جایگزینی احتمالی کریدور زنگزور با «راهگذر ارس»| اتصال ایران به کریدور میانی برقرار خواهد شد

بازار؛ گروه بین الملل: با ادامه تنش و بروز بحران بیشتر در روابط میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، به نظر می رسد درگیری های قفقاز وارد مرحله ای جدید شده و بر همین اساس، هرگونه تغییرات ژئوپولیتیکی در منطقه بیش از پیش محتمل است.

افزایش تنش میان دو طرف همچنین منجر به زیر سوال رفتن جدی اجرای کریدور زنگزور با مشارکت سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه شده است. در همین راستا، خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه هفته گذشته از قول مشاور سیاست خارجی «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان اعلام کرد که باکو قصد دارد پس از به نتیجه نرسیدن مذاکرات با ارمنستان، کریدور ترانزیتی عبوری از نخجوان را به جای منطقه زنگزور در خاک ارمنستان از ایران عبور دهد.

«حکمت حاجی اف» در این خصوص توضیح داد: بعد از اینکه دو طرف در مورد افتتاح این کریدور به توافق نرسیدند، این پروژه جذابیت خود را برای ما از دست داد. ما می‌توانیم این پروژه را با ایران انجام دهیم.

اهمیت عبور کریدور ریلی ترانزیتی از ایران

همانطور که می دانیم، کریدور ترازیت ریلی که پیشتر برنامه عبور آن از منطقه زنگزور برنامه ریزی شده و مورد انتقاد شدید ایران نیز قرار گرفت؛ در حقیقت ادامه مسیر کریدور میانی عبوری از دریای خزر است که شرق و غرب این دریا را به هم پیوند داده و در ادامه مسیر خود به سمت ترکیه و نهایتا دریای سیاه سیر خواهد کرد.

در صورتی که کریدور مذکور به جای ارمنستان از ایران عبور نماید، در حقیقت ایران نیز بخشی از مسیر کریدور میانی محسوب خواهد شد که این موضوع می تواند درآمد ارزی سرشاری برای ایران به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، باید در نظر داشت که علیرغم تبلیغات گسترده انجام شده برای مسیر پروژه کمربند و جاده چین (BRI) و سود حاصل از آن برای ایران، در حال حاضر طرف چینی هیچ مسیر عملیاتی را به ایران تخصیص نداده که دلیل آن نیز تحریم ها و افزایش ریسک سرمایه گذاری در خاک ایران عنوان شده است.

فزایش پیویستگی اقتصادی و منافع دوجانبه میان دو همسایه متفاوت از یکدیگر در کنشگری های سیاست خارجی می تواند تا حد زیادی مانع از بروز درگیری های احتمالی میان دو طرف شود.

لذا در صورتیکه بخشی از شاخه میانی از طریق این مسیر ترانزیتی از خاک ایران عبور نماید، می توان روی عضو شدن در این کریدور حساب کرده و از درآمدهای ارزی آن نیز بهره جست.

افزایش امنیت خارجی در سایه بهبود روابط با جمهوری آذربایجان

نگاهی واقع گرایانه به موضوع جمهوری آذربایجان آن هم در اوج تنش های منطقه ای ناشی از جنگ غزه به خوبی اثبات می کند که ایران می بایست روابط خود را با همسایگان بهبود بخشد. وقایع مرتبط با سفارت آذربایجان در تهران و البته موارد دیگری همچون مساله عبور کامیون های ترانزیتی و اختلافات سیاسی میان دو طرف منجر به ایجاد تنش در روابط میان تهران و باکو شد.

همچنین باید در نظر داشت که باکو بزرگترین خریدار تسلیحات و سامانه های جنگ افزاری مانند گنبد آهنین اسرائیل در منطقه محسوب شده و اساسا در خصوص موارد ایدئولوژیک، قرابتی با مواضع تهران ندارد. لذا افزایش پیوستگی اقتصادی و منافع دوجانبه میان دو همسایه متفاوت از یکدیگر در کنشگری های سیاست خارجی می تواند تا حد زیادی مانع از بروز درگیری های احتمالی میان دو طرف شود.

اکنون در صورت متصل شدن مجدد منطقه آزاد ارس و برقراری مبادلات ترانزیتی میان این منطقه و نخجوان، میتوان علاوه بر آورده های ارزی بسیار چشمگیر، بر روی رونق اقتصادی منطقه آزاد ارس نیز حساب ویژه ای باز کرد

اساسا نگاه سیاسی به کریدورهای اقتصادی و ترانزیتی نیز از همین منظر نشات میگیرد که درگیر شدن منافع دو کشور همسایه با یکدیگر، مانع از بروز تنش های جدی میان آنها خواهد شد. همین قاعده اتفاقا در مورد دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز صدق می کند. در دوران پس از فروپاشی شوروی و تقسیم اراضی آن میان دو کشور که همواره موجب نارضایتی دو طرف را فراهم آورده، افزایش تعاملات اقتصادی با یکدیگر می توانست مانع از بروز بحران فعلی شود. در حقیقت، استقلال اقتصادی دو همسایه با یکدیگر، یکی از عوامل اصلی بروز تنش و بحران در تمامی جهان محسوب می شود.

امکان اتصال منطقه آزاد ارس به کریدور میانی

منطقه آزاد ارس با محوریت شهرستان جلفا، از جمله مناطق استراتژیک اقتصادی در شمال غربی ایران است که توانایی بالایی در جذب و صادرات بار با کشورهای همسایه را دارد. در صورت عبور کریدور میانی از خاک ایران، منطقه آزاد ارس به عنوان میزبان این خط ریلی، می تواند پتانسیل های بزرگ خود را نمایان سازد. جلفا از نخستین شهرهای مرزی ایران بود که اتصال ریلی با شوری سابق را داشت. با اینحال، پس از فروپاشی شوروی و عدم پیوستگی به وجود آمده در پس جدا افتادن نخجوان، اتصال ریلی میان جلفا و نخجوان قطع شده و همین موضوع به رونق افتصادی منطقه ضربه بزرگی وارد آورد.

اما اکنون در صورت متصل شدن مجدد منطقه آزاد ارس و برقراری مبادلات ترانزیتی میان این منطقه و نخجوان، میتوان علاوه بر آورده های ارزی بسیار چشمگیر، بر روی رونق اقتصادی منطقه آزاد ارس نیز حساب ویژه ای باز کرد.

ترغیب آذربایجان به ادامه مشارکت در ساخت خط ریلی رشت - آستارا

قطعه خط ریلی رشت آستارا همچنان به عنوان حلقه مفقوده کریدور شمال - جنوب به حساب می آید. علیرغم قرار سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون یورویی جمهوری آذربایجان در زمینه ساخت خط ریلی مذکور، به وجود آمدن تنش میان تهران و باکو طی سال های اخیر در کنار تشدید فشار تحریم ها، منجر به پا پس کشیدن باکو از ادامه ساخت این پروژه شد.