اجرا نشده در این بخش گلایه می کند.
ابوعلی بر این باور است که دانشگاه های ما به ویژه در رشته های کشاورزی و منابع طبیعی با بازار کار ارتباط نداشته که این موضوع سبب ناتوانی مهارتی فارغ التحصیلان شده است.
وی در ادامه این گفتگو به افول خاک و آب و عدم ارائه آموزش به کشاورزان اشاره و به لزوم بهره مندی دولت از توان تشکل ها و انجمن های صنفی بخش کشاورزی تاکید می کند. مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید.
* برای افزایش ضریب نفوذ مهارت به رشته های کشاورزی و منابع طبیعی و افزایش بهره وری در این بخش چه پیشنهادی دارید؟
دانشگاه های ما از گذشته تا کنون گرفتار روند کلیشه ای هستند که این مسئله تنها به رشته های کشاورزی و منابع طبیعی ختم نشده بلکه سایر رشته ها را هم شامل می شود.
امروز در کشور ما ارتباط آموزش و بازار کار در سطح پایینی قرار دارد که این موضوع، بهره وری از دانش و همچنین میزان علاقه مندی دانشجو را به دلیل عدم وجود بازار کار کاهش داده است.
در قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی قید شده که باید یک ترم آموزشی به کارورزی دانشجویان کاردانی و کارشناسی اختصاص داده شود که این مورد مهم تا کنون عملیاتی نشده است.
دانشگاه های ما از گذشته تا کنون گرفتار روند کلیشه ای هستند که این مسئله تنها به رشته های کشاورزی و منابع طبیعی ختم نشده بلکه سایر رشته ها را هم شامل می شود
در آموزش باید نیازهای بازار شناسایی شود، ضمن اینکه در پایان نامه های دانشجویی می توان این موضوع را به طور خاص بررسی کرد و همچنین در دوره های پایین تر هم می توان از طریق ارتباط با مجتمع های کشت و صنعت و با حفظ چهارچوب های کلاسیک، شیوه های آموزشی را مورد بازنگری قرار داد.
یکی از رسالت های سازمانی ما در شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی این است که از وزارت علوم بخواهیم تا چهار چوب های آموزشی را تغییر دهد.
سوق دادن دانشگاه ها به سمت مهارت محور شدن به صورت موردی در برخی دانشگاه ها رخ داده اما هنوز به صورت ساختارمند تغییری در این حوزه رقم نخورده و از ظرفیت ناب بازار و مراکز خصوصی بدین منظور بهره گرفته نشده است.
* نقش سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در این مسئله چیست؟
سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی می تواند در پیوند دانش و مهارت نقش واسطه گری ایفا و این روند را تسهیل کند.
این سازمان به عنوان یک مجموعه تخصصی که چند صد هزار عضو دارد یک قابلیت محسوب می شود اما علی رغم وجود ظرفیت های قانونی، امکانات لازم را برای آموزش و توانمند سازی اعضا ندارد.
* تاثیر اقلیم در آینده کشاورزی را چگونه می بینید؟
تغییر اقلیم در تمام دنیا رخ داده و در پی آن بی نظمی های زیادی ایجاد شده است لذا باید نوع نگاه ما نسبت به تولید و کشاورزی تغییر یابد.
بخش عمده تغییرات اقلیمی نتیجه تخریب محیط زیست و بهره برداری های بی رویه بوده که آینده محصولات کشاورزی را با مخاطره روبرو می کند و بعضاً این بهره برداری بیش از حد از منابع آبی سبب افزایش بیابان شده است.
امروز خاک در کشور ما به بدترین شکل ممکن مورد استفاده قرار می گیرد و متاسفانه توجهی به زوال و افول آن نمی شود. این ماده به مرور زمان شرایط تولیدی را از دست داده و سودیک خواهد شد.
همچنین با ادامه این روال، منابع آبی به سوی شوری و بدشوری می رود که در چنین شرایطی باید به سمت تغییر گونه های کشاورزی رفته و گیاهان شورپسند را جایگزین دیگر گیاهان کرد.
برای برون رفت از شرایط اقلیمی حاکم در جهان باید بهره وری را افزایش داد زیرا چاره ای جز تبعیت از نظم منطقه ای دنیا نداریم. کشاورزی تلفیقی یکی از روش هایی است که می توان به واسطه آن بهره وری از آب را افزایش داد و به سمت و سوی روش های نوین آبیاری و کاشت ارقام کم آب طلب رفت.
در واقع تغییر اقلیم واقعیتی است که با تغییر در سبک تولید، زندگی و بهره وری می توان تا حدودی با آن کنار آمد.
* آیا بازگشت به روش های گذشته برای آیش خاک را توصیه می کنید؟
در گذشته کشاورزان اراضی خود را برای احیا، آیش می کردند اما امروز با توجه به پیشرفت علم می توان با تناوب زراعی مشکل را حل و خاک را احیا کرد. در واقع برخی گیاهان غده ای و ریشه ای همان کار آیش را انجام می دهند.
بخشی از اشتباهات کشاورزان مانند آتش زدن کاه و کلش، میکرو ارگانیسم های خاک را از بین میبرد. آموزش و توجیه زارعان در این خصوص می تواند بسیار کمک کننده باشد.
رفتارهای خاک باید شناخته و متناسب با آن از این ماده بهره برداری کرد تا پایدار بماند.
بسیاری از عناصر در خاک تثبیت شده اما کشاورزان راه های آزاد سازی این عناصر را نمی دانند و مدام از کودهای شیمیایی برای احیا آن استفاده می کنند که ضمن هدر رفت سرمایه باعث ورود مواد شیمیایی به خاک شده که ممکن است مشکل ساز هم شود.
* سازمان نظام مهندسی برای عبور از کشاورزی سنتی و آموزش به کشاورزان چه نقشی دارد؟
سازمان نظام مهندسی ذاتا یک بخش تخصصی در کنار کشاورزی در حوزه دولتی و تولیدی است اما این سیستم دارای چهارچوب های قانونی نیست. در دهه ۸۰ کارشناس های ناظر در کنار کشاورز حضور داشتند و این آموزش ها را ارائه می دادند اما اکنون این حمایت دولتی وجود نداشته و آموزش ها بسیار پراکنده و مقطعی رخ می دهد که تاثیر چندانی ندارد.
همان طور که تا صدور پایان کار ساختمان کارشناس های مختلف نظر می دهند باید در بخش کشاورزی هم کارشناس در کنار کشاورز حضور داشته باشد تا تولید با کیفیت انجام شود. عدم رخ دادن این روند ناشی از خلا قانون و یا اجرا نشدن قوانین موجود است.
اکنون نیاز داریم تا شکل حمایت های دولتی تغییر پیدا کند زیرا دولت همانند گذشته نمی تواند هزینه حضور کارشناسان را در مزارع فراهم کند اما می تواند با امضای تفاهم نامه، این تکلیف را به سازمان نظام مهندسی بسپارد.
* در برهه‌ایی که خاک و آب در کشور ما رو به افول است، دلیل عدم حمایت دولت از آموزش کشاورزان برای حفظ منابع و افزایش بهره وری چیست؟
نظام مهندسی ظرفیت بسیار خوبی است که دولت می تواند از قابلیت های آن در این حوزه استفاده کند و در کنار آن می تواند از ظرفیت سایر تشکل های حوزه های کشاورزی بهره مند شود.
ایجاد چنین تشکل ها و سازمان هایی خوب اما بلااستفاده ماندن این ظرفیت ها متاسفانه عملکرد حوزه کشاورزی را کاهش داده است. دولت باید تلاش کند دست از تصدی گری مطلق برداشته و با حفظ مسئولیت خود در بخش سیاست گذاری و نظارت، کارهای خود را به این تشکل ها بسپارد.
البته قانون موجود در نظام مهندسی هم ظرفیت مداخله چندانی در این حوزه ندارد و در مواردی هم قوانین وضع شده و به مرحله عمل نرسیده است. اما اگر مسئولان اراده کنند در قالب همین ضوابط موجود هم می توان اقدامات مهمی را انجام داد.
نظر شما