بازار؛ گروه انرژی: قاچاق سوخت این روزها راحت از هر زمانی در حال انجام است. نه از بطری‌های نوشابه خبری هست و نه از حتی از گالن‌هایی ۲۰ لیتری. حمید حسینی دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی می‌گوید که قاچاقچی‌ها در زیر دریا لوله کشی کرده‌اند و لنج‌ها هم در وسط دریا بدون هیچ مزاحمتی در حال سوخت گیری و انتقال سوخت یارانه ای ایران به خارج از مرزهای ایران هستند.
او می‌گوید: وقتی قاچاق سوخت به این راحتی انجام می‌شود یعنی اینکه دایره شبکه قاچاق خیلی گسترده‌تر از قاچاقچی‌ها خرد است. او همچنین احتمال می‌دهد که بیشترین گازوئیلی که قاچاق می‌شود، از سهمیه نیروگاه و صنایع بزرگ باشد چرا که هیچ نظارتی راجع به اینکه آیا گازوئیلی که وزارت نفت به این بخش‌ها اختصاص می‌دهد، مصرف می‌شود یا نه، صورت نمی‌گیرد.
او ادامه می‌دهد: در برخی موارد شاهد بودیم که کارخانه‌ای تعطیل بوده اما سهمیه گازوئیل دریافت می‌کرده و آن را می‌فروخته است.
دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی که معتقد است اراده لازم برای برخورد با قاچاق سوخت در کشور وجود ندارد، گفت: دولت خیلی راحت می‌تواند از روی میزان مصرف برق و لیست بیمه کارگران یک کارخانه متوجه شود که آیا این واحد تولیدی که قرار است به آن گازوئیل بدهد، فعال است یا نه. اما به نظر می‌رسد که منافع عده ای در نبود شفافیت است و به دلیل تمام تلاش خود را برای مانع تراشی سر راه شفافیت انجام می‌دهند. متن کامل گفتگوی بازار با حمید حسینی دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی را در ادامه می‌خوانید:
* بر اساس آنچه وزارت نفت اعلام کرده سهمیه گازوئیل خودروهای سنگین بر اساس پیمایش آنها اختصاص پیدا می‌کند. در چنین حالتی گازوئیل که معمولا صرف قاچاق می‌شود، از کجا تامین می‌شود؟
قیمت گازوئیل در بازارهای جهانی از بنزین بیشتر بوده و حال آنکه محدودیت‌های سهمیه ای کمتر در آن اعمال می‌شود، همین مساله آن را به محبوب‌ترین سوخت قاچاقچی‌ها تبدیل کرده است. در حال حاضر متهم اصلی قاچاق گازوئیل نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ هستند. متاسفانه دولت هیچ نظارتی روی سهمیه گازوئیلی که به صنایع و نیروگاه‌ها می‌دهد، نمی‌کند. حتی در برخی موارد شاهد هستیم که یک کارخانه یا واحد تولیدی که تعطیل شده سهمیه گازوئیل دریافت می‌کند و خیلی راحت آن را فروخته و تبدیل به یک منبع درآمد برای آنها شده است. به نظر می‌رسد که عده ای از غیر شفاف بودن سامانه بهین یاب نفع برده و اجازه شفافیت در این بخش را نمی‌دهند.
اما لنج‌ها و کشتی‌های صیادی از دیگر بخش‌هایی است که گازوئیل یارانه ای دریافت می‌کنند اما امکان رصد دقیق اینکه چه میزان از این سهمیه استفاده و چه مقدار آن فروخته می‌شود، وجود ندارد. در بخش حمل و نقل امکان نشتی سوخت به مراتب کمتر است. بر اساس آنچه در دولت تصویب شده کامیون دارها متناسب با پیمایش مسیر سوخت دریافت می‌کنند. بخشی دیگری هم از گازوئیلی که قاچاق می‌شود از پمپ بنزین‌ها تامین می‌شود.
متاسفانه دولت هیچ نظارتی روی سهمیه گازوئیلی که به صنایع و نیروگاه‌ها می‌دهد، نمی‌کند. حتی در برخی موارد شاهد هستیم که یک کارخانه یا واحد تولیدی که تعطیل شده سهمیه گازوییل دریافت می‌کند. به نظر می‌رسد که عده ای از غیر شفاف بودن سامانه بهین یاب نفع برده و اجازه شفافیت در این بخش را نمی‌دهند
* در حال حاضر دولت گازوئیل را به قیمت ۳۰۰ تومان عرضه می‌کند در حالیکه قیمت این سوخت در بازار کشورهای همسایه بالای ۷ هزار تومان است. این نشان می‌دهد که دولت این سوخت را به قیمت واقعی خود عرضه نمی‌کند و یارانه سنگینی را در این بخش پرداخت می‌کند. این حجم از یارانه در حالی پرداخت می‌شود که نه دولت و نه مردم هیچ نفعی از آن نمی‌برد و یارانه دولت به جیب قاچاقچی‌ها می‌رود. با این وجود چرا دولت به صورت جدی با قاچاق برخورد نمی‌کند؟
نمی‌دانم چه دستی وجود دارد که برخوردهای لازم برای مقابله با قاچاق سوخت انجام نمی‌شود. به عنوان مثال دولت می‌تواند با بررسی و چک کردن برق مصرفی و لیست بیمه صنایع و نیروگاه‌ها، متوجه شود که چه حجم از تولید در فلان کارخانه یا نیروگاه صورت می‌گیرد یا حتی اینکه آیا این واحد تولیدی اصلا فعال هست یا نه؟ در واقع اگر دولت میزان سهمیه ای که نیروگاه‌ها و صنایع اختصاص می‌دهد را مدیریت کند، تا حد زیادی از قاچاق سوخت جلوگیری می‌شود. اما نباید فراموش کرد که به هر حال اختلاف قیمت زیاد گازوئیل در ایران و کشورهای همسایه قاچاق آن را حسابی جذاب کرده است. جذابیتی که با بالا رفتن قیمت ارز شیرین تر هم شده و برای بسیاری از جوانان بیکار در شهرهای مرزی وسوسه انگیز است.
* معمولا قاچاق سوخت از طریق مرزهای زمینی انجام می‌شود یا دریایی؟
کاملا بستگی به شرایط دارد. در حال حاضر به دلیل سخت گیری که در مرزهایی مثل پاکستان انجام می‌شود، قاچاق زمینی به شدت کاهش پیدا کرده و بیشتر شاهد قاچاق دریایی آن هستیم. ضمن اینکه قاچاقچی‌ها هر روز خود را مجهز تر می‌کنند. به تازگی خط لوله ای در زیر دریا کشف شده که با وسیله آن سوخت به وسط دریا منتقل و در آنجا بدون هیچ مزاحمتی توسط لنج‌ها سوخت گیری و به بازار کشورهای دیگر ارسال می‌شده است.
ارز مورد نیاز قاچاق کالا به کشور معمولا از محل درآمد حاصل از قاچاق سوخت و دارو تامین می‌شود. از آنجایی‌که که ارزش قاچاق کالا به کشور حدود ۱۲ میلیارد دلار در سال اعلام می‌شود، احتمالا به همین میزان هم قاچاق سوخت داریم
* آمارهای مختلفی از میزان قاچاق سوخت اعلام شده است. پایگاه اطلاع رسانی دولت میزان قاچاق سوخت (اعم از بنزین و گازوئیل) به خارج از کشور را ۲۰ تا ۴۰ میلیون لیتر در روز و از نمایندگان عضو کمیسیون انرژی مجلس رقم آن را ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر در روز اعلام کرده بود. البته «عبدالله هندیانی»، معاون پیشین پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید که «در سه ماه اخیر روزانه ۱۰ تا ۱۳ میلیون لیتر سوخت کشور، قاچاق شده است. بر این اساس در این سه ماه، حدود ۳ میلیارد لیتر سوخت قاچاق شده است.» کدام یک از این آمارها درست است؟
ارز مورد نیاز قاچاق کالا به کشور معمولا از محل درآمد حاصل از قاچاق سوخت و دارو تامین می‌شود. از آنجایی که ارزش قاچاق کالا به کشور حدود ۱۲ میلیارد دلار در سال اعلام می‌شود، احتمالا به همین میزان هم قاچاق سوخت داریم. اما مساله مهم‌ترین نبود انسجام لازم برای برخورد با قاچاق سوخت است. بهتر است تمامی دستگاه های مسئول در این خصوص به صورت هماهنگ‌تر و منسجم تر با یکدیگر عمل کنند. در غیر این صورت خلاهای متعددی را در بحث مبارزه با قاچاق خواهیم داشت. این خلاءها به خوبی از طرف قاچاقچی‌ها شناسایی و با تکیه بر آن خیلی راحت کار خود را ادامه می‌دهند.
نظر شما