بهناز صفری؛ بازار: ظرفیت های ایران در زمینه صنایع معدنی و انرژی، موجب توسعه زنجیره ارزش فولاد شده است. اما با وجود چنین پتانسیل هایی که در کشورمان هم در زمینه تولید محصولات معدنی و هم صادرات آنها وجود دارد، چند سالی است عدم توازنی شدید در بخش های مختلف زنجیره فولاد مشاهده می شود. طوری که برخی از بخش ها بیشتر مورد توجه دولت قرار گرفته و برخی بخش ها هم مورد بی مهری قرار گرفته است. همین مسائل و برخی بخشنامه ها در حوزه صادرات محصولات معدنی باعث شده زنجیره فولاد به یکدیگر وصل نباشد و ما شاهد از هم گسیختگی این زنجیره با ارزش معدنی باشیم.
مجید سروش، دبیر اتحادیه تولید کنندگان و صادر کنندگان محصولات معدنی ایران به سوالات خبرنگار بازار جواب داد.
آیا در زنجیره فولاد ایران توازن وجود دارد؟
براساس اصول اقتصادی، هر بخشی از زنجیره به میزان ارزش افزوده ای که ایجاد می کند این است که باید همه در منافع آ ن شریک باشند.
آن چیزی که باعث می شود زنجیره فولاد تناسب داشته باشد و سرمایه گذاری در آن به درستی انجام گیرد و کشور از مواهب آن بهره مند شود این است که براساس اصول اقتصادی، هر بخشی از زنجیره به میزان ارزش افزوده ای که ایجاد می کند این است که باید همه در منافع آ ن شریک باشند. زیرا عدم توازن در زنجیره فولاد آسیب های زیادی را به این بخش مهم صنعتی و معدنی وارد می کند که در نهایت جبران ناپذیر خواهد بود.
قیمت گذاری دستوری چه تاثیری بر روی زنجیره فولاد گذاشته است؟
قیمت گذاری دستوری باعث شد منافع زنجیره در یک حلقه از زنجیره فولاد متمرکز شود، این مساله موجب شد سرمایه گذاری از دیگر بخش های زنجیره فولاد حرکت کند و سمت یک بخش متمرکز شود. یعنی بخشی که مورد حمایت قرار گرفته است پیشرفت بیشتری می کند و سایر بخش ها مغفول واقع می شوند. در نتیجه این مساله توازن زنجیره را ازبین می برد.
البته حمایت های این گونه شاید در کوتاه مدت اثر مثبتی که سیاست گذار به دنبال آن است را برجای بگذارد؛ اما در بلند مدت باعث می شود که ما انباشت تقاضا یا انباشت عرضه را در یک بخش داشته باشیم.
کما این که الان می بینید حجم زیادی از گندله در داخل وجود دارد، ولی نه در داخل کشور مشتری دارد و نه جنبه صادراتی پیدا کرده و تمام این مساله به دلیل دخالت های دستوری است که در بازار ایجاد شده است.
اگر دخالت های دستوری در بازار انجام نمی شد. سرمایه گذاری در زنجیره بر اساس منافع افراد و سهمشان از ارزش افزوده انجام می شد و می توانست تاثیرات بهتری بر اقتصاد کشور بگذارد و در نتیجه شرایط بهتری برای کل زنجیره فولاد ایجاد شود.
دوم این که محدودیت های تجاری لغو می شد و هر مرحله ای از زنجیره ارزش که اضافه عرضه یا اضافه تقاضا داشت می توانست کمبود یا مازاد خودش را از بازار بین المللی تامین یا عرضه کند. یعنی اگر که ما مازاد گندله ای داریم در آن زمانی که بازارش وجود داشت عوارض صادراتی وضع کردیم و نگذاشتیم این محصول صادر شود.
سود زیادی که براساس صادرات محصولات معدنی قرار بود نصیب کشور شود با وضع عوارض صادراتی از بین رفت و کشور از سود فراوانی بی نصیب ماند.
در نتیجه خیلی از منافع کشور به خاطر این مساله ازبین رفت و باعث شد رقمی که قرار بود وارد کشور شود از بین برود. یعنی سود زیادی که براساس صادرات محصولات معدنی قرار بود نصیب کشور شود با وضع عوارض صادراتی از بین رفت و کشور از سود فراوانی بی نصیب ماند.
از سوی دیگر هم نگهداری گندله هم هزینه بر است و هم این که به آن محصول در گذر زمان آسیب وارد می شود. بنابراین بسته هایی که با مقررات برای کار ایجاد می کنیم به کل زنجیره آسیب وارد می کند. بهترین روش این است که ما ازدخالت دستوری در بازار اجتناب کنیم.
آیا سنگ آهن با ظرفیت کافی تولید می شود یا در زمینه استخراج و تولید آن مشکلاتی وجود دارد؟
آماری که در حوزه سرمایه گذاری معدن در بخش سنگ آهن وجود دارد این است که سرمایه گذاری در بخش اکتشاف معادن به شدت کاهش یافته است. دلیلش همین دخالت های دستوری است که باعث شده اکتشاف در معدن نسبت به سایر بخش ها کاهش پیدا کند. زیرا این موارد باعث شده که سرمایه گذران علاقه ای به سرمایه گذاری در این بخش ها نداشته باشند.
بسیاری از مدیران صنایع فولادی کشور دولتی هستند و سمت های چهارساله و کوتاه مدت دارند. خیلی دنبال این موضوع نیستند که بخواهند توازن را در زنجیره فولاد ایجاد کنند . بنابراین باید دخالت دستوری را در بازار به حداقل برسانند تا کمتر به بخش های مختلف صنایع و معادن ضربه وارد شود .
درست است که در نگاه اول ما برای حمایت از پایین دست فولاد این کارها انجام شد. تا کو میتی ارزان به فولادی ها برسد. اما این کار باعث می شود که ما به زودی کمبود سنگ آهن را شاهد باشیم. همچنین خود حلقه های زنجیره فولاد بیشترین ضربه را شاهد بودند. بسیاری از مدیران صنایع فولادی کشور دولتی هستند و سمت های چهارساله و کوتاه مدت دارند. خیلی دنبال این موضوع نیستند که بخواهند توازن را در زنجیره فولاد ایجاد کنند . بنابراین باید دخالت دستوری را در بازار به حداقل برسانند تا کمتر به بخش های مختلف صنایع و معادن ضربه وارد شود .
نظر شما