بازار؛ گروه بین‌الملل: عضویت ایران و عربستان در سازمان بریکس و حمایت متقابل از یکدیگر، سطح همکاری دو کشور را وارد سطح چندجانبه خواهد کرد. تاکنون دبیر شورای عالی امنیت ملی و حسین امیرعبداللهیان در دو نشست دوستان بریکس، از عضویت عربستان حمایت کرده‌اند. نشست سران بریکس اواخر این ماه برگزار خواهد شد
در ماه مارس، عربستان سعودی و ایران با کمک چین توافق کردند که روابط دیپلماتیک خود را پس از یک شکاف هفت ساله از سر بگیرند. این پیشرفت دیپلماتیک موج‌های شوکی را در منطقه و سرتاسر پایتخت های غربی وارد کرد و راه را برای رسیدن به مواضع آشتی جویانه اتخاذ شده در اجلاس سران اتحادیه عرب هموار کرد. فراتر از ازسرگیری صرف روابط دیپلماتیک، دو کشور در بیانیه مشترکی که در پکن منتشر شد بر تعهد خود به حاکمیت کشورها و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر تاکید کردند. موافقت با انجام این تعهد، پیشرفت دیگری در برقراری روابط دوستانه بین کشورهای واقع در دو سواحل خلیج فارس بود.
در هر دو ساحل خلیج فارس، اشتیاق زیادی برای بازگشت به تاریخی وجود دارد که منطقه در صلح، امنیت و ثبات نسبی زندگی می‌کرد. برای قرن‌ها، همان اقوام و خانواده‌ها در منطقه خلیج فارس زندگی و روابط فرهنگی و اقتصادی پررونقی را حفظ کردند. کشورها از نظر جغرافیایی وسعت یکسانی دارند و دارای منافع مشترک اقتصادی و استراتژیک به همان اندازه مهم هستند که آنها را ملزم به حل و فصل اختلافات مختلف می‌کند. با توجه به موضوعات مورد مناقشه باید راه روشنی برای حل و فصل سیاسی و مسالمت آمیز آنها مطابق با استانداردها و هنجارهای بین المللی روابط بین دولت‌ها وجود داشته باشد. احتمالا سخت باشد اما شدنی است. متأسفانه نیات خودمحورانه و تهاجمی کشورهای غربی به رهبری آمریکا در این مسیر قرار دارد.
نشست سران کشورهای عربی تاکید دارد که امنیت منطقه‌ای عربی تجزیه ناپذیر است. امنیت در خلیج فارس بخش جدایی ناپذیر و مهم امنیت کشورهای عربی است و امنیت کشورهای عربی نیز برای خلیج فارس اهمیت کمتری ندارد. به گفته تحلیلگران و سیاستمداران غربی که فعالانه منافع خود را دنبال و دیدگاه خود را ترویج می‌کنند، ظاهراً می‌خواهد سلطه خود و امنیت مرزهای خود را برقرار کند. همچنین مشخص نیست که چرا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از نفوذ ایران در کشورهای عربی مانند سوریه، لبنان یا یمن نگران هستند. خاورمیانه یک ارگانیسم واحد است و مشارکت برخی از کشورها در امور برخی دیگر یک رویه دیپلماتیک عادی است. از این گذشته، وقتی ریاض فعالانه در امور سایر کشورهای عربی دخالت می‌کند، هیچ کس مخالفتی ندارد.
رابطه تهران-ریاض و پیوستن به بریکس
طبیعتاً بین ایران و همسایگان خلیج فارس بر سر همکاری‌های امنیتی بین‌المللی نیز اختلاف نظر وجود دارد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اعضای فعال مشارکت‌های امنیتی مهم، از جمله نیروهای دریایی ترکیبی هستند که کار ۳۸ کشور را برای مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی بازیگران غیردولتی، مانند دزدی دریایی و قاچاق، هماهنگ می‌کنند. برعکس، ایران درباره پایان دادن به استعمار و سلطه خارجی، فعالانه علیه هرگونه حضور خارجی در حوزه امنیتی صحبت می‌کند. این کشور با اقدامات تجاوزکارانه آمریکا در خلیج فارس و اطراف آن به شدت مخالف است و آنها را ادامه سیاست استعمار اروپا می‌داند، برای نمونه تجاوزات آمریکا به عراق، سوریه و افغانستان که این کشورها تا به امروز قادر به بهبودی و ایجاد یک زندگی عادی نیستند.
لازم است با توافق بر روی قواعد حاکم بر روابط بین کشورهای منطقه و اقدامات اعتمادساز به منظور حفظ تنش زدایی، زمینه‌ای محکم برای موفقیت مذاکرات مشخص در مورد بحرانی ایجاد شود. این موضوعات را می‌توان در امتداد پنج بردار مرتبط با هم مورد بحث قرار داد. بردار سیاست و دیپلماسی شامل بحث در مورد مسائل منطقه‌ای مانند فلسطین، سوریه، لبنان و یمن به منظور پیشبرد راه حل‌های سیاسی مطابق با قطعنامه‌های سازمان ملل و دستیابی به اهداف سیاسی بدون استفاده از زور و تهدید است. همچنین گسترش سلاح‌های هسته‌ای، موشک‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین، به ویژه در میان بازیگران غیردولتی را پوشش می‌دهد.
باید توجه داشت که به طور خاص روسیه و کشورهای بریکس نه تنها این سیاست را تشویق می‌کنند، بلکه هرگونه حمایت ممکن را از کشورهای جهان عرب و ایران انجام می‌دهند. نمونه بارز آن می‌تواند نتایج نشست وزرای خارجه باشد که در کیپ تاون (آفریقای جنوبی) به پایان رسید
محور امنیتی مبارزه با تروریسم، شبه‌نظامیان فرقه‌ای و سایر گروه‌های مسلح که خارج از قانون عمل می‌کنند را پوشش می‌دهد. جالب اینجاست که دقیقاً این گروه‌های غیرقانونی هستند که ایالات متحده در مبارزه با دولت‌های رسمی از آنها تسلیحات و پشتیبانی می‌کند. محور اقتصادی فرصت‌های تجاری و سرمایه گذاری، از جمله در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر را بررسی می کند. محور توسعه پایدار همکاری احتمالی را در تلاش برای معکوس کردن تغییرات آب و هوا و احیای محیط زیست دریایی در خلیج فارس در نظر می‌گیرد. در نهایت، محور فرهنگی شامل بحث‌هایی برای احیای تبادلات فرهنگی غنی تاریخی اعراب و ایرانی است. برای اطمینان از موفقیت این تعامل، هم کانال‌های رسمی و هم غیردولتی اعم از گروه‌های تجاری، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی باید وارد بحث شوند.
باید توجه داشت که به طور خاص روسیه و کشورهای بریکس نه تنها این سیاست را تشویق می‌کنند، بلکه هرگونه حمایت ممکن را از کشورهای جهان عرب و ایران انجام می‌دهند. نمونه بارز آن می‌تواند نتایج نشست وزرای خارجه باشد که در کیپ تاون (آفریقای جنوبی) به پایان رسید. حدود ۲۰ وزیر امور خارجه کشورهای غیر بریکس از جمله وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی حضور داشتند که به طور فعال برای پیوستن به این سازمان بین المللی ابراز علاقه کردند.
حسین امیرعبداللهیان وزرای امور خارجه ایران و شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله عربستان سعودی در حاشیه اجلاس «دوستان بریکس» گفت‌وگوی سازنده داشتند. امیرعبداللهیان با ابراز خرسندی از پیشرفت خوب روابط دو کشور گفت: زمینه برای بازگشایی سفارت‌خانه‌ها و کنسولگری‌ها در هر کشور فراهم شده است. ایران و عربستان سعودی به طور متقابل سفرای خود را در ریاض و تهران منصوب کرده‌اند.
امیرعبداللهیان و فیصل بن فرحان برای اولین بار در ۶ آوریل در پکن دیدار کردند تا درباره جزئیات کلیدی از سرگیری روابط پس از توافق مهمی که توسط سران سرویس های امنیتی ایران و عربستان امضا شد، گفتگو کنند. در این دیدار در کیپ تاون، فیصل بن فرحان گفت که دو کشور به سرعت مرحله تعیین سفرا را پشت سر گذاشته‌اند و به سمت "مرحله جدیدی" می‌روند که منافع دو ملت و کل منطقه را تامین می‌کند. دیپلمات جمهوری اسلامی ایران همچنین از عربستان برای ساماندهی و فراهم کردن شرایط برای سفر حجاج ایرانی به مکه و مدینه در مراسم حج تشکر کرد. به گفته شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله، عربستان سعودی مشتاق توسعه همکاری‌های آینده با بریکس برای دستیابی به رفاه جمعی است.
موفقیت‌های بزرگ کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و بالاتر از همه عربستان سعودی در دهه‌های گذشته در زمینه‌های اقتصادی، توسعه اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و هنری می‌تواند برای ایران و همسایگان عرب آن قابل توجه‌تر، جامع‌تر و پایدارتر شود و اعتماد لازم و روحیه همکاری و یکپارچگی را بازگرداند. آنگاه ایران می‌تواند همان مزایای یکپارچه‌سازی را که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر از آن برخوردار هستند، دریافت کند و به راحتی بر تحریم‌های سخت ایالات متحده فائق آید.
به گفته وزیر امور خارجه ایران، وی و همتای سعودی‌اش «راه‌های تقویت همکاری‌ها در زمینه‌های امنیتی، اقتصادی، گردشگری و حمل‌ونقل» را مورد بحث و بررسی قرار دادند و تأکید کردند که «امنیت منطقه‌ای تنها توسط بازیگران منطقه‌ای بدون دخالت خارجی تأمین خواهد شد». این دیگر یک اشاره نیست، بلکه پیامی روشن به ایالات متحده است که به شدت نگران «دفاع» کشورهای خلیج فارس در برابر دشمنان ناشناس است. و اگر دشمنی هم هست، آن غرب است که سال‌ها بی‌شرمانه از ثروت ملی بهره‌برداری و نفت، گاز و سایر منابع طبیعی کشورهای خلیج فارس را به قیمت ارزان خریداری می‌کند.
بن سلمان سیاستی را دنبال می‌کند که برای قرن بیست و یکم در کنار ائتلاف قوی بریکس مناسب است، نه مسیر منسوخ شده‌ای که ایالات متحده و کل غرب هنوز به دنبال تحمیل آن به جهان هستند
پژواک توسعه مثبت روابط عربستان سعودی و ایران با صدای بلند در تل آویو شنیده شد، جایی که نتانیاهو علاقه زیادی به کمک آمریکا برای متقاعد کردن ریاض برای عادی سازی روابط با اسرائیل دارد. روزنامه اسرائیلی هاآرتص به صراحت نوشت: نتانیاهو به دنبال حمایت آمریکا از توافق عربستان و اسرائیل، به مذاکرات ایران ادامه می‌دهد. در پایان این مقاله آمده است: «موضع اسرائیل در قبال مذاکرات واشنگتن-تهران واقع بینانه است: اسرائیل نمی‌تواند آنها را متوقف کند.»
با آشتی بین عربستان سعودی و ایران، نتانیاهو تمام اهرم‌های فشار ریاض را برای وادار کردن ریاض به موافقت با توافق صلح از دست داده است. اگر آمریکا قبل از انتخابات سال آینده با ایران برای دستیابی به یک "توافق کوچک" مذاکره کند، نتانیاهو در موقعیت غیرقابل دفاعی قرار خواهد گرفت. روزنامه پرنفوذ مصری الاهرام گزارش داد: «همه از سعودی‌ها چیزی می‌خواهند و می‌توانند بر اساس منافع خود انتخاب کنند.» اما یک انتخاب سعودی‌ها بدیهی به نظر می‌رسد: آشتی با همه بر اساس منافع متقابل. مهم‌تر از همه، بن سلمان سیاستی را دنبال می‌کند که برای قرن بیست و یکم در کنار ائتلاف قوی بریکس مناسب است، نه مسیر منسوخ شده‌ای که ایالات متحده و کل غرب هنوز به دنبال تحمیل آن به جهان هستند.
نظر شما