به گزارش بازار، بخش کشاورزی نقش مهمی در صادرات غیرنفتی و ارزآوری برای کشور داشته، به‌طوری‌که سهم ۱۴ درصدی طی پنج سال منتهی به ۱۴۰۰ را به خود اختصاص داده است؛ اما در سال‌های اخیر این ارزآوری با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه بوده که بیم‌ها و امیدهایی را به همراه داشته است. بررسی روند متغیرها و عوامل اثرگذار بر صادرات محصولات کشاورزی کمک به درک موضوع و ارائه راهکار خواهد کرد.
در این گزارش ضمن ارزیابی یک دهه صادرات محصولات کشاورزی، وضعیت صادرات این محصولات بررسی‌شده است. بررسی تجارت محصولات کشاورزی نشان می‌دهد که مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۷.۳ میلیون تن سال ۱۳۹۰ تا ۵.۸ میلیون تن سال ۱۴۰۰، افزایش‌یافته در حالی که ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۸.۵ میلیارد دلار سال ۱۳۹۰ به ۳.۵ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ کاهش‌یافته است.
مقایسه نرخ رشد سالانه مقدار و ارزش صادرات نشان می‌دهد که نرخ رشد سالانه مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ۶.۸ درصد و نرخ رشد سالانه ارزش صادرات منفی ۸.۰ درصد است که نشان از افت قیمت واحد صادراتی دارد.
در سال ۱۳۹۰ هر واحد محصول کشاورزی و صنایع غذایی به ارزش ۵۴.۱ دلار بر کیلوگرم صادر می‌شده که این عدد در سال ۱۴۰۰ به ۶۲.۰ دلار بر کیلوگرم تنزل پیداکرده است.
به عبارتی منابع ارزشمند داخلی (آب، خاک و انرژی) با قیمت‌های رو به افول به فروش رسیده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که از نظر مقداری زیر بخش زراعت بیشترین مقدار صادرات را به خود اختصاص داده است. مقدار صادرات محصولات زراعی از ۴.۱ میلیون سال ۱۳۹۰، به ۶.۳ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ رسیده است که با نرخ رشد سالانه ۸.۹ درصدی مواجه بوده است. از بعد ارزش صادرات نیز بخش زراعت با رشد سالانه ۷.۱ درصدی از ۷۰۳ میلیون دلار سال ۱۳۹۰ به ۸۳۶ میلیون دلار سال ۱۴۰۰ رسیده است.
بررسی قاره‌ای مقاصد صادراتی نشان می‌دهد که سهم صادرات به کشورهای آسیایی در طی دو دهه اخیر افزایش یافته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۰، کشورهای اروپایی سهم ۴۱ درصدی از صادرات محصولات کشاورزی ایران را داشته‌اند که به‌مرورزمان از این سهم کاسته شده و به ۱۹ درصد در سال ۱۳۹۹ رسیده است و در مقابل سهم قاره آسیا از ۵۶ درصد سال ۱۳۸۰ به ۸۰ درصد در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
نکته قابل‌توجه محدود شدن صادرات محصولات کشاورزی به دو کشور عراق و افغانستان است به‌طوری‌که سهم عراق و افغانستان از ارزش صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه از ۲۹ درصد سال ۱۳۸۰ تا ۷۷ درصد سال ۱۳۹۹ افزایش‌یافته است. در کل صادرات محصولات کشاورزی نیز، ارزش صادرات محصولات کشاورزی به عراق و افغانستان از ۵ درصد سال ۱۳۸۰ به ۴۰ درصد سال ۱۳۹۹ رسیده است، به عبارتی حدود نیمی از ارزش صادرات محصولات کشاورزی کشور به دو کشور عراق و افغانستان اختصاص پیدا می‌کند.
بررسی آب مجازی محصولات عمده صادراتی نشان می‌دهد که طی سال‌های ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۸، صادرات پسته بالاترین آب مجازی در بین محصولات عمده صادراتی را به خود اختصاص داده است به طوری که مقدار آب مجازی صادرات پسته از ۱۵۲۱ میلیون مترمکعب سال ۱۳۹۰ به ۱۲۰۷ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۸ رسیده است و به‌طور متوسط طی ۹ سال اخیر، پسته سالانه ۱۳۸۲ میلیون مترمکعب آب مجازی از کشور خارج کرده است.
متن کامل گزارش بررسی صادرات محصولات کشاورزی را از اینجا بخوانید.
نظر شما