بازار؛ گروه بین‌الملل: پاول کنیازف، نماینده روسیه در بریکس، در اوایل اردیبهشت امسال اعلام کرد که کشورهای بریکس در حال کار بر روی ایجاد یک ارز ذخیره جدید برای تامین بهتر منافع اقتصادی خود هستند. این ارز بر اساس سبدی از ارزهای بلوک پنج کشور شامل رئال برزیل، روبل روسیه، روپیه هند، ریمبنی چین و راند آفریقای جنوبی خواهد بود. کنیازف در جریان بحث درباره گسترش بریکس و سازمان همکاری شانگهای گفت: «امکان و چشم انداز ایجاد ارز واحد مشترک بر اساس سبدی از ارزهای کشورهای بریکس در حال بررسی است. به گفته کنیازف، کشورهای عضو به طور فعال در حال مطالعه مکانیسم‌هایی برای تبادل اطلاعات مالی برای ایجاد جایگزین قابل اعتماد برای پرداخت‌های بین‌المللی هستند.
در تلاش برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا و یورو، بریکس قرار است زیرساخت مالی مشترکی ایجاد و امکان ایجاد یک ارز ذخیره را فراهم کند. این گروه با وجود محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری و درگیری در اوکراین، روابط اقتصادی را تقویت می‌کند و گردش مالی تجاری را افزایش می‌دهد. باید توجه داشت که تجارت بین بریکس در سال ۲۰۲۲ به ۱۶۲ میلیارد دلار رسید. بریکس قبلا اعلام کرده بود که در حال کار بر روی ایجاد یک شبکه پرداخت مشترک برای کاهش اتکا به سیستم مالی غرب است. کشورهای عضو همچنین استفاده از ارزهای محلی را در تجارت متقابل افزایش داده اند. برزیل و چین توافقنامه‌ای را در این راستا امضا کردند.
حالا الکسی اورچاک، معاون نخست‌وزیر روسیه، طی مصاحبه‌ای در حاشیه برگزاری نشست روسیه - آفریقا در سن پترزبورگ گفت که احتمالا موضوع ایجاد یک سبد ارزی بین کشورهای عضو گروه بریکس در نشست آتی این گروه در ماه آگوست مطرح شود. وی افزود: سران کشورهای گروه بریکس قرار است به زودی دور هم جمع شوند و احتمالا در باره موضوع ایجاد یک ساختار مبادله و مصالحه گفت‌وگو خواهند کرد. پرواضح است که این موضوع بسیار پیچیده و دشوار است و ممکن است سران کشورهای بریکس تصمیم بگیرند تا این موضوع را به کارشناسان مرتبط ارجاع دهند.
دلیل ایجاد سبد ارزی
در سال‌های اخیر، کمبودها و ناامنی‌ها اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار داده است، زیرا با مسائلی مانند اختلالات عرضه، کمبود انرژی و نگرانی‌های امنیت غذایی دست و پنجه نرم می‌کند. در حوزه مالی بین‌المللی، بانک‌های مرکزی جهان ریسک‌هایی را داشتند که یکی از عوامل اصلی آن، کمبود شدید ارزهای ذخیره همراه با گزینه‌های اندک در تنوع و تخصیص ذخایر ارزی است. این نگرانی‌ها در سال ۲۰۲۲ و پس از تشدید ریسک‌های ژئوپلیتیکی و اعمال تحریم‌ها بر دارایی‌های ذخیره صدها میلیارد دلاری روسیه تشدید شد.
چنین تحولاتی امنیت سیستم پولی بین‌المللی با محوریت دلار را زیر سوال می‌برد و بحث‌ها را در مورد چشم‌انداز ارزهای ذخیره جدید مانند ارز ذخیره‌ای بریکس دوباره برانگیخت. چارچوب‌های جدید در فضای ذخیره ارز بین‌المللی که احتمالاً نه تنها ارزهای ذخیره ملی بلکه سبدهای ارزی را نیز شامل می‌شوند. در صورت موفقیت، این چارچوب تازه وارد می‌توانند سیستم پولی جهانی را به سمت اختیاری بودن بیشتر و قرار گرفتن کمتر در معرض خطرات ژئوپلیتیکی تغییر دهند.
در میان تازه واردها در فضای ارز ذخیره، یوان چین نقش مهمی دارند، یک ارز ذخیره ملی که - به آرامی اما مطمئنا - سهم بیشتری از ذخایر ارزی و معاملات را در اقتصاد جهانی به خود اختصاص داده است. با این حال، دقیقاً مانند دلار و هر پول ملی دیگر، یوان احتمالا در معرض آسیب‌پذیری‌های خاص کشور، تحریم‌ها و نوسانات ریسک‌های ژئوپلیتیکی باشد.
تا کنون، گسترش مجموعه ارزهای ذخیره متشکل از ارزهای ملی بسیار کند پیش رفته است و این سوال را مطرح می‌کند که آیا با تمرکز تنها بر ارزهای ذخیره ملی، امکان تغییر قابل توجهی در سیستم پولی وجود دارد یا خیر. از این رو بحث‌ها حول ارز ذخیره بریکس به عنوان یک سبد ارزی از ارزهای هند، روسیه، برزیل، چین و آفریقای جنوبی را شامل می‌شود.
پیشنهاد ایجاد یک ارز ذخیره جدید بر اساس سبدی از ارزهای بریکس برای اولین بار توسط باشگاه والدای روسیه در سال ۲۰۱۸ تدوین شد. ایده این بود که یک سبد ارزی از نوع SDR متشکل از پنج ارز ملی BRICS ایجاد شود که به طور بالقوه شامل برخی از ارزهای دیگر می‌شود. انتخاب ترکیب سبد ارزی BRICS به این واقعیت مربوط می‌شود که این ارزها از نقدشوندگی‌ترین ارزها در بازارهای نوظهور هستند. نام ارز ذخیره جدید R۵ شامل حروف اول ارزهای BRICS گرفته شده است که همه آنها با R شروع می شوند (رئال، روبل، روپیه، رنمینبی و راند).
با این حال، دلارزدایی یا کاهش اتکای اقتصاد به دلار آمریکا برای تجارت و امور مالی بین‌المللی پس از حمله روسیه به اوکراین در حال افزایش است. کشورهای بریکس طیف گسترده ای از ابتکارات را برای کاهش وابستگی خود به دلار دنبال کرده‌اند
در حال حاضر، کارگروهی در درون بریکس وظیفه پیشنهاد ارز ذخیره خود برای پنج کشور را بر عهده گرفته است که می‌تواند بر پایه طلا و سایر کالاها باشد. این پروژه R۵ نامیده می‌شود. این امر به کشورهای بریکس اجازه می‌دهد تا به تدریج تجارت دوجانبه خود را بدون استفاده از دلار افزایش و همچنین سهم ذخایر دلاری بین‌المللی را کاهش دهند. در مجموع، سبد جدید ارز ذخیره بریکس می‌تواند در هماهنگی با نقش قوی‌تر ارزهای ملی بریکس عمل کند تا سهم بیشتری از کل معاملات ارزی در اقتصاد جهانی را به خود اختصاص دهد.
با توجه به اینکه ۸۸ درصد از معاملات بین المللی به دلار آمریکا انجام می‌شود و دلار ۵۸ درصد از ذخایر ارزی جهانی را تشکیل می‌دهد، از همین روی سلطه جهانی دلار غیرقابل انکار است. با این حال، دلارزدایی یا کاهش اتکای اقتصاد به دلار آمریکا برای تجارت و امور مالی بین‌المللی پس از حمله روسیه به اوکراین در حال افزایش است. کشورهای بریکس طیف گسترده ای از ابتکارات را برای کاهش وابستگی خود به دلار دنبال کرده‌اند.
در سال گذشته، روسیه، چین و برزیل به استفاده بیشتر از ارزهای غیر دلاری در معاملات برون مرزی خود روی آورده‌اند. عراق، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در حال بررسی جایگزین‌های دلار هستند و بانک‌های مرکزی به دنبال انتقال بیشتر ذخایر ارزی خود از دلار و تبدیل به طلا بوده‌اند.
همه کشورهای بریکس به دلایل مختلف از سلطه دلار انتقاد کرده‌اند. مقامات روسیه از دلارزدایی برای کاهش درد ناشی از تحریم‌ها حمایت می‌کنند. به دلیل تحریم‌ها، بانک های روسیه قادر به استفاده از سوئیفت، نبوده‌اند. همچنین غرب در سال گذشته ذخایر ۳۳۰ میلیارد دلاری روسیه را مسدود کرد. جذابیت دلارزدایی و ارز احتمالی بریکس در راستای کاهش چنین مشکلاتی است. کارشناسان در ایالات متحده به شدت در مورد چشم انداز آن اختلاف نظر دارند. جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده معتقد است که دلار همچنان مسلط باقی خواهد ماند زیرا اکثر کشورها هیچ جایگزینی ندارند. با این حال، یک اقتصاددان سابق کاخ سفید راهی را می بیند که ارز بریکس می‌تواند به سلطه دلار پایان دهد.
در دنیایی که خطرات ژئوپلیتیکی به شدت افزایش یافته است، مکانیزم سبد ارزی به یکی از ابزارهای بهتر (در مقایسه با ارزهای ملی) در کاهش مواجهه با خطرات ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های اقتصادی ناشی از یک کشور یا منطقه تبدیل می‌شود. کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی هر چه بیشتر باشد، ناهمگونی ژئوپلیتیکی بیشتری در سبد ارزی وجود دارد
مزایای سبد ارزی بریکس
مزایای بسیاری برای سبد ارزی پیشنهادی BRICS وجود دارد. اول، کاهش وابستگی به هر کشوری را کاهش می‌دهد، با سبدهای ارزی بین منطقه‌ای قرار گرفتن در معرض خطرات مربوط به هر منطقه را کاهش می‌دهد. دوم، کاهش ریسک‌های مرتبط با نوسانات بالای ارز جهانی جنوب است، زیرا پلتفرمی که ارزهای اقتصادهایی با پروفایل‌های تجاری متفاوت و قرار گرفتن در معرض شوک‌های متفاوت را گرد هم می‌آورد، منجر به کاهش نوسانات سبد ارزی می‌شود. در مورد ارز ذخیره BRICS، وضعیت پیشرفته یوان چین می‌تواند برای تقویت وضعیت و نقش ذخیره بالقوه برای ارزهای سایر کشورهای بریکس (یا BRICS پلاس) استفاده شود.
ظهور ارزهای جدید و همچنین استفاده بیشتر از ارزهای ملی یا سبدهای پول ملی می‌تواند هزینه‌های ناشی از دلاری شدن بیش از حد اقتصاد جهانی را کاهش دهد. اقتصادهای دلاری شده مالی تقاضای ناپایدارتر برای پول و تمایل بیشتری برای تحمل بحران‌های بانکی نشان می‌دهند. از همین روی، سیاست‌های دلارزدایی فعال برای بسیاری از اقتصادها توصیه می‌شود.
مهمتر از همه، در دنیایی که خطرات ژئوپلیتیکی به شدت افزایش یافته است، مکانیزم سبد ارزی به یکی از ابزارهای بهتر (در مقایسه با ارزهای ملی) در کاهش مواجهه با خطرات ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های اقتصادی ناشی از یک کشور یا منطقه تبدیل می‌شود. کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی هر چه بیشتر باشد، ناهمگونی ژئوپلیتیکی بیشتری در سبد ارزی وجود دارد. از این نظر، ارز ذخیره بریکس کاملاً متعادل است زیرا کشورهای مختلفی مانند چین و روسیه از یک سو ( رقابت ژئوپلیتیکی با غرب) و کشورهایی مانند برزیل و هند از سوی دیگر (روابط همکاری با غرب) را گرد هم می آورد.
در مجموع، سبدهای ارزی به طور بالقوه یکی از رقابتی‌ترین و انعطاف پذیرترین ابزارها در اقتصاد جهانی هستند. چنین سبدهای ارزی به خوبی می‌تواند شامل ارزهای جدید منطقه‌ای و همچنین سبدهای ارزی بین منطقه‌ای باشد. تنوع ترکیبیات چنین پلتفرم‌های ارز ذخیره‌ای، می‌تواند اختیاری بودن تخصیص ذخایر را برای بانک‌های مرکزی جهان به میزان قابل توجهی گسترش دهد. در واقع، آینده سیستم پولی بین المللی جدید با ارزهای ذخیره جدید هموار شده است.
نظر شما