بازار؛ گروه بین‌الملل: در واقع می‌توان سوئیس را که حافظ منافع ایران در آمریکا است به نوعی شریک استراتژیک تهران خواند؛ این روابط نه‌تنها به خاطر واردات دارو و تجهیزات پزشکی از این کشور اروپایی بلکه به سبب نقش پررنگ سوئیس در حوزه واردات غلات در ایران شکل گرفته است.
در واقع طی سال‌های اخیر سوئیس تبدیل به شریک اول تجاری اروپایی ایران شده است، به‌خصوص در زمینه غلات؛ چرا که بزرگترین شرکت‌های غلات جهان که در سوئیس مستقر هستند سطح تجارت خود را با ایران طی سال‌های اخیر افزایش داده‌اند. مبادلات بزرگ غلات ایران در سوئیس بسته می‌شود از این جهت این کشور نقش مهمی در حوزه غلات ایفا می‌کند.
به گفته شریف نظام مافی، رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس، بزرگترین دفاتر شرکت‌های غلات جهان در ژنو قرار دارد و همین موضوع این امکان را ایجاد کرده است که به عنوان مثال ایران قرارداد ذرت خریداری شده از برزیل را در ژنو امضا کند.
به گفته وی، در واقع شرکت‌های غلات سوئیسی و حتی شرکت‌های زنجیره غلات سوئیسی یعنی تکنولوژی، افزودنی‌ها و بازرسی نقش پررنگی در صنعت غلات ایران دارند. البته در صورت احیای برجام که شکوفایی اقتصادی و آزادی پولهای بلوکه شده ایران را در پی خواهد داشت می‌توان به تغییرات مثبت چشم‌گیر در واردات صنایع و به روزرسانی و نوآوری زیرساخت‌های صنعتی برای حل مشکلات تولید خصوصا در زمینه اقلام اساسی امیدوار بود.
در خصوص واردات غلات از سوئیس باید در نظر داشت که کشور مبدأ غلات عمدتا استرالیا، برزیل یا سایر کشورها هستند، اما قرارداد و پرداخت پول آن در سوئیس انجام می‌شود. بسیاری از شرکت های صادرکننده غلات با مرکزیت سوییس با ایران تجارت می کنند زیرا دفاتر صادراتی آنها در کشور قرار دارد.
علاوه بر گندم، کنجاله، ذرت دامی و روغن خام سویا از سایر محصولات صادراتی سوئیس به ایران است. البته لازمه تداوم و تعمیق همکاری های اقتصادی ایران با کشوری همچون سوئیس پیوستن ایران به FATF در راستای پذیرش ایران در شبکه بانکی جهانی و یا دست کم پذیرش مشروط آن است تا بدین سبب بانک‌ها با مشکلات کمتری در خصوص نقل و انتقال پول مواجه شوند، چرا که در غیر این صورت صادرات و واردات باید از مبادی دیگری به جز ایران (کشورهای ثالث) و به شکل صادرات و واردات مجدد صورت گیرد که در آن صورت بار مالی مضاعف برای ایران در پی خواهد داشت.
اخیرا نیز نادین الیویری لوزانو، سفیر سوئیس در تهران با اشاره به فعالیت طولانی مدت شرکت‌های سوییسی در ایران، اعلام کرده که شرکت‌های این کشور خواستار تداوم فعالیت در ایران همچون سال‌های گذشته هستند.
در پی موافقت مجلس ایران با "اجتناب از اخذ مالیات مضاعف در تجارت ایران و سوییس"، پس از وضع مجدد تحریم‌ها در دوران دونالد ترامپ، عمده شرکت‌های سوییسی برخلاف سایر شرکت‌ها اروپایی همچنان به حضور خود در ایران ادامه دادند که از آن جمله می‌توان به شرکت‌هایی چون نستله اشاره کرد
هم چنین بر اساس اظهارات مافی در پی موافقت مجلس ایران با "اجتناب از اخذ مالیات مضاعف در تجارت ایران و سوییس"، پس از وضع مجدد تحریم‌ها در دوران دونالد ترامپ، عمده شرکت‌های سوییسی برخلاف سایر شرکت‌ها اروپایی همچنان به حضور خود در ایران ادامه دادند که از آن جمله می‌توان به شرکت‌هایی چون نستله اشاره کرد.
بر اساس گزارش آمارهای دولتی در ایران، حجم تجارت تهران و سوییس در سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰۰ درصدی داشته است و این کشور نخستین شریک اروپایی ایران بوده است و آلمان، فرانسه و ایتالیا در رتبه های بعدی ایستاده‌اند.
بنا بر این گزارش، حجم تجارت ایران و سوییس بازه زمانی یاد شده حدود ۱ میلیارد و ۱۰۴ میلیون دلار بوده که رشد ۱۰۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن نشان می‌دهد. از این بین، صادرات ایران به سوییس ۹ میلیون و ۳۰۵ هزار دلار بوده و واردات از این کشور نیز سهم ۱ میلیارد و ۹۴ میلیون دلاری را به خود اختصاص داده است. قطعات نیمه تمام شده صنعتی، خشکبار و کالاهای سنتی در حوزه کشاورزی جزه اقلام صادراتی ایران به این کشور اروپایی هستند.
ناهمپوشانی اقتصادی ایران و سوئیس شرایط را برای تجارت پررونق در میان دو کشور محیا کرده است چرا که محصولات صادراتی ایران ازجمله مواد اولیه و خشکبار و محصولات نیمه صنعتی مورد نیاز سوییس است و کالاهای عمده صادراتی این کشور از جمله محصولات سلامت و کشاورزی، پاسخگوی نیاز ایران خواهد بود
ناهمپوشانی اقتصادی ایران و سوئیس شرایط را برای تجارت پررونق در میان دو کشور محیا کرده است چرا که محصولات صادراتی ایران ازجمله مواد اولیه و خشکبار و محصولات نیمه صنعتی مورد نیاز سوییس است و کالاهای عمده صادراتی این کشور از جمله محصولات سلامت و کشاورزی، پاسخگوی نیاز ایران خواهد بود.
کانال مالی ایران و سوئیس از ادعا تا واق
در پی تشدید فشارهای دولت آمریکا علیه ایران و خروج یک جانبه واشنگتن از توافق هسته‌ای ایگنازیو کاسیاس وزیر خارجه سوئیس در طی سفر خود به ایران در سال ۲۰۲۰ از تمایل این کشور برای سرمایه گذاری در ایران علی رغم تحریم‌های آمریکا خبر داده بود.
بهمن‌ماه سال ۹۷ بود که سوئیسی‌ها چراغ سبز خود را برای تعامل با ایران از طریق کانال مالی مشترک با اولویت دارو و محصولات غذایی میان دو کشور اعلام کردند. همان زمان روزنامه فایننشال‌تایمز در گزارشی به نقل از یک نماینده وزارت دارایی سوئیس گزارش داد: «سوئیس ازآن‌جهت که عضو اتحادیه اروپا نیست، بخش گسترده‌ای در داروسازی دارد و به سنت بی‌طرفی در مناقشات سیاسی پایبند است. به همین دلیل از امتیازهای ویژه‌ای برای میزبانی چنین ساختاری برخوردار است».
با وجود اجرای سازوکار «تمهید تجاری انسان‌دوستانه سوئیس» (راه اندازی کانال مالی ایران و سوئیس) برای مقابله با تحریم‌های آمریکا اما مقامات ایران آن را «نمایش داروی وارداتی»»خواندند که مشکل تحریم ظالمانه دارو از جانب آمریکا را حل نمی‌کند
با وجود اجرای سازوکار «تمهید تجاری انسان‌دوستانه سوئیس» برای مقابله با تحریم‌های آمریکا اما مقامات ایران آن را «نمایش داروی وارداتی»»خواندند که مشکل تحریم ظالمانه دارو از جانب آمریکا را حل نمی‌کند.
«تمهید تجاری انسان دوستانه سوئیس» از روز دهم بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ در اولین اقدام برای انتقال محموله دارویی به ایران به ارزش ۲.۳ میلیون یورو اجرایی و ۱۸۰ هزار بسته از اقلام دارویی مورد نیاز بیماران پیوند اعضا وارد تهران شد.
«ماری گابریل اینایشن فلایش» مدیر دبیرخانه امور اقتصادی در وزارت خارجه سوئیس در آن زمان اعلام کرد که این کانال مالی شروع موفقیت‌آمیزی داشته و ۵۰ شرکت برای تجارت از طریق آن ابراز علاقه کرده‌اند.
همزمان با راه‌اندازی سازوکار مذکور برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، سفارت سوئیس در تهران تاکید کرد: استراتژی سیاست خارجی سوئیس درباره ایران توسعه صلح و امنیت با وساطت و تعهدات بشردوستانه است و تا سال ۲۰۲۳ ادامه خواهدیافت.
میزان دارو و ملزومات پزشکی که توسط بانک مرکزی تأمین ارز و در سال ۹۸ وارد کشور شد، بیش از چهار میلیارد دلار و دو هزار برابر حجم واردات انجام شده از کانال مالی سوئیس بود. در آن زمان رئیس کل وقت بانک مرکزی عبدالناصر همتی»در واکنش به نمایش داروی وارداتی بوسیله شرکت‌های سوئیسی توسط سفارت این کشور تأکید کرد: ایران برای این بخش از امور ضروری کشور وابسته به تصمیم‌ها و اقدام‌های دیگران نیست. همتی با بیان اینکه یک‌سال و نیم گذشته نیز آمریکا حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری و اختلال در روند واردات دارو برای بیماران کشورمان انجام داد، افزود: موضوع اعلام صدور مجوز توسط آمریکا برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی نشان می‌دهد که با وجود ادعای آمریکا مبنی بر تحریم نبودن دارو و اقلام بشردوستانه، این اقلام عملا توسط آمریکا تحریم شده؛ زیرا در غیر این صورت دیگر نیازی به مجوز نداشت.
مسوولان جمهوری اسلامی ایران در آن زمان اعلام کردند که که آمریکا اجازه انتقال منابع به کانال مالی سوئیس را نمی‌دهد. حتی سیدعباس موسوی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه ایران گفته بود: آمریکایی‌ها باوجود آنکه ادعا می‌کنند اقلام دارویی جزو تحریم نیست اما عملا راه را بسته‌اند و تا الان اجازه نداده‌اند منابع مالی ما در دیگر کشورها وارد کانال سوئیس شود.
روابط تهران و ژنو
نقطه شروع روابط دیپلماتیک ایران و سوئیس، به سال ۱۹۱۷ برمی‌گردد؛ در سالی که جهان درگیر جنگ جهانی اول بود؛ در آن سال دفتر کنسولگری ایران در برن راه‌اندازی شد. ۱۵ سال بعد و در سال ۱۳۱۳، با امضای عهدنامه مودت روابط دو کشور رنگ تازه‌ای به خود گرفت و بر اساس ماده اول این عهدنامه، «صلحی خلل‌ناپذیر و دوستی صمیمانه و دائمی» برقرار شد.
در تمام دهه‌های بعد نیز در کوران اتفاقات تاریخ، از کودتای ۲۸ مرداد گرفته تا انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، سوئیس همچنان نقش بی‌طرف و میانجی‌گرانه خود را در تعامل با ایران حفظ کرد.
روابط ایران و سوئیس در دهه نود و در جریان توافق هسته‌ای به اوج خود رسید.
البته در تاریخ یکصد ساله روابط دو کشور فراز و نشیب‌هایی نیز وجود داشته است که موارد اخیر آن تحریم یک شرکت ایرانی موسوم به «شرکت هوایی شاهد» که وابسته به نیروی هوافضایی سپاه پاسداران است و هم چنین تحریم سرلشکر محمد حسیین باقری رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح به همراه حجت الله قریشی و سعید آقاجانی بوده است.
دولت سوئیس با ادعای ارسال پهپاد به روسیه در جنگ اوکراین این شرکت و سه مقام ایرانی در فهرست سیاه ممنوعیت مسافرت و تجارت و توقیف دارایی‌ها قرار داده است و این در حالی است که مقام‌های جمهوری اسلامی بارها به صراحت اعلام کرده‌اند که ایران به روسیه پهپاد ارسال نکرده است.
هم‌چنین، در پی برخی ناآرامی‌ها در سال گذشته ایران نیز اسفند ماه پارلمان سوئیس با پیروی از سیاست‌های اتحادیه اروپا در قبال امور داخلی ایران، اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران را تصویب کرد.
تعاملات اقتصادی ایران و سوئیس تا حد زیادی وابسته به آینده برجام و عضویت ایران در FATF است
این در حالی است که سوئیس نقش ویژه‌ای در ایران ایفا می‌کند، ازجمله اینکه این کشور «حافظ منافع» آمریکا در ایران است. اما من حیث المجموع می توان کفت که تعاملات اقتصادی ایران و سوئیس تا حد زیادی وابسته به آینده برجام و عضویت ایران در FATF است.
نتیجه
در حالی که در صورت احیای برجام، ایران و سوئیس ظرفیت ۱۰ میلیارد دلاری برای تجارت دوجانبه خواهند داشت، در حال حاضر با توجه به ناامیدی ایران از غرب برای از سرگیری توافق هسته‌ای، به نظر می‌رسد یکی از کانال‌های افزایش تجارت با کشورهای اروپایی همچون سوئیس که بر اساس چارچوب FATF با ایران اعامل اقتصادی دارند و گریزان از مجازات های آمریکا برای تجارت با ایران هستند، استفاده از ظرفیت کشورهایی دوست و همسو مانند عمان است که قرارداد تجارت آزاد با ۴ کشور اروپایی از جمله سوئیس دارد.
بدین ترتیب در صورت انتقال ۳۰ درصد از تولیدات ایران در حوزه‌های مورد علاقه سوئیس (شامل محصولات نیمه صنعتی و خشکبار و محصولات کشاورزی و قطعات دستگاه‌های پزشکی در منطقه آزاد عمان می توان با خلاصی از فشارها و تنگناهای تحریمی تجارت با سوئیس را افزایش داد.
نظر شما