بازار؛ گروه بین الملل: ایران در شرق آفریقا در قالب برقراری روابط سیاسی، اقتصادی و عقیدتی_آموزشی به منظور تقویت جایگاه محلی خود، کمک به اقتصاد ایران از طریق دور زدن تحریم های ظالمانه آمریکا و سایر کشورهای غربی فعالیت می کند.
از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، دولت جمهوری اسلامی برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای منطقه به عنوان بخشی از ایدئولوژی انقلاب تلاش کرده است که این امر به دلیل تمایل بسیاری از کشورهای شرق آفریقا به عدم هویت با جبهه ای، در عرصه بین المللی تسهیل شده است. در طول سال‌ها، حضور و نفوذ ایران در شرق آفریقا بر اساس سیاست خارجی روسای جمهور ایران تغییر کرده و بین حالت افراطی و حداقلی در نوسان بوده است.
شرق آفریقا به دلیل منافع بالقوه همکاری های سیاسی و اقتصادی با توجه به منابع طبیعی و توسعه اقتصادی ایران و به دلیل موقعیت استراتژیک، نزدیک به تنگه باب المندب و اصلی ترین حوزه دریانوردی و دریایی بین المللی برای ایران حائز اهمیت است؛ در حالی که خطوط حمل و نقل نیز در سال‌های اخیر منجر به کشمکش بین ایران و رقیب منطقه‌ای آن یعنی عربستان سعودی برای کنترل و نفوذ بر شرق آفریقا، به‌ویژه منطقه شاخ شده است.
جنگ یمن (که در مقابل شاخ در آن سوی تنگه باب المندب قرار دارد) و ظهور جنبش حوثی مورد حمایت ایران انگیزه‌ای برای عربستان سعودی فراهم کرد تا همکاری خود را با کشورهای شاخ آفریقا تقویت کرده و نهادهایی را ایجاد کند که به عنوان سازمان‌های چتر برای کشورهای منطقه و دیگر کشورها عمل کنند تا نفوذ ایران را متوقف نمایند.
تضعیف نفوذ آمریکا و اخیراً نفوذ فرانسه در غرب آفریقا، دیگر بازیگران را قادر ساخته است تا در بسیاری از کشورهای آفریقایی جایگاه سیاسی و اقتصادی به دست آورده و نفوذ خود را بر رویدادها افزایش دهند
به طور کلی، امروز همه آفریقا میدانی برای جنگ قدرت سیاسی و اقتصادی بین بازیگران بسیاری از جمله ایالات متحده، چین، روسیه و ترکیه است. تضعیف نفوذ آمریکا و اخیراً نفوذ فرانسه در غرب آفریقا، دیگر بازیگران را قادر ساخته است تا در بسیاری از کشورهای آفریقایی جایگاه سیاسی و اقتصادی به دست آورده و نفوذ خود را بر رویدادها افزایش دهند.
از نظر سیاسی، ایران برای تقویت روابط خود با کشورهای شرق آفریقا از طریق افتتاح نمایندگی ها و بازدید مکرر نمایندگان ایران از آنها تلاش کرده است. رقابت سیاسی با عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ زمانی که سفارتخانه های ایران در سودان و سومالی به دنبال فشار عربستان بسته شد، ظاهر شد. بن بست ارتباطات برای تمدید توافق هسته ای ایران و قدرت های غربی باعث شد تا ایران به دنبال راه هایی برای دور زدن تحریم های ظالمانه و گسترش نفوذ جهانی خود باشد. روابط این کشور با کشورهای آفریقای شرقی به دلیل تمایل بسیاری از کشورهای آفریقایی به عدم جانبداری در رویارویی ایران با غرب، ممکن است محل مناسبی برای برای صادراتش باشد.
دولت کنونی ایران، تحت ریاست ابراهیم رئیسی، تمایل خود را برای گسترش روابط اقتصادی و بهره برداری از فرصت برای نفوذ به بازار به سرعت در حال توسعه شرق آفریقا، که به ویژه به تحریم های اعمال شده علیه ایران پایبند نیست، ابراز کرده است؛ در حالی که ایران همچنین می خواهد ایدئولوژی انقلاب اسلامی را از طریق آموزش به شرق آفریقا صادر کند
دولت کنونی ایران، تحت ریاست ابراهیم رئیسی، تمایل خود را برای گسترش روابط اقتصادی و بهره برداری از فرصت برای نفوذ به بازار به سرعت در حال توسعه شرق آفریقا، که به ویژه به تحریم های اعمال شده علیه ایران پایبند نیست، ابراز کرده است؛ در حالی که ایران همچنین می خواهد انقلاب اسلامی را از طریق آموزش به شرق آفریقا صادر کند. به عنوان مثال، دانشگاه بین المللی جامعه المصطفی در سراسر جهان از جمله در آفریقا شعبه دارد و دانشجویان علاوه بر دروس سنتی آکادمیک، به مطالعه اسلام شیعی و فرهنگ شیعی نیز می پردازند که زمینه بالقوه ای برای رشد ایدئولوژی انقلابی ایران فراهم می کند.
افزون بر این با توجه به اینکه بر اساس گزارش جدید منتشر شده بانک توسعه آفریقا در سال ۲۰۲۳، چشم انداز اقتصادی آفریقای شرقی در سال های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با ارقام رشد بیش از پنج درصد، بالاترین عملکرد اقتصادی منطقه ای را در این قاره را ثبت کرده اند ضمن اینکه این ارقام نشان می دهد که اقتصادهای آفریقای شرقی نیز نسبت به همتایان خود در منطقه جنوبی که از مشکلات عرضه انرژی رنج می برند، عملکرد بهتری داشته اند و همین موجب شده تا ایران به دنبال تقویت روابط با کشورهای این منطقه است.
بسیاری از آفریقایی‌ها در رشته های مختلف تحصیل می‌کنند یا برای تحصیل به ایران می‌روند و بعداً به کشورهای خود باز می‌گردند. یکی دیگر از مؤسسات ایرانی که می‌تواند به گسترش انقلاب کمک کند، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است که به اشاعه فرهنگ ایرانی می پردازد و شعبه هایی در کنیا، اوگاندا و زیمبابوه دارد.
از سوی دیگر، ایران نسبت به برقراری ارتباط و فعالیت در کشورهای شرق آفریقا که روابط نزدیک با اسرائیل با هدف براندازی تلاش‌های سیاسی اسرائیل دارند، تردیدی ندارد و حتی در تلاش برای گسترش این روابط است. در این زمینه می توان به کنیا یعنی کشوری که به عنوان شریک اسرائیل شناخته می شود و مرکز اقتصادی آفریقای شرقی است، اشاره کرد. به طور کلی، فعالیت‌های ایران در شرق آفریقا در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که این منطقه به عنوان یک هدف استراتژیک مهم برای سیاست‌های خارجی ایران شناخته می شود.
افزون بر این، ایران در دهه گذشته، در مورد اشکال مختلف همکاری در زمینه انرژی با برخی از کشورهای این منطقه مانند اوگاندا گفتگو کرده است، به طوری که اوگاندا در تلاش است تا یک نیروگاه هسته ای راه اندازی کند که به گفته مقامات، تا سال ۲۰۳۱ برق تولید خواهد کرد. در نتیجه سفر رئیسی در ماه ژوئیه به این کشور، اوگاندا حمایت خود از ایران را برای حمایت از توسعه روابط با ایران ابراز کرد چرا که در سال ۲۰۲۲، رئیس جمهور اوگاندا پیشنهاد داد که دو کشور برای فرار از تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران وارد تجارت مبادله‌ای شوند.
سفر ژوئیه ابراهیم رئیسی به سه کشور شرق آفریقا با هدف کاهش انزوای فزاینده اقتصادی و سیاسی ایران از اروپا و اثرات تحریم های اقتصادی به رهبری ایالات متحده صورت گرفت، در حالی که حتی قبل از سفر رئیسی، اسرائیل به دنبال تقویت روابط با کشورهای آفریقایی و ارتباط با کشورهایی بود که با آنها روابط دیپلماتیک ندارد
در کنیا نیز ایران در نظر دارد یک کارخانه تولید خودروهای ایرانی در شهر بندری مومباسا راه اندازی کند، در حالی که دو کشور تا کنون در زمینه فناوری اطلاعات، شیلات، محصولات دامی و ترویج سرمایه گذاری توافقاتی امضا کرده اند. همچنین، کنیا برای تسهیل صادرات بیشتر چای، گوشت و سایر محصولات کشاورزی کنیا به ایران و از طریق ایران به کشورهای آسیای مرکزی تلاش کرده است. همچنین، اثر تولید نفت، به‌ویژه در لیبی و نیجریه، می‌تواند رشد اقتصادی را تقویت کند، زیرا تولید در پی تلاش‌ها برای مقابله با ناامنی بهبود می‌یابد.
در حقیقت، سفر ژوئیه ابراهیم رئیسی به سه کشور شرق آفریقا با هدف کاهش انزوای فزاینده اقتصادی و سیاسی ایران از اروپا و اثرات تحریم های اقتصادی به رهبری ایالات متحده صورت گرفت، در حالی که حتی قبل از سفر رئیسی، اسرائیل به دنبال تقویت روابط با کشورهای آفریقایی و ارتباط با کشورهایی بود که با آنها روابط دیپلماتیک ندارد.
نظر شما