بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در سفر اخیر خود به عمان از دریافت ایده‌هایی درباره احیای برجام خبر داد و از نقش سازنده و نیات صادقانه سلطان عمان در این خصوص تشکر کرد. جزئیاتی از این پیشنهادات منتشر نشده است. از سوی دیگر سلطان عمان قرار است سفری به ایران داشته باشد.
همچنین رسانه های غربی از پیشنهاد امریکا در خصوص توافق موقت خبر داده بودند که ایران هر گونه توافق موقت درباره مذاکرات احیای برجام را رد کرد.
همچنین در جدیدترین تحول، آژانس بین المللی انرژی اتمی دوربینهای جدید که در سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس مورد تفاهم ایران و آژانس قرار گرفته بود را در برخی سایتهای هسته ای مورد توافق با ایران نصب کرده است.
با وجود این به گفته یک منبع درون تشکیلات سیاسی ایران، ایالات متحده تأکید کرده که پیشرفت بیشتر در مذاکرات بدون توافقی بر سر موضوع زندانیان دوتابعیتی آمریکایی و ایرانی حاصل نخواهد شد. این منبع گفت که این مسئله پیچیدگی جدیدی به ماجرار افزود و مایه اختلاف دو طرف شد.
میدل‌ایست آی به نقل از منابع ایرانی خود مدعی شده مقامات آمریکایی خواهان آزادی چهارمین زندانی هستند و نهادهای ایران در مورد موافقت با این مسئله اختلاف نظر دارند.
بنا بر این گزارش، منابع ایرانی نزدیک به مذاکرات به میدل‌ایست آی گفتند که تلاش‌ها برای دستیابی به توافق هسته‌ای موقت بین ایران و آمریکا به خاطر مخالفت تهران با آزادی زندانی‌های آمریکایی متوقف شد.
در اوایل این ماه، تهران و واشنگتن پیشرفت خوبی در مذاکرات بر سر یک توافق موقت داشته باشند که قرار بود در ازای محدودشدن غنی‌سازی هسته‌ای ایران، برخی تحریم‌های آمریکا لغو شود.
قبلا دو طرف در مذاکرات برای احیای توافق برجام به بن‌بست رسیده بودند. اما به ادعای میدل‌ایست آی گفتگوهای مستقیم بین رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران و امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل بر سر یک توافق موقت غیررسمی، در حال پیشرفت بود.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
*پس از خوشبینی های که بعد از سفر سلطان عمان به ایران برای توافق در مورد موضوع هسته ای ایران (حداقل توافقی که تنشها را افزایش ندهد) با امریکا ایجاد شده بود، شاهد عقبگرد در این زمینه هستیم که رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اخیرا به آن اشاره کرده است. دلیل این توقف چیست؟
شناسایی علت خاص شکست تلاش ها برای دستیابی به توافق موقت بین آمریکا و ایران در موضوع هسته ای، زندانیان آمریکایی در ایران و سایر اختلافات دشوار است. برخی بر این باورند که در آخرین لحظه آمریکا نام چهارمی را به نام زندانیانی که می‌خواست آزاد شوند اضافه کرد و طرف ایرانی موافقت نکرد.
با این حال، اگر بخواهم حدس بزنم، می‌توانم بگویم که لابی‌گری برخی تندروها در آمریکا، که شامل برخی از گروه‌های اپوزیسیون ایرانی نیز می‌شود، و اسرائیل، به علاوه مخالفت برخی در ایران باعث شکست مذاکرات شد.
نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز برخورد با ایران را به یک موضوع داغ تبدیل کرده است و نامزدهای مختلف به دنبال بودجه و رای هستند و نمی خواهند با ایران نرم جلوه دهند
نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز برخورد با ایران را به یک موضوع داغ تبدیل کرده است و نامزدهای مختلف به دنبال بودجه و رای هستند و نمی خواهند با ایران نرم جلوه دهند. پرزیدنت بایدن نیز از این قاعده مستثنی نیست. علاوه بر این، تا حدی به دلیل انتخابات ریاست جمهوری آتی، بایدن رویکرد خود را نسبت به نتانیاهو و اسرائیل تغییر داده است، همانطور که سفر اسحاق هرتزوگ و بنیامین نتانیاهو به ایالات متحده نشان می دهد.
در مورد اظهارات گروسی، مهم است که بدانیم مواضع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت تأثیر تغییرات در مواضع آمریکاست. اکنون که توافق ممکن به نظر نمی رسد، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز برآورد خود از رفتار تهران را تغییر داده است.
*بر اساس اخبرا منتشر شده، مواردی که بین ایران و آمریکا مطرح شده بسته ای از موضوعات مانند سیاست منطقه ای ایران، آزادی زندانیان امریکایی، توقف در غنی سازی بیشتر از ۶۰ درصد توسط ایران و همکاری تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی عنوان شده است. به نظر شما این موضوعات در پیوند با یکدیگر برای طرفین معنا دارد؟
از آنچه در مطبوعات منتشر شد، به نظر می رسید که یک معامله آینده نگر در مورد آزادی زندانیان آمریکایی، محدود کردن غنی سازی به ۶۰ درصد و آزادی برخی از منابع مالی ایران است. سیاست‌های منطقه‌ای ایران محور اصلی نبود، اگرچه ممکن بود در مورد آنها بحث شود. با این حال، برخی از گروه ها در ایالات متحده، به علاوه اسرائیل، با هر حرکتی که می تواند مشکلات مالی ایران را کاهش دهد، مخالف هستند.
آنها، به ویژه اسرائیل، استدلال می کنند که ایران از منابع مالی آزاد شده برای کمک به عناصر رادیکال در لبنان، فلسطین و جاهای دیگر استفاده خواهد کرد.
علاوه بر این، این گروه‌ها مخالف هرگونه معامله با دولت فعلی هستند و از طریق فشار و تحریم به دنبال تغییر نظام و یا حداقل تغییر شدید سیاست‌های داخلی و خارجی ایران هستند. آنها امیدوارند که این اطمینان‌ها مشکلات داخلی ایران را تشدید کند و به خیزش‌های مردمی منجر شود.
نگرش آژانس در قبال ایران به شدت تحت تأثیر تغییر سیاست های آمریکا در قبال تهران است
*رافائل گروسی اخیرا اعلام کرده که همکاری ایران با آژانس مورد انتظار وی نیست. ایا این سخنان را نمی توان به عنوان اهرم فشاری بر ایران در مقطع کنونی ارزیابی کرد؟ یعنی اگر ایران به موارد مطرح در مذاکرات اخیر با امریکا عمل نکند، اهرم آژانس علیه اش فعال خواهد شد؟
همانطور که قبلاً اشاره کردم، نگرش آژانس در قبال ایران به شدت تحت تأثیر تغییر سیاست های آمریکا در قبال تهران است.
*اکتبر سال جاری تحریمها علیه برنامه موشکی ایران مطابق توافق برجام برچیده می شود. از سوی دیگر کشورهای اروپایی درصدد هستند تا تحریم برنامه موشکی ایران را تمدید کنند. از این اقدام به عنوان اولین نقض حقوقی آشکار توسط اروپا یاد شده است. به نظر شما وضع تحریم علیه برنامه موشکی ایران چه نتایجی بر گفتگوهای ایران با طرف مقابل خواهد داشت؟
اروپایی ها از ایران به دلیل حمایت این کشور از روسیه در جنگ با اوکراین عصبانی هستند. بنابراین، من شک دارم که آنها با برداشتن هر گونه محدودیتی برای ایران موافقت کنند. به طور کلی، سیاست های دولت ها با محاسبات سیاسی تعیین می شود تا تعهدات حقوقی و قانونی آنها. برخلاف آنچه اغلب گفته می شود، نظم بین المللی مبتنی بر حاکمیت قانون نیست. بلکه با محاسبات قدرت تعیین می شود.
*با توجه به رخدادهای اخیر، پیش بینی شما از حصول به توافق چیست و چه نوع توافقی محتمل است؟
تنها توافقی که در این مرحله می‌توانم در نظر بگیرم، مربوط به آزادی زندانیان آمریکایی در ازای آزادی محدود برخی از دارایی‌های مسدود شده ایران است.
نظر شما