سیاست دولت بایدن در قبال ایران مبتنی بر «طرح C» است| آزادی زندانیان نتیجه «بده بستان» بود

بازار؛ گروه بین الملل: روز (دوشنبه) ۲۷ شهریور ماه توافق تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا عملیاتی شد و پنج زندانی ایرانی در زندان‌های آمریکا آزاد شدند و پنج جاسوس آمریکایی نیز به دوحه و از آنجا به آمریکا منتقل شدند. از سوی دیگر دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی به قطر منتقل و به حساب‌های بانک‌های ایرانی در قطر واریز شد. توافق مذکور در ۱۹ مرداد ماه بین ایران و آمریکا با وساطت و مشارکت قطر و عمان حاصل شده بود.

در این تبادل «سیامک نمازی»، «عماد شرقی» و «مراد طاهباز» سه جاسوس آمریکایی به همراه دو نفر دیگر که یکی از آنها زن بود، آزاد و به دوحه منتقل و از آنجا به آمریکا رفتند. از سوی دیگر پنج زندانی ایرانی شامل «مهرداد معین انصاری»، «کامبیز عطار کاشانی»، «رضا سرهنگ‌پور کفرانی»، «امین حسن‌زاده»، «کاوه لطف‌الله افراسیابی» هم آزاد شدند که مهرداد معین انصاری و رضا سرهنگ پور شب گذشته وارد ایران شدند. دو زندانی ایرانی دیگر هم آنگونه که ناصر کنعانی گفت براساس سابقه حضورشان ابراز تمایل کردند که فعلا در آمریکا حضور داشته باشند و نفر پنجم هم با توجه به حضور خانواده‌اش در یکی از کشورهای دیگر به خانواده خود در کشور ثالث منتقل خواهد شد.

علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران که ۱۹ مرداد ماه از حصول توافق با آمریکا خبر داده بود، دوشنبه شب ۲۷ مرداد ماه در این باره عنوان کرد: ما از آزادی ۵ تن از هموطنان که به بهانه دور زدن تحریم‌های غیرقانونی آمریکا، در این کشور زندانی شده بودند، بسیار خرسندیم و بازگشت آنها به آغوش عزیزانشان را تبریک می‌گوییم.

متعاقب این توافق «محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی» نخست وزیر قطر روز دوشنبه در واکنش به آزادی پنج جاسوس آمریکایی گفت که از همه شرکا که در موفقیت توافق آمریکا و ایران (در آزادی جاسوسان آمریکایی) نقش داشتند به خصوص سلطنت عمان تشکر می‌کنیم.

وی گفته است: «قطر به هر چیزی که امنیت منطقه و جهان را افزایش می دهد، کمک خواهد کرد».

نخست وزیر قطر اضافه کرد: «امیدواریم که توافق آمریکا و ایران درباره مبادله زندانیان، زمینه را برای تفاهمات بیشتر فراهم کند».

در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با «مارک فینو» سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه انجام داده است که در ادامه می آید. «فینو» در حال حاضر عضو ارشد بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.

*موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا انجام شد. آیا این موضوع تاثیری بر روند احیای برجام خواهد داشت؟

گفتن در این مرحله دشوار است. به نظر می‌رسد سیاست دولت بایدن، همانطور که در «امور خارجه» در ژوئن توضیح داده شد، مبتنی بر «طرح C» است یعنی نه احیای برجام، عدم اقدام نظامی، بلکه پیام‌رسانی و فشار برای سوق دادن ایران به کاهش غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم خود است. آژانس پیش از این کاهش جزئی در تولید اورانیوم ۶۰ درصدی غنی شده را گزارش کرده است.

*واشنگتن اعلام کرده توافق مبادله زندانی میان آمریکا و ایران را گامی اعتمادساز میان دو کشور نمی‌داند. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

نامربوط است که هر یک از طرفین این نوع اقدام را چه می نامند. در عمل، این یک مورد موفقیت آمیز از مذاکره دیپلماتیک با میانجیگری قطر با کمک عمان و سوئیس است که به این دلیل امکان پذیر شد که هر یک از طرفین امتیازاتی دادند و منافعی به دست آوردند.

*بایدن در بیانیه ای پس از این تبدل اعلام کرد: ما همچنان به تحمیل هزینه به ایران برای اقدامات تحریک آمیزش در منطقه ادامه خواهیم داد. آیا این پیام می تواند به معنای خارج کردن دولت وی از زیر فشارهای داخلی باشد که او را محکوم به باج دادن به ایران در خصوص آزادسازی پولهای بلوکه شده ایران کردند؟

جمهوری خواهان قطعا به انتقاد از توافق ادامه خواهند داد، اما مفسران عینی و صادقانه تنها می توانند توافق کنند که دارایی های آزاد شده برای ایران پول ایران است و ایران می تواند از آن تحت کنترل قطر برای پرداخت هزینه دارو و کالاهای بشردوستانه استفاده کند.

* این توافق چه تاثیری بر کمپین مبارزاتی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری خواهد داشت؟

سیاست خارجی معمولاً در دستور کار کمپین ریاست جمهوری قرار ندارد و مشاوران بایدن همیشه تاکید می کنند که آزادی شهروندان آمریکایی تنها می تواند یک پیروزی سیاسی باشد.

* قطر اظهار امیدواری کرده این توافق راه را برای حل سایر موضوعات میان ایران و آمریکا بگشاید. با توجه به موفقیت این کشور در این توافق چه میزان محتمل است دوحه در زمینه توافق هسته ای نیز این میانجیگری را ادامه دهد؟

قطر سیاست خارجی پویا در خاورمیانه دارد. این کشور قبلاً به عنوان یک واسطه بین کشورهای غربی و گروه طالبان عمل می کرد. اگرچه برخلاف عربستان و امارات به «بریکس پلاس» نپیوست، اما سیاست اعلام شده این کشور به دنبال ایجاد تعادل بین آمریکا و چین است که حضور خود را در منطقه افزایش می دهد. با این حال، در پرونده هسته ای، احتمالاً واشنگتن تصمیم می گیرد که آیا قطر به میانجیگری خود با ایران ادامه دهد یا خیر.