بازار؛ گروه بین الملل: پس از مدتها تنشهای جدی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مسئله قره باغ که بدترین تنش از دهه ۹۰ میلادی بود و پافشاری زورگویانه الهام علی اف در خصوص احداث کریدور زنگزور و ادعاهای ارضی جدید، مقامات دو کشور به تازگی از رسیدن به توافقی جدید خبر داده اند. با این وجود نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان روند مذاکرات درباره گذرگاه لاچین را رضایت بخش نخوانده است.
با نگاهی به گذشته روابط ارمنستان و آذربایجان در می یابیم که هر دو کشور جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی بودند که در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی استقلال یافتند. آنها دو بار بر سر مناطق مورد مناقشه، عمدتاً قره باغ کوهستانی، منطقه ای که داری جمعیت ارمنی نیز هست، وارد جنگ شده اند. ده‌ها هزار نفر در دو جنگ بر سر منطقه کشته شده‌اند، یکی شش سال به طول انجامید و در سال ۱۹۹۴ به پایان رسید و دومی در سال ۲۰۲۰، که با توافق روسیه برای آتش‌بس به پایان رسید. اما از آن زمان تاکنون مرتباً درگیری‌ها رخ داده است.
حتی با اینکه خصومت ها با یک اعلامیه آتش بس سه جانبه با میانجیگری روسیه که در نوامبر ۲۰۲۰ امضا شد، پایان یافت، اما اختلافات در رابطه با احداث زنگزور که موجب قطع مرزهای ایران و ارمنستان می شود، میان باکو و ایروان همچنان باقی ماند؛ تا اینکه نخست وزیر ارمنستان که در روز پنجشنبه به دعوت پوتین به مسکو سفر کرده بود، اعلام کرد: ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر به رسمیت شناختن متقابل تمامیت ارضی به توافق رسیده‌اند و دو کشور در جهت عادی سازی روابط پیشرفت خوبی دارند.
علی اف نیز در گفت و گوهای صورت گرفته با همتایان روسی و ارمنی خود، با بیان اینکه باکو هیچ ادعای ارضی علیه ارمنستان ندارد، گفته که در حال حاضر فرصتی برای دستیابی دو کشور به توافق صلح وجود دارد و الزامات جدی برای عادی سازی روابط بر اساس به رسمیت شناختن تمامیت ارضی طرف مقابل، وجود دارد؛ در حالی که ارمنستان قره باغ (به مساحت ۸۶ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع) را به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت شناخته است.
در همین راستا، نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان یک روز پیش از انعقاد توافق، در باکو با جیحون بایراموف وزیر امور خارجه آذربایجان دیدار کرده و دو طرف پیش نویس توافقنامه صلح و نتایج مذاکرات اخیر میان ایروان و باکو را که توسط آمریکا و اتحادیه اروپا سازماندهی شده بود، مورد بحث و بررسی قرار دادند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز اعلام کرده بود که ما همچنان به دو طرف فشار می‌آوریم تا برای حل موضوعات باقی مانده با یکدیگر همکاری کنند.
معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا نیز اخیرا اعلام کرده که واشنگتن چندین ایده برای کمک به دو طرف جهت غلبه بر مسایل باقی مانده ارائه کرده، ضمن اینکه ایده های مطرح شده شامل تعیین دقیق حدود مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان، عقب نشینی نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان مستقر در امتداد مرزها و تضمین حقوق و امنیت اقوام ارامنه در قره باغ است.
علاوه بر چندین دوره مذاکره و اینکه ایروان و باکو با میانجیگری روسیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا، بحث درباره پیمان صلح آینده را در سال گذشته آغاز کردند، در ۱۸ فوریه سال جاری نیز رئیس جمهور آذربایجان و ارمنستان مذاکرات صلحی را در مونیخ برگزار کرده بودند که پس از آن مذاکرات علی‌اف گفت که مساله اصلی این گفت‌وگوها توافق صلح بین دو کشور بوده که باید بر اساس اصول هنجارهای بین‌المللی باشد و هرگونه شرط و شروط درباره قره باغ غیرقابل قبول است.
برخی از تحلیلگران در رابطه با مناقشات پیش آمده میان دو کشور معتقدند که عزم و اراده جدی بین‌المللی برای حل این مساله در طول این سالها وجود نداشته و همین امر موجب پیچیدگی ماجرا در منطقه قفقاز شده است
برخی از تحلیلگران در رابطه با مناقشات پیش آمده میان دو کشور معتقدند که عزم و اراده جدی بین‌المللی برای حل این مساله در طول این سالها وجود نداشته و همین امر موجب پیچیدگی ماجرا در منطقه قفقاز شده است.
از یک طرف، این موضوع برای ارمنستان یک مسئله حیثیتی بوده و ماجرا جنبه نمادین پیدا کرده است. از سویی دیگر، مقامات جمهوری آذربایجان در این قضیه از رویکرد پروپاگاندایی استفاده کرده و کوتاه آمدن در مقابل ارمنستان را به منزله شکست سیاسی که می‌تواند حیات سیاسی آنها را پایان دهد، قلمداد کرده اند.
در دو تا سه سال اخیر، موضوع افتتاح کریدور زنگزور از سوی جمهوری آذربایجان با وجود مخالفت ارمنستان بارها مطرح شده است. حتی با وجود مذاکرات صورت گرفته میان مقامات دو کشور، الهام علی اف از موضع ادعایی خود کوتاه نیامده و نابخردانه در تلاش برای راه اندازی این کریدور است
در دو تا سه سال اخیر، موضوع افتتاح کریدور زنگزور از سوی جمهوری آذربایجان با وجود مخالفت ارمنستان بارها مطرح شده است. حتی با وجود مذاکرات صورت گرفته میان مقامات دو کشور، الهام علی اف از موضع ادعایی خود کوتاه نیامده و نابخردانه در تلاش برای راه اندازی این کریدور است، زیرا به ادعای او این پروژه نه تنها موجب گشایش فرصت های اقتصادی بسیاری می شود، بلکه یک صلح بلندمدت در منطقه قفقاز را ایجاد خواهد کرد.
او حتی با آغاز سال نو میلادی، خطاب به مردم کشورش اعلام کرد که کریدور زنگزور قطعا افتتاح خواهد شد؛ ضمن اینکه مدعی شد، ارمنستان چه بخواهد و چه نخواهد این اتفاق خواهد افتاد.
علی اف همچنین گفته است اقدامات گسترده ای برای افتتاح کریدور زنگزور با احداث راه آهن و جاده های موتوری در حال انجام است و جمهوری آذربایجان با افتتاح این کریدور تعهد قاطع خود را نشان داده و همه چیز طبق برنامه پیش می رود و ساخت آن تا سال ۲۰۲۴ به پایان می رسد.
در این میان مسکو هم بارها تاکید کرده که اجرای توافقات سه‌جانبه بین روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان امکان دستیابی به توافق در قفقاز جنوبی را فراهم می‌کند، در حالی که در دو ماه گذشته باکو اعلام کرده بود که بر بخش‌هایی از راه‌های اصلی و فرعی و محدوده وسیع مرزی در منطقه اقتصادی زنگزور شرقی مسلط شده، به طوری که وزارت دفاع این کشور بیانیه‌ای درباره تسلط بر مناطق وسیع مرزی منتشر کرد.
در این راستا، جمهوری آذربایجان اعلام کرد که کنترل «منطقه مرزی وسیع و جاده‌های راهبردی در لاچین واقع در منطقه اقتصادی زنگزور شرقی را به دست گرفته، ضمن اینکه در راستای راه اندازی جاده جدید لاچین، چند ارتفاع، راه‌های اصلی، کمکی و همچنین محدوده وسیع مرزی بین روستاهای جاگازور و زابوخ در منطقه لاچین تحت کنترل قرار گرفت. اعلام تسلط جمهوری آذربایجان بر مناطقی از مرز در شرایطی انجام شده که پیش از این مقام‌های ارمنستان بارها درباره تدارک این کشور برای تجاوز مجدد هشدار داده بودند.
اما، گویا شرایط در حال حاضر تا حدی تغییر کرده است. پیش از اعلام این توافق، پاشینیان اعلام کرده بود که تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را که شامل منطقه قره باغ می شود، به رسمیت می شناسد، اما به شرطی که امنیت مردم ارمنی آنجا تضمین شود.
با این حال، هنوز مشخص نیست که این توافق تا چه اندازه اجرایی خواهد بود؛ در حالیکه سفیر جمهوری آذربایجان در فرانسه گفته است: ما امیدواریم در یک ماه ژوئن در جریان اجلاس جامعه سیاسی اروپا در مولداوی، یک معاهده صلح امضا شود و این یک لحظه تاریخی است که نباید آن را از دست داد.
نظر شما