بازار، فائزه زیراچی: انواع زرشک در اکثر کشورهای جهان اغلب به عنوان یک گیاه دارویی و زینتی شناخته می‌شود اما نوع بی دانه آن در ایران است که ۹۸ درصد تولید نیز به خراسان جنوبی اختصاص دارد و به صورت یک میوه خشک و بیشتر به عنوان چاشنی به مصرف می رسد.
عمده اقتصاد مردم خراسان جنوبی به ویژه در نواحی روستایی بر کاشت و فروش سه محصول مقاوم به کم‌آبی و در عین حال باارزش اقتصادی بالا یعنی زرشک، زعفران و عناب استوار است.
زرشک به عنوان یاقوت سرخ ایران یکی از محصولات کشاورزی ارزشمند صادراتی است اما متاسفانه آن گونه که باید مورد حمایت واقع نشده است.
از دست رفتن جایگاه زرشک با تولید محصول بی کیفیت
احسان بیکی رئیس کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی بیرجند در گفتگو با بازار اظهار کرد: یکی از مشکلات هرساله محصولات استراتژیک استان که لطمه بسیار زیادی به بهره‌برداران رسانده موضوع خروج محصول بی کیفیت زرشک از استان است.
وی با بیان اینکه متاسفانه یک سری کارگاه زرشک پاک کنی در سطح استان خارج از نظارت سازمان غذا و دارو فعالیت می‌کنند، افزود: برای این کارگاه ها هیچ استاندارد و بهداشتی پیش بینی نشده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با اشاره به اینکه طی چند سال اخیر محصول زرشک استان آن گونه که باید و شاید از لحاظ قیمتی و جایگاه رشد نداشته است، گفت: علی رغم اینکه خراسان جنوبی ۹۵ درصد تولید زرشک بی دانه در سطح جهان را دارد اما هیچگونه نظارتی توسط هیچ سازمانی بر کیفیت زرشک استان انجام نشده است.
وی با بیان اینکه با توجه به افزایش دلار، واحدها باید به سمت صادرات حرکت کنند اما متاسفانه وضعیت امروز زرشک استان جایگاه صادراتی درستی ندارد، عنوان کرد: نباید اجازه دهیم کشاورز با توجه به مشکلات موجود در حوزه نیروی انسانی، کم آبی، نهاده‌های کودی و همچنین افزایش قیمت ها مجبور شود محصول خود را با قیمت بسیار پایین به دلال بفروشد.
فعالیت۴۰۰ هزار بهره بردار زرشک در استان
بیکی با اشاره به اینکه حدود ۴۰۰ هزار بهره‌بردار محصول زرشک در سطح استان وجود دارد، بیان کرد: متاسفانه مقدار زیادی از زرشک استان در شرایط کاملا غیر بهداشتی و غیر استاندارد از استان خارج می‌شود.
وی با بیان اینکه در حوزه ساماندهی خروج زرشک با کیفیت از استان باید چاره اندیشی شود، اظهار داشت: اگر در حوزه خروج زرشک با کیفیت از استان راهکار درستی ارائه نشود با دپوی چند هزار تنی محصول زرشک در سردخانه‌ها روبرو می شویم که این مهم موجب لطمه جدی به کشاورز و محصول خواهد شد.
پای دلالان در بازار خرید و فروش زرشک بی کیفیت
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با اشاره به اینکه برداشت زرشک قبل از موعد یکی از معضلات بزرگ در حوزه این محصول است، افزود: با توجه به اینکه یک ماه آینده فصل برداشت زرشک آغاز می شود اما متاسفانه برخی از دلالان قبل از به ثمر رسیدن کامل زرشک به دنبال خرید و فروش آن هستند.
وی با بیان اینکه بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته امسال حدود ۹۵ تا ۱۰۵ هزار تن زرشک تَر در استان خواهیم داشت، گفت: کارگاه‌های استاندارد و بهداشتی در حوزه زرشک پاک کنی باید تشویق و تقویت شوند.
بیکی بیان کرد: علی رغم اینکه بزرگترین محصول استراتژیک استان بعد از زعفران، زرشک است اما متاسفانه کارگاه‌های زرشک پاک کنی حتی اتحادیه و صنف جداگانه ای ندارند و زیر مجموعه صنف قنادان فعالیت می کنند.
علی رغم اینکه بزرگترین محصول استراتژیک استان بعد از زعفران، زرشک است اما متاسفانه کارگاه‌های زرشک پاک کنی حتی اتحادیه و صنف جداگانه ای ندارند و زیر مجموعه صنف قنادان فعالیت می کنند
گردش مالی ۲۵۰۰ میلیاردی زرشک
وی با اشاره به اینکه سالانه حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان گردش مالی محصول زرشک در استان است، اظهار داشت: وقتی زرشک به صورت با کیفیت و تحت نظارت از استان خارج شود ارزش افزوده استان بالا و نفع آن به کشاورزان خواهد رسید.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند بیان کرد: کمک سازمان جهاد در خصوص تامین نقدینگی واحدهای تولیدی و تشکل‌ها برای خرید محصولات کشاورزی ثابت شده است اما موضوع خروج محصول زرشک از استان باید به صورت جدی ساماندهی شود.
وی با بیان اینکه ماهیت محصول زرشک برای ورود به بورس بسیار مشکل است چرا که از لحظه برداشت تا لحظه خشک شدن حدود ۸۰ درصد وزن محصول از دست می‌رود، افزود: علاوه بر اینکه باید نظارت‌ها و استانداردها برای بارگاه‌ها تعریف شود، جلوی خروج محصول بی‌کیفیت زرشک از استان نیز باید گرفته شود.
امید به تولید فرآورده ها
بیکی با اشاره به اینکه از سال گذشته بحث‌هایی در خصوص تولید پودر زرشک انجام شده است که امیدواریم به نتیجه برسد، گفت: علی رغم اینکه مردم علاقه زیادی به مربای زرشک دارند اما کارخانجات مرباسازی رغبتی برای تولید این محصول نشان نمی‌دهند چرا که حمل زرشک تر تا کارخانجات به محصول آسیب می‌رساند.
وی با بیان اینکه نحوه بسته‌بندی و عرضه محصول بسیار مهم است، عنوان کرد: دستگاه‌های زرشک خشک کنی آلودگی محصول را به صفر می‌رساند اما کیفیت زرشک را نیز کاهش می دهد.
راه اندازی بورس زرشک
محمد اکبری، نائب رئیس اول کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند نیز در گفتگو با بازار با اشاره به اینکه محصول زرشک باید به صورت درست قیمت گذاری شود، اظهار کرد: راه اندازی بورس زرشک باید به صورت جدی پیگیری شود.
وی با بیان اینکه تا دهم مهرماه سال جاری مجوز انبار بورس عناب اخذ خواهد شد، افزود: هنگامی که بورس عناب راه اندازی شود قیمت گذاری آن نیز به درستی انجام خواهد شد.
اکبری با اشاره به اینکه محصول زرشک یکی از محصولات خاص و ویژه در منطقه خراسان جنوبی است که متاسفانه تاکنون آنگونه که باید قدر آن را ندانسته‌ایم، گفت: تسهیلاتی که امسال از سوی جهش تولید مقرر شده اگر عملیاتی شود قطعا حمایت‌ها در این حوزه افزایش پیدا خواهد کرد.
وی با بیان اینکه تا زمانی که نگاه ها تنها به بخش دولتی باشد به تحول نخواهیم رسید لذا باید به سمت بخش خصوصی برویم، عنوان کرد: بخش خصوصی به ویژه اتاق بازرگانی باید به دیدگاه‌ها و صحبت‌ها در حوزه اقتصاد سمت و سو دهد.
نائب رئیس اول کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با اشاره به اینکه در استان خراسان جنوبی حدود ۱۰۰ هزار تن زرشک تولید می‌شود، افزود: سرمایه‌گذاران، تاجران و صادرکنندگان در حوزه زرشک باید در جلسه بعدی کمیسیون دعوت شوند تا بتوانیم با تعامل حداقل حدود ۲۰ هزار تن زرشک از طریق کارخانجات جذب کنیم.
وی با بیان اینکه راه اندازی مجتمع بهداشتی بارگاهی زرشک می‌تواند بسیاری از مشکلات این حوزه را برطرف کند، گفت: متاسفانه محصول زرشک استان بسته‌بندی مناسبی هم ندارد لذا باید کارگاه‌های بسته‌بندی زرشک استان را توجیه و برای آن‌ها ضوابط مشخصی تعیین شود.
نظارتی بر بارگاه های زرشک نیست
محمد مودی مدیرهماهنگی و ترویج کشاورزی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفتگو با بازار اظهار کرد: متاسفانه شرایط امروز در حوزه محصول زرشک شرایط بدی است لذا باید در این خصوص تصمیم جدی گرفته شود.
وی با بیان اینکه پس از صدور مجوز بارگاه‌ها هیچ نظارتی توسط هیچ ارگانی بر آن‌ها وجود ندارد، افزود: متاسفانه استانداردهای لازم برای بارگاه‌های حتی دارای مجوز نیز مشخص نشده است.
مودی با اشاره به اینکه کارگاه‌های خرد وضعیت به شدت نامطلوبی دارند، گفت: باید جلوی خروج محصول غیر سالم از استان گرفته شود.
وی بیان کرد: متولی محصول غیر سالم سازمان غذا و دارو است لذا بر حسب وظیفه نباید اجازه دهند محصول غیر سالم به دست مردم برسد.
مودی افزود: سازمان غذا و دارو اگر حداقل‌هایی را برای نگهداری و خروج محصول زرشک تعریف کند تا حدی مشکلات برطرف خواهد شد.
ایجاد زیر ساخت
حامد عارفی نیا فعال بخش کشاورزی استان در گفتگو با بازار اظهار کرد: در حوزه معرفی محصولات در وهله اول باید زیرساخت‌ها فراهم باشد.
وی با بیان اینکه در خصوص مسائل و مشکلات حوزه زرشک باید با عالی‌ترین مقام اجرایی استان تصمیم واحدی گرفته شود، افرود: علی رغم تلاش تمامی سازمان‌های دولتی و خصوصی اما متاسفانه مدیریت درستی که نسبت به خروجی عملکرد زرشک پاسخگو باشد وجود ندارد.
عارفی نیا ادامه داد: تا یک ساختار واحد و پاسخگو وجود نداشته باشد برداشتن قدم‌های کوچک بدون در نظر گرفتن استراتژی دراز مدت بی فایده است.
کارگاه های زرشک پاک کنی زیر مجموعه قنادی ها!
راضیه کفایی، مدیر اداره نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو بیرجند هم اظهار کرد: در حوزه کارگاه‌های زرشک پاک کنی غیر مجاز باید اقدامات قانونی صورت پذیرد.
وی با بیان اینکه به دلیل خام بودن فرآورده زرشک، سازمان غذا و دارو نمی تواند به عنوان گشت‌های نظارتی در این حوزه ورود کند، افزود: این موضوع باید در کارگروه های معاونت اقتصادی استانداری و شوراهای گفتگو مطرح شود.
کفایی با اشاره به اینکه باید تاییدیه‌ای در خصوص راه‌اندازی گشت‌های مشترک بین سازمان غذا و دارو، جهاد کشاورزی و سازمان صمت در حوزه کارگاه‌های زرشک پاک کنی غیر مجاز صادر شود، گفت: قرار گرفتن محصول زرشک در زیر مجموعه صنف قنادان نشان از بی‌توجهی به این محصول است.
وی با بیان اینکه محصول زرشک استان باید زیر مجموعه صنف خشکبار قرار گیرد، عنوان کرد: از دیدگاه سازمان غذا و دارو محصولات یا در محل توزیع و یا بسته‌بندی می‌شوند.
مدیر اداره نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو بیرجند با اشاره به اینکه بسیاری از کارگاه‌های بسته‌بندی زرشک مجوز سازمان غذا و دارو را دارند، گفت: کارگاه‌های غیر مجاز باید مدیریت و جمع آوری و مجاب به اخذ مجوز شوند.
پای لنگ استان در فراوری و معرفی زرشک
محمد علی قلندری، رئیس اداره بازرگانی و بازاریابی مدیریت تعاون روستایی خراسان جنوبی هم در گفتگو با بازار با اشاره به اینکه کشش بازار به سمت محصول زرشک کمتر است، اظهار کرد: متاسفانه معرفی محصول زرشک آن گونه که باید انجام نشده است.
وی با بیان اینکه مردم و بازار احساس نیاز چندانی به محصول زرشک ندارند، افزود: سیاست دولت بر خرید محصولی است که در آن زیان نکند لذا خرید حمایتی برای محصول زرشک توسط وزارتخانه کار دشواری است.
رئیس اداره بازرگانی و بازاریابی مدیریت تعاون روستایی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه اگر به دنبال ایجاد بازار برای محصول زرشک هستیم باید به سمت فرآوری درست آن حرکت کنیم، گفت: زرشک خواص دارویی و درمانی بالایی دارد لذا در خصوص شیوه مصرف و فراوری آن باید به صورت جدی‌تر ورود شود.
قنبری کارشناس دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه متاسفانه هیچ نظارتی بر حتی کارگاه‌های دارای مجوز محصول زرشک وجود ندارد، اظهار کرد: در ابتدای امر باید جایگاه محصول زرشک در استان تعریف و سپس ضوابطی برای آن مشخص شود.
وی ادامه داد: سازمان‌های نظارتی در این صورت موظف می شوند به مسائل و مشکلات حوزه زرشک ورود کنند.
قنبری با بیان اینکه دفتر معاونت اقتصادی استاندار برای محصول زرشک ضوابط تعیین نمی‌کند بلکه این رسالت بر دوش اصناف است، افزود: پس از تعیین ضوابط توسط سازمان اصناف ارائه راهکار برای رفع مسائل و مشکلات حوزه زرشک آسان‌تر می‌شود.
استفاده از ظرفیت رایزن های بازرگانی
نسرین رمضان پور کارشناس و نماینده سازمان صمت خراسان جنوبی در کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۳ قطر از دهم مهرماه سال جاری آغاز و تا فروردین ماه سال آینده ادامه خواهد داشت، اظهار کرد: شرکت در این نمایشگاه و معرفی محصول زرشک بسیار موثر خواهد بود.
وی با بیان اینکه سازمان صمت در حال حاضر ۲۰ رایزن بازرگانی دارد، افزود: در این حوزه نیز می‌توانیم ارتباط خوبی جهت معرفی محصولات استراتژیک استان به ویژه زرشک در کشورهای هدف داشته باشیم.
رمضان پور بیان کرد: کارگاه‌های زرشک پاک کنی استان می‌توانند از ظرفیت های صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک استفاده کنند.
ثریا رحیمی خراشاد رئیس اتحادیه قنادان و زرشکاران استان در گفتگو با بازار اظهار کرد: به دلیل اینکه اعضای مجموعه زرشک استان به حد نصاب نرسیدند با چندین مجموعه دیگر در صنف قنادان ادغام شدند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۸۶ جواز در حوزه زرشک استان وجود دارد، افزود: برای اینکه اتحادیه بتواند صنف جداگانه‌ای برای محصول زرشک در نظر بگیرد باید ۴۰۰ کارگاه جواز اتحادیه راه داشته باشند.
رحیمی ادامه داد: تعداد ۵۰ نفر از اتحادیه قنادان درخواست زمین در شهرک صنعتی بیرجند را داشته اند که از این تعداد ۳۰ متقاضی مربوط به حوزه زرشک بوده است.
با وجود اینکه کشاورزان خراسان جنوبی طی بیش از ۲۳ سال گذشته با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما زرشک تاکنون به عرصه کشاورزی این منطقه حیات بخشیده و امید را در دل کشاورزان آن زنده نگه داشته است. اما کشاورزان و زرشک‌کاران برای فرآوری و نگهداری زرشک با مشکلات متعددی مواجهند که موجب می‌شود سود و منفعت آنان روانه جیب واسطه‌گران و دلالان شود که این افراد با خروج محصول بی کیفیت از استان ضربه مهلک به جایگاه زرشک وارد می کنند.
نظر شما