بازار، گروه استان ها: استان سمنان دارای روستاهای متعدد است اما در سال های اخیر خشکسالی سبب خالی شدن برخی از این روستاها از جمعیت شده تا جایی که بخشی مانند بیارجمند در جنوب شاهرود طی دو دهه اخیر حتی جمعیت اصلی خود را نیز از دست داده است چه برسد به اینکه در این منطقه شاهد رشد جمعیت باشیم و این یعنی نرخ رشد جمعیت در این بخش منفی است.
از یک سو جمعیت روستاها به شهرهای بزرگ استان و حتی تهران و گرگان و علی آباد کتول و ... سرازیر شده و از سوی دیگر خالی شدن روستاها به ضعیف شدن اقتصاد روستایی استان سمنان دامن نیز زده است. موضوعی که باعث می شود خود به خود اقتصاد کل استان دست خوش لطمه گردد.
بررسی جمعیت و بافت روستایی در استان سمنان
به واسطه بافت جمعیتی و شرایطی که استان سمنان دارد، گزاره « شهرها زمانی اقتصاد قوی دارند که روستاها از تولید قوی برخوردار باشند» در این استان کاملاً صدق می کند چرا که سیمای اقتصادی استان سمنان نشان می دهد که در ۱۰۰ سال اخیر روستاها مولد و شهرها مصرف گرا بوده است لذا خالی شدن روستا از جمعیت بر شهرها هم تاثیرگذار بوده است.
صالحیان کارشناس: اگر خودمان را جای روستائیان بگذاریم شاید همه ما هم مهاجرت می کردیم
اما اگر بخواهیم جمعیت روستایی را در روستاها نگه داریم باید شرایط آن را هم ایجاد کنیم برخی کارشناسان عقیده دارند که در سال های اخیر نه تنها چیزی به روستاهای استان افزوده نشده بلکه جمعیت از روستاها کم هم شده است به عبارت دیگر روستاها در محاق قرار گرفته اند و این بر اقتصاد روستایی استان هم تاثیرگذار بوده است. از سوی دیگر باید گفت که در ابتدای دهه گذشته ۴۰ درصد جمعیت استان روستایی بودند امروز این میزان بیش از هفت درصد کمتر شده است.
زندگی روستایی دشوار شده است
یک صاحب نظر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه شرایط امروز به گونه ای است که الحق والانصاف زندگی هم در روستاهای استان سمنان دشوار شده است و اگر خودمان را جای روستائیان بگذاریم شاید همه ما هم مهاجرت می کردیم، گفت: شرایط برای زندگی و کسب و کار روستائیان در دو دهه اخیر دشوارتر هم شده است.
علیرضا صالحیان با بیان اینکه تولید در روستاها روز به روز دشوارتر می شود، ابراز کرد: از سوی دیگر شاهد خشکسالی شدید در روستاهای استان هستیم لذا شرایط کسب و کار در روستاهای استان که عمدماً بر مدار دامداری و کشاورزی می گردند، دشوار شده است.
وی با بیان اینکه بیرون گود نشستن و قضاوت کردن کار راحتی است لذا می توان از دور قضاوت کرد و اعلام داشت که روستایی باید در روستا بماند اما آیا همین افراد که چنین عقیده ای دارند یک ماه در یک روستای مثلا بیارجند یا کوه زر دامغان حاضر هستند زندگی کنند؟ افزود: باید شرایط را برای ماندگاری روستائیان مهیا کرد.
در آبیاری نوین روستایی عقب هستیم
اما بدون آب اگر همه شرایط هم مهیا باشد، نمی توان روستائیان را نگهداشت لذا راهکار چیست؟ خشکسالی را که نمی توان یک شبه درمان کرد و انتظار داشت که از فردا مهاجرت روستائیان جلوگیری کرد. این موضوعی است که سوال مهم این روزهای اقتصاد روستایی استان محسوب می شود.
غلامی کارشناس: راندمان کشاورزی استان سمنان حتی ۳۵ درصد هم نیست و با این شرایط نمی توان انتظار داشت که توسعه کشاورزی را شاهد بود
محمد تقی رضوانی کارشناس حوزه کشاورزی به خبرنگار بازار، می گوید: درست است که نمی توان خشکسالی را رفع کرد اما شیوه و الگوی کشاورزی و آبیاری را که می توان تغییر داد امروز متاسفانه در این حوزه هم نتوانسته ایم شاهد گام های اساسی از سوی جهاد کشاورزی استان باشیم.
وی با بیان اینکه ۵۱ هزار هکتار آبیاری قطره ای به گفته مسئولان جهاد کشاورزی استان سمنان اجرا شده است در حالی که مجموع اراضی کشاورزی و باغی استان ۱۹۸ هزار هکتار است، گفت: این نشان می دهد که سه چهارم از کشاورزی استان همچنان غرقابی و سنتی آبیاری می شود در نتیجه رفتار ما در قبل کشاورزی هم درست نبوده است به عبارت دیگر ما چیزی نکاشته ایم که امروز بخواهیم محصول آن را به نام توسعه اقتصاد روستایی برداشت کنیم.
از دانش بنیان ها برای حل مشکل آب بهره ای نبرده ایم
از این صحبت ها می توان نتیجه گرفت که ابتدا باید زیرساخت ها را برای ماندگاری روستائیان در استان سمنان مهیا کرد که یکی از آنها ساماندهی وضعیت کشاورزی است. در این خصوص مهیار غلامی پژوهشگر حوزه کشاورزی به بازار می گوید: باید بتوانیم از ظرفیت دانش بنیان ها در ارتقای سامانه های آبیاری نوین استفاده کرده و آن را در روستاها رواج دهیم وقتی بتوانیم مشکل آب را حل کنیم خود به خود خواهیم توانست تولید را در روستاها نگه داریم لذا می توان جمعیت را اشتغال در روستاها نگه داشت.
غلامی با بیان اینکه بعضاً بیان می شود که هزینه های آبیاری و سامانه های الگوی کشت و ... گران است و همچنین خرده مالکی نمی گذارد که این سامانه ها اجرایی شوند، ابراز داشت: این گزاره نادرست است چرا که ما با بومی سازی دانش بنیان سامانه ها می توانیم هزینه ها را یک بیستم کاهش دهیم. چطور دولت خرید تضمینی گندم را انجام می دهد اما نمی تواند سوبسید اجرای سامانه های بومی دانش بنیان کم هزینه را بدهد؟
حاج محمدی کارشناس و تولید کننده روستایی: در این دو دهه اخیر چه طرح شاخصی در روستاهای استان سمنان اجرایی شده که بتواند مثلا ۱۰۰ شغل ایجاد کرده باشد؟
وی با بیان اینکه اگر بتوانیم سامانه های آبیاری مثلا رطوبت سنج هایی که باعث می شوند تا آب به میزان کافی به زمین برسد و سپس جریان را قطع کنند و راندمان آب را تا ۹۵ درصد بالا ببرند، بومی سازی و توسط جوانان توسعه دهیم، می توانیم تا حد زیادی مشکل کم آبی را در استان سمنان حل کنیم، افزود: آنطور که کارشناسان اعلام کرده اند راندمان کشاورزی استان سمنان حتی ۳۵ درصد هم نیست و با این شرایط نمی توان انتظار داشت که توسعه کشاورزی را شاهد بود.
زیرساخت ها تقویت شود
یک کارشناس اقتصادی اما عقیده دارد تا زمانی که چرخه اقتصادی استان سمنان به حالت نرمال خودش باز نگردد نمی توانیم جمعیت روستایی را در روستاها نگه داریم، عباسعلی حاج محمدی در گفتگو با خبرنگار بازار می گوید: قدر مسلم این است که روستاها ما به جای اینکه تولید گر باشند مصرف گرا شده اند و این شهرهای ما است که تولید گرا شده در صورتی که قرن ها این چرخه برعکس بوده است.
حاج محمدی که خود در روستا نیز کسب و کار مبتنی بر تولید راه اندازی کرده و کارشناس مدیریت اقتصادی دارد، می افزاید: ما باید تولید را به روستا برگردانیم و شهر مصرف کننده تولید روستایی باشد چرخه ای که از ابتدا بوده و همچنان هم باید حفظ شود دقیقا روستاهای ما از زمانی به مشکل مهاجرت و عدم ماندگاری جمعیت و جمعیت کار برخوردند که این چرخه تغییر کرده بود.
وی درباره دلایل برهم خوردن این چرخه می گوید: درست است که خشکسالی یکی از علل بود چرا که کشاورزی و دامداری کم شد اما مشکل در عدم حمایت مسئولان هم است در این دو دهه اخیر چه طرح شاخصی در روستاهای استان سمنان اجرایی شده که بتواند مثلا ۱۰۰ شغل ایجاد کرده باشد؟ لذا باید گفت زیرساخت ها هم آماده نیست و خواه ناخواه در این شرایط نمی توانیم جمعیت مولد را در روستاها نگه داریم.
مهاجرت در کنار اینکه جمعیت مولد روستاهای را کاهش می دهد تا کسب و کارها در روستاها یکی یکی تعطیل شوند، در شهرها هم باعث ایجاد حاشیه نشینی، مشاغل درجه چندم، مشکلات فقر، فرهنگی، حتی اعتیاد و ... را نیز به دنبال دارد اما تا زمانی که زیرساخت های روستایی تقویت نشود نمی توانیم جمعیت را نیز در روستاها نگهداریم.
نظر شما