خدیجه ستارزاده؛ گروه استانها بازار: استان البرز با داشتن آب و هوای مناسب در دامنه ها و ارتفاعاتی همچون طالقان، جاده کرج چالوس و دیگر نقاط خوش آب و هوا شرایط مناسبی برای پرورش زنبور و فعالیت صنعت زنبورداری است. با فعالیت ۷۶۰ زنبور دار و ۷۶ هزار کلونی در سال حدود ۴۶۵ تن عسل در البرز تولید می شود.
تیم گزارشگر و مستند تحلیل بازار برای گزارشی از ظرفیت ها، روند تولید، چالش ها و صحبت های زنبورداران راهی جاده هشتگرد به طالقان که تعدادی از فعالان این صنعت در آن مستقر هستند، شد. جاده تازه احداث شده ای که به دلیل پر پیچ و خم و خطرساز بودن، بیشتر روزهای زمستان بسته و کم تردد است اما ظاهرا" مکان مناسبی برای ایجاد زنبورستان و فعالان این صنعت است.
ایران رتبه سوم جهان در تولید عسل را دارد
محمد فتحی نیا که هم در استان خوزستان و هم در البرز رتبه برتر و نمونه زنبورداری و پرورش «ملکه» و ژل رویال را کسب کرده است، به خبرنگار بازار گفت: صنعت زنبورداری در البرز چالش‌های زیادی دارد و متاسفانه از حمایت کمی برخوردار شده است.
فتحی نیا مدیر «زنبورستان آپینا» با بیان اینکه ایران تقریباً ۱۱ میلیون کلونی دارد که پس از چین و ترکیه دارای رتبه سوم جهان است، گفت: کشور ما تولید عسل خیلی بالایی هم دارد و حدود ۱۳۶ هزار تن در سال گذشته عسل برداشت شد. ظرفیت های تولید ژل رویال، سم زنبور، بره موم و فرآورده های دیگر زنبور عسل را اینجا داریم ولی به خاطر دلایل سیاسی توان صادرات نداریم، از طرف دیگر محصولاتی مانند عسل و ژل رویال به صورت قاچاق و غیرقانونی از کشورهای همسایه وارد کشور می‌شوند که این موضوع به صنعت زنبورداری ایران آسیب می رساند.
فتحی نیا : ما یکی از بهترین و با کیفیت ترین ژل رویال دنیا را داریم اما نمی توانیم آن را صادر کنیم، متاسفانه از کشور های همسایه به صورت غیر قانونی وارد می شود و ژل رویالی که وارد کشور می شود فوق العاده بی کیفیت است و موجب تغییر دید مصرف کننده نسبت به این محصول می شود
فتحی نیا با تاکید بر اینکه ما یکی از بهترین و با کیفیت ترین ژل رویال دنیا را داریم اما نمی توانیم آن را صادر کنیم، اضافه کرد: متاسفانه از کشور های همسایه به صورت غیر قانونی وارد می شود و ژل رویالی که وارد کشور می شود فوق العاده بی کیفیت است و موجب تغییر دید مصرف کننده نسبت به این محصول می شود. عسل هم داستان خود را دارد و قاچاق آن به کشور آسیب های خود را دارد.
این زنبوردار نمونه در تشریح انواع عسل گفت: ما چند نوع عسل داریم، یک سری عسل های طبیعی داریم که زنبور را در طبیعت می گذاریم که از گیاهان کوهی یا مزارع شهد می گیرد و به کندو می آورد و یک سری عسل هایی به نام عسل های تغذیه ای هستند و زمانی که شرایط صحرا خوب نباشد زنبوردار به زنبور شکر می دهد و عسل برداشت می کند، این عسل نیمه تغذیه ای محسوب می شود.
در این نوع چون وارد معده زنبور شده و آنزیم های زنبور ترشح شدند باز هم تا حدودی خواص عسل را دارد. عسل های دیگری به نام تقلبی هستند و منشأ این عسل ها قند های صنعتی اند که ۲۰۰۰ برابر شیرین تر از شکر و فوق العاده سرطان زا هستند.
هر کدام از ۶ فرآورده زنبور آورده اقتصادی متفاوتی دارند
فتحی نیا در پاسخ به این پرسش که آورده اقتصادی هر کندو چقدر است، با بیان اینکه زنبور عسل فرآورده های فراوان و متنوعی دارد، توضیح داد: یک سری از محصولات هستند که زنبورعسل از طبیعت می گیرد مانند گرده گل، بره موم، موم زنبورعسل و یک سری فرآورده ها مانند سم زنبور، ژل رویال و موم زنبور هم هستند که از بدن زنبور ترشح می شود و همه اینها برای سلامتی انسان مفید است.
محصولات مذکور ۶ فرآورده اصلی زنبور عسل هستند که هر کدام آورده های اقتصادی برای ما دارد، از هر کندو میانگین بین یک تا دو کیلوگرم در سال می توانیم ژل رویال برداشت کنیم و این رکوردی است که من ثبت کردم.
یکی دیگر از فرآورده های زنبور، گرده گل است که ما با گذاشتن گرده گیر در جلوی کندوها می توانیم گرده گل بگیریم یکی از فواید زنبور عسل این است که همیشه بیش از نیاز خود، خوراک به کندو می‌آورد و اگر تکنیک و روش را بلد باشیم قسمت مازاد را از آن برداشت می کنیم
یکی دیگر از فرآورده های زنبور، گرده گل است که ما با گذاشتن گرده گیر در جلوی کندوها می توانیم گرده گل بگیریم. یکی از فواید زنبور عسل این است که همیشه بیش از نیاز خود، به کندو می‌آورد و اگر تکنیک و روش را بلد باشیم قسمت مازاد را از آن برداشت می کنیم.
به عنوان مثال زنبور از گرده گل به عنوان یک منبع پروتئینی و از عسل به عنوان منبع غذایی استفاده می کند همچنین ژل رویال غذای زنبور ملکه است. ما بخشی از ژل رویال، عسل و گرده گلی را که زنبور نیازی به آن ندارد و میخواهد پس انداز کند را برداشت می‌کنیم.
بررسی فرآیند برداشت عسل
تیم مستند تحلیل بازار در قدم بعد با حضور در زنبورستان «محمد دهقان نژاد» که مدیرعامل تعاونی زنبورداران ساوجبلاغ هم هست، فرآیند برداشت عسل را بررسی و به تصویر کشید تا به اشتراک بگذارد.
دهقان نژاد هم در پاسخ به این پرسش که چند کندو دارند و میزان برداشت سالانه شان چقدر است گفت: در گروه تولیدی دهقان نزدیک به ۵۰۰ کلونی داریم و میانگین برداشت سالیانه ما متفاوت است. البته بحث رکورد کندو هست که برخی کندو ها رکورد های خاصی می زنند اما در مجموع، کل رکورد ها را جمع می‌کنیم تقسیم بر کندو ها می‌کنیم و میانگین برداشت عسل را در سال اعلام می‌کنیم، به عنوان مثال میانگین تولید امسال ۱۸ و سال گذشته ۲۲ کیلو بوده است.
وی در تشریح فعالیت خود به تیم خبری بازار گفت: پس از اینکه در مناطق پایین دستی در فصل بهار زنبور سازی را انجام دادیم، کلونی هایمان را به بیشترین حد جمعیت رساندیم سپس با یک آرایش پای عسلی که می خواهیم از کوهستان بگیریم می‌نشینیم.
فرآیند برداشت عسل سختی های خاص خود را دارد
دهقان نژاد افزود: ما در بازه زمانی که شهد کوهستان جاری می شود در زنبورستان مستقر می شویم، معمولا شهد این منطقه اواخر تیرماه (۲۰ تا ۳۰ ماه) تکمیل می‌شود و ما برداشت عسل از داخل کندو ها را شروع می کنیم که فرآیندی با سختی های مختص خود است.
در این بازه زمانی تیم ما جمع می‌شود یک گروهی عسل ها را از داخل کندو ها بیرون می‌کشند، در چادر عسل گیری سعی می‌کنیم با فرآینده کاملا بهداشتی عسل را برداشت و استراکچر کنیم و سپس وارد حلب ها کنیم سپس بسته بندی کرده و به بازار فروش می‌بریم.
دهقان نژاد با بیان اینکه ما تمامی محصولات زنبور عسل را در بازه های زمانی مختلف تولید می‌کنیم، افزود: در اردیبهشت ژل، از اردیبهشت تا تیر ماه گرده تولید می‌کنیم و شهریور هم در مزارع ذرت برداشت گرده داریم.
برای اینکه عسل بیشتری برداشت کنیم ملکه هایمان را در قفس های مخصوصی حبس می کنیم که تخم ریزی آنها قطع شود و اکثر محصولی که از بیرون می‌آورد مجبور می‌شود که ذخیره کند، این کار حسن های دیگری هم دارد مثلاً چون تخم ریزی نمی کند بیماری ها، لارو میری و کَنه اش به حداقل می رسد و درمانش در این فصل بسیار راحت می شود
برای اینکه عسل بیشتری برداشت کنیم ملکه هایمان را در قفس های مخصوصی حبس می کنیم که تخم ریزی آنها قطع شود و اکثر محصولی که از بیرون می‌آورد مجبور می‌شود که ذخیره کند. این کار حسن های دیگری هم دارد مثلاً چون تخم ریزی نمی کند بیماری ها، لارو میری و کَنه اش به حداقل می رسد و درمانش در این فصل بسیار راحت می شود.
این زنبوردار در پاسخ به اینکه چرا برخی از موم و عسل ها تیره هستند، گفت: دلیل آن این است که پوکه های تیره یک الی ۲ سال است که روی زنبور کار می کند و زنبور مکررا در آن تخم ریزی می‌کند موجب تیرگی می‌شود. زنبور بخاطر اینکه داخل حجره ها را ضدعفونی کند با بره موم آغشته می شود و بره موم به مرور زمان قابی که از اول سفید بوده با هر تخم ریزی و ضدعفونی تیره می‌شود. ناگفته نماند که عسل تیره برای پروستات خوب است.
دهقان نژاد اظهار کرد: یکی از مهم ترین مشکلات ما همکاری منابع طبیعی برای ایجاد راه های ارتباطی دسترسی به چرای زنبور عسل است. جلوگیری از چرای بی رویه دام و کم توجهی دامپزشکی برای داروها از دیگر مواردی است که نیاز به حمایت داریم.
این زنبوردار با بیان اینکه بیمه زنبورداری بسیار محدود است، افزود بسیاری چیزها به زنبوردارها تعلق نمی گیرد و از طرفی مهم تر از آن بیمه خود زنبورداران است، بخاطر اینکه شغل زنبورداران سیار است و کد کاردانی ندارد نمی توانند خود را بیمه کنند
این زنبوردار با بیان اینکه بیمه زنبورداری بسیار محدود است، افزود: بسیاری چیزها به زنبوردارها تعلق نمی گیرد و از طرفی مهم تر از آن بیمه خود زنبورداران است. بخاطر اینکه شغل زنبورداران سیار است و کد کاردانی ندارد نمی توانند خود را بیمه کنند.
تمام زنبورداران یا شغل دوم شان است و یا اگر شغل اصلی آنها باشد نمی توانند بیمه شان را از طریق زنبورداری واریز کنند. امیدواریم مسئولان در این مورد صدای زنبورداران را بشنوند و رسیدگی کنند.
تسهیلات و ماده ۱۳۳ قانون مالیاتی از دیگر مشکلات زنبورداران است
دهقان نژاد ادامه داد: مشکل دیگر زنبورداران تسهیلات است، تسهیلاتی که بانک ها می خواهند به زنبورداران بدهند آنها را ملزم به افزایش کلونی می‌کنند و با خرید اضافه کلونی به آنها وام می دهند. در صورتی که زنبوردار توانایی نگهداری تعداد قبلی کلونی ها را ندارد و عوض اینکه کمک کنند یک بار مسئولیتی هم روی گردن او می گذارند تا وام بدهند و این وام وجهه حمایتی ندارد و می خواهند به قعر ورشکستی بکشند..
وی با بیان اینکه صنعت و معدن بخش نهاده ها را برای ما فعال نکرده، توضیح داد: یعنی مثل مرغ داران، گاو داران و دامداران گزینه ای به نام نهاده زنبور عسل تعرفه اش را برای ما انجام نداده اند. .
بخش دیگر ماده ۱۳۳ امور مالیاتی است که انتظار داریم مسئولین کمک کنند و ۹ درصد ارزش افزوده را از زنبورداری که در بیابان زحمت می کشد کم کنند و ما جزو اقشاری باشیم که این ارزش افزوده را پرداخت نکنیم.
در خصوص بیمه زنبورداران خلاء قانونی داریم و جهاد مسئولیتی ندارد
خبرنگار بازار برای پیگیری مطالبات زنبورداران با معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز گفتگو کرد و «اصغر حیدری» در خصوص مشکل بیمه زنبورداران گفت: مشاغل خرد چون خودشان خویش فرما هستند کارگر را می توانند بیمه کنند اما خودشان را نمی توانند و این مشکلی هست که نیاز به قانون دارد و تا زمانی هم که مجلس این قانون را تصویب نکند مسائل خارج از حیطه جهاد محسوب می‌شود.
به عنوان مثال رئیس یک کارخانه یا شرکت، خود را نمی‌تواند بیمه کند اما همه کارگران را بیمه می‌کند و در این بحث هم تا ۵ نفر معافیت بیمه ای دارد که مبلغ ناچیزی بابت بیمه آنها می گیرند یعنی به جای ۲۷ درصد مبلغ ۵ یا ۷ در صد از وی می گیرند اما قانونی برای خویش فرمایی نیست و مدیر نمی تواند خود را بیمه کند.
حیدری افزود: برای برنامه پنج ساله هفتم که در حال نوشتن آن هستند، پیشنهاد ما این بوده که برای مشاغل خانگی و خُرد مانند «زنبور داری» مشکل بیمه حل شود. ما پیشنهاد دادیم اما حل این مشکل دست ما نیست و این خلا قانون است.
متاسفانه زنبورداران ۵۰ تُن قبل از عید و ۱۵۰ تن پس از عید سهمیه خود را سوزاندند چون به واسطه ضعف در تعاونی شان و بدلیل اینکه پول ندارند شکر بخرند و تولید کنند، سهمیه خود را تحویل نگرفتند
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی البرز همچنین در پاسخ به مشکل تامین نهاده های زنبور داران گفت: متاسفانه زنبورداران ۵۰ تُن قبل از عید و ۱۵۰ تن پس از عید سهمیه خود را سوزاندند چون به واسطه ضعف در تعاونی شان و بدلیل اینکه پول ندارند شکر بخرند و تولید کنند، سهمیه خود را تحویل نگرفتند.
حیدری گفت: اتحادیه باید ۲ میلیارد تومان پرداخت می کرد تا نهاده را از بندر امام خریداری کند، هزینه حمل بار هم باید پرداخت می شد تا نهاده مورد نیاز زنبورداران به دستشان برسد، اما چون در ساختار تعاونی زنبورداران ضعف وجود دارد این نهاده ها خریداری نشد و به دست زنبورداران نرسید.
البرز با ۷۶۰ زنبوردار و ۷۶ هزار کلونی سالانه ۴۶۵ تن عسل تولیدی دارد
وی با تاکید بر اینکه وزارتخانه با تمام وجود جنگید و مشکل نهاده ای که از سبد زنبورداران حذف شده بود را حل کرد تا بازگرداند، گفت: اما آنها به دلیل اینکه پول نداشتند دنبال گرفتن شکر نرفتند و دو کوپن خود را سوزاندند.
مشکل هم ضعف اتحادیه بود نه جهاد کشاورزی و زنبورداران آسیب دیدند، دولت نمی تواند دو میلیارد تومان بدهد و تعاونی بدلیل مشکلات حمل بار باز هم نتواند کاری بکند
مشکل هم ضعف اتحادیه بود نه جهاد کشاورزی و زنبورداران آسیب دیدند. دولت نمی تواند دو میلیارد تومان بدهد و تعاونی بدلیل مشکلات حمل بار باز هم نتواند کاری بکند.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی البرز با بیان اینکه حدود ۷۶۰ زنبور دار و ۷۶ هزار کلونی با ۴۶۵ تن تولید سالانه عسل در البرز داریم، گفت: سرانه مصرف عسل در استان ۱/۲ کیلو است ما به اندازه نیازمان در استان تولید نمی کنیم و استان مصرف کننده هستیم. در تولید تخم مرغ و شیر مازاد داریم و صادرات انجام می شود اما در بحث عسل استان صادر کننده نیستیم. متاسفانه اکثر عسل های ما تغذیه ای هستند یعنی خارجی ها می فهمند و تفاوت بین تغذیه عسل با شکر و عسل طبیعی را تشخیص می‌دهند.
حیدری اضافه کرد: صادرات شرایط و ضوابطی دارد که اگر نتوانند رعایت کنند محصول ما برمی گردد. صادر کننده با تولید کننده یکی نیستند، تولید کننده عمدتا کارت بازرگانی ندارد. ممکن است صادرات عسل هم داشته باشیم ولی مبدا از استان دیگری باشد و جهاد کشاورزی داشبوردی از سامانه گمرک ندارد م متوجه نمی شویم چه چیزی صادر می شود. این موضوع یکی از مشکلات ما است که دسترسی نداریم و متوجه نوع و میزان صادرات از حوزه جهاد کشاورزی نمی شویم.
نظر شما