کار منهای ایمنی| حوادث صنعت نفت در ۱۰ سال گذشته ۱۵ برابر ۳۰ سال قبل بود| خطر در پالایشگاه

بازار؛ گروه آب و انرژی: چند وقتی است که حوادث در صنعت نفت حسابی خبرساز شده است. بر اساس آماری که هدایت خادمی رییس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران می گوید: ظرف ۱۰ سال گذشته ۱۵ برابر ۳۰ سال گذشته در صنعت نفت حادثه رخ داده است. حوادثی که بسیاری از آنها به بهای جان کارگران این صنعت تمام شده است.

خادمی: فرهنگ HSE در بین مدیران نفتی وجود نداشته و بسیاری از آنها نظارت وکنترل روی ایمنی را یک کار شیک و فانتزی می داند

او که دلیل حجم بالای حوادث در این صنعت را نبود فرهنگ HSE در بین مدیران نفتی می داند، به بازار گفت: بسیاری از مدیران ما نظارت وکنترل روی ایمنی را یک کار شیک و فانتزی می داند. این در حالی است که در کشور های پیشرفته حتی برای سلامت و جلوگیری از آسیب دیدن کوچکترین حیوانات هم برنامه ریزی و هزینه می شود و مراقب هستند که کوچکترین آسیبی به محیط زیست وارد نشود. متاسفانه اما ما ابتدایی ترین مسائل ایمنی را بعضا در صنعت نفت رعایت نمی کنیم.

عاشوری : به دلیل ناترازی در حوزه انرژی پالایشگاه های کشور با تمام ظرفیت و به صورت ۳ شیفت مشغول به کار هستند و همین مساله باعث فشار آمدن به تجهیزات و بالا رفتن احتمال بروز حادثه شده است

اما ناصر عاشوری دبیر انجمن صنفی پالایشی کشور دلیل برخی مشکلات پیش آمده را به نوعی در ناترازی های موجود می داند. به گفته او، ظرفیت پالایشی کشور حدود ۲.۱۵ تا ۲.۲ میلیون بشکه بوده و پالایشگاه های کشور برای تامین نیاز سوخت کشور با تمام ظرفیت و به صورت ۳ شیفت مشغول به کار هستند. این حجم از فشار کاری در شرایطی است که عمده پالایشگاه ها در مناطق گرمسیر و در دمای بالای ۴۵ درجه مشغول به کار هستند. این دو عامل در کنار یکدیگر باعث فشار آمدن به تجهیزات و بالا رفتن احتمال بروز حادثه شده است.

۴ کشته تنها در دو ماه

پالایشگاه ها را می توان یکی از حادثه خیز ترین بخش های صنعت نفت در کشور دانست. نگاهی به اخبار منتشر شده نشان می دهد که تنها در دو ماه پایانی تابستان امسال ۳ حادثه مرگ آفرین در این صنعت رخ داده است. ۲ مرداد آتش سوزی در یکی از خطوط انتقال محصول پالایشگاه بید بلند بهبهان موجب فوت راننده لودر در این شرکت شد. هنوز غم این حادثه از بین نرفته بود که ۱۹ شهریور امسال بار دیگر حادثه ای دیگر کام فعالین این صنعت را تلخ کرد. متاسفانه در پی وقوع حادثه در عملیات تعمیرات اساسی پالایشگاه دوم مجتمع گاز پارس جنوبی یک نفر فوت و ۲ نفر مصدوم شدند. تنها چند روز بعد از این حادثه یعنی در جمعه ۳۱ شهریور خبر وقوع انفجار در پالایشگاه بندرعباس روی خروجی رسانه ها رفت. در این حادثه که دلیل آن اتصال برق در هنگام نشت گاز اعلام شده بود، ۵ نفر دچار سوختگی شدند که ۲ نفر آنها جان خود را از دست دادند.

بازنشستگی در پالایشگاه ها نداریم

هم اکنون ۱۰ پالایشگاه در کشور مشغول به فعالیت هستند که به باور برخی از کارشناسان ۷ تای آنها عمر مفید خود را از دست داده‌اند. جالب است که بدانید پالایشگاه آبادان در سال ۱۲۹۱، پالایشگاه کرمانشاه در سال ۱۳۰۱، پالایشگاه تهران در سال ۱۳۴۷، پالایشگاه شیراز در سال ۱۳۵۲، پالایشگاه لاوان در سال ۱۳۵۴، پالایشگاه تبریز در سال ۱۳۵۷ و پالایشگاه اصفهان در سال ۱۳۵۸ به بهره‌برداری رسیدند. پالایشگاه بندر عباس هم در سال ۱۳۷۱ و پالایشگاه شازند اراک نیز در سال ۱۳۷۳ به بهره‌برداری رسیدند. پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم که تازه نفس ترین پالایشگاه ایران است، فاز اولش در اردیبهشت سال ۹۶ وارد مدار شده است. در حال حاضر این پالایشگاه با داشتن سهم ۴۰ درصدی از ظرفیت تولید بنزین ایران، بزرگ‌ترین تولید کننده بنزین کشور است.

بسیاری عمر مفید پالایشگاه‌ها در جهان را بین ۲۵ تا ۳۰ سال اعلام می کنند اما خادمی می گوید که اگر بازسازی و اورهال پالایشگاه به درستی انجام شود، نگرانی از بابت عمر بالای آنها در کشور وجود ندارد

هرچند که بسیاری عمر مفید پالایشگاه‌ها را در جهان بین ۲۵ تا ۳۰ سال اعلام می کنند اما خادمی رییس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران می گوید که اگر بازسازی و اورهال پالایشگاه به درستی انجام شود، نگرانی از بابت عمر بالای آنها در کشور وجود ندارد.

او با بیان اینکه هر چند سال یکبار پالایشگاه های دنیا به سراغ بازسازی می روند و چیزی به اسم بازنشستگی در این صنعت معنا ندارد چرا که هزینه ساخت در این صنعت بسیار بالاست، می گوید که به عنوان مثال پالایشگاه آبادان مال ۱۱۵ سال پیش است. اگر این پالایشگاه به درستی بازسازی شود همانند پالایشگاهی خواهد بود که به تازگی ساخته شده است.

حاصل مدیریت دولتی در صنعت پالایش

خادمی دلیل بی توجهی پالایشگاه کشور به ایمنی و سلامت را ناکارآمدی مدیران در این صنعت دانسته و می گوید: بسیاری از مدیران اعتقادی به ایمن سازی نداشته و همین مساله باعث بروز حوادث متعددی در صنعت نفت می شود.

او با بیان اینکه خام فروشی قدرت و توان مالی ما برای بروزرسانی تجهیزات و استفاده از تکنولوژی روز را از ما گرفته است، گفت: هیچ کشوری به بدی ما در صنعت نفت عمل نکرده است. در کشور ما نه تنها در بازسازی پالایشگاه ها خوب عمل نشده بلکه در افزایش ظرفیت و ایجاد پالایشگاه های جدید هم عملکرد خوبی نداشتیم. به طوری که در این سال ها تنها توانستیم که پالایشگاه ستاره خلیج فارس را وارد مدار کنیم.

اما در حالی که این فعال صنعت نفت ریشه بخش زیادی از مشکلات امروز صنعت نفت، پتروشیمی و پالایش را در مدیریت ناکارآمد می داند که غالب شرکت‌های بزرگ در صنعت پالایش همچنان دولتی‌ هستند یا سایه شبه‌دولتی‌ها بر سر آن‌ها سنگینی می کند. جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که سازمان تأمین اجتماعی سهم ۴۵ درصدی را در کنترل و مدیریت صنعت پالایش نفت کشور دارد. این عدد برای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برابر با ۳۵ درصد است. سهام عدالت و تأمین اجتماعی نیروهای مسلح نیز به ترتیب ۱۱ و ۸ درصد از حق کنترل و مدیریت صنعت پالایش نفت کشور را در اختیار دارند.

تحریم ها اثری در حوادث ندارند

تحریم ها در طول سال های گذشته امکان نوسازی و استفاده از تجهیزات و تکنولوژی روز در صنعت نفت از بین برده است. در این میان برخی بر این باورند که قدیمی بودن تجهیزات تعداد حوادث را در این صنعت افزایش داده، اما خادمی این ادعا را قبول ندارد. او می گوید: بخش زیادی از حوادثی که در صنعت نفت و پالایشگاه های کشور رخ می دهد حاصل خطای انسانی است. چرا که اکر چک های ماهیانه و سالیانه تجهیزات به درستی صورت گیرد، هییچ گاه چنین حوادثی در صنعت رخ نمی دهد یا حداقل تعداد دفعات آن به شدت کاهش می یابد.

عاشوری هم در اینباره می گوید: شاید تحریم ها در تامین قطعات مشکلاتی را برای پالایشگاه ها ایجاد کرده باشد، اما رعایت نکردن ایمنی ربطی به این مساله ندارد.

نفع عده ای در واردات بنزین است

بی توجهی به توسعه پالایشگاه ها و پتروپالایشگاه حالا ایران را از یک صادرکننده به یک واردکننده بزرگ بنزین تبدیل کرده است. بعد از اظهارت هادی بیگی نژاد عضو کمیسیون انرژی در خصوص واردات بنزین، دلخوش نماینده کمیسیون اقتصادی حالا از واردات ۳۰ میلیون لیتری خبر داده است.

رییس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران معتقد است نفع عده ای در واردات بنزین بوده و مصرف دلارهای نفتی برای واردات زیپ و دسته بیل است. همین مساله باعث شده که طرح های پالایشگاه سازی و پتروپالایشگاه سازی به کندی پیش رود. طوری که با وجود گذشت بیش از دو سال از عمر دولت سیزدهم طرح پتروپالایشگاه شهید سلیمانی همچنان روی کاغذ بوده و هیچ پیشرفتی نداشته است.

بر اساس آنچه جلیل سالاری معاون وزیر نفت در تیر امسال اعلام کرده بود طرح احداث پترو پالایشگاه شهید سلیمانی در بندرعباس در نشست شورای اقتصاد و به درخواست وزارت نفت مورد بررسی قرارگرفت و مقرر شد این طرح برای بررسی بیشتر در خصوص نحوه تامین مالی و اجرای پروژه به کمیسیون شورای اقتصاد ارجاع شود. با وجود این گفته ها به نظر می رسد که منتفد سرسخت زنگنه وزیر نفت دولت دوازدهم در اجرای طرح های پالایشی، خود نیز نتوانسته در این زمینه کاری از پیش ببرد. ناکامی های سالاری به جایی رسیده که برخی منابع خبری از احتمال برکناری او از سوی جواد اوجی خبر می دهند.