یاسمن بلوردی؛ بازار: عباس زارع، مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری کشور با بیان اینکه طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری قبلا به نام آبیاری تحت‌فشار معروف بوده است، افزود: این طرح از سال ۱۳۶۹ عملا در ایران شروع شده و قبل از انقلاب حدود ۳۸ هزار هکتار از اراضی آبی ما به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده بود که با توجه به اینکه ما بالغ بر ۸ و نیم میلیون هکتار اراضی آبی داریم این میزان مجهزسازی رقم قابل توجهی نبود.
زارع افزود: در دهه نود توسعه طرح به دلیل بحث خشکسالی که در کشور بود و همچنین به واسطه بحث ضرورت و امنیت غذایی و تولید پایدار محصولات کشاورزی در کشور، مورد حمایت بیشتر قرار گرفت به طوری که در سال ۱۳۹۴ بعنوان پروژه اولویت دار در بخش کشاورزی تصویب شد و مقام معظم رهبری نیز اجازه دادند از صندوق توسعه ملی در سال های ۹۵ تا کنون در راستای توسعه این طرح کمک شود.
وی تصریح کرد: از سال ۱۳۹۵ تا به امروز نیز پیشرفت فیزیکی طرح در کشور حدود ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرد.
تجهیز سالانه ۴۰۰ هزار هکتار از راضی آبی کشور به سامانه‌های نوین آبیاری در گرو تامین اعتبار است
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: بر اساس آمار از سال ۶۹ تا پایان سال ۹۱ کل اراضی تجهیز شده به سامانه‌های نوین بیاری در کشور، ۱ میلیون و ۲۹۰ هزار هکتار بود و از سال ۹۲ تا الان ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی آبی تجهیز شده است که معادل ۳۰ سال گذشته است.
زارع گفت: با توجه به اینکه ظرفیت خوبی نیز ایجاد شده و به لحاظ بحث فنی الان ۲ هزار مشاور و پیمانکار صلاحیت‌دار داریم که در عرصه طراحی و اجرای سامانه‌های نوین حضور دارند و از طرفی نیز با حدود ۴۰۰ تولیدکننده لوازم و تجهیزات آبیاری ما حدود ۹۵ درصد لوازم و تجهیزات مان در داخل کشور تولید می شود، تا کنون حدود ۲۸ درصد از اراضی آبی کشور به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده است.
وی ادامه داد: بعد از اینکه این طرح مورد حمایت ویژه قرار گرفت ما یک برنامه ۱۰ ساله برای توسعه سامانه‌های آبیاری در نظر گرفتیم که در برنامه ششم توسعه هم لحاظ شده سالانه حدود ۴۰۰ هزار هکتار انجام شود. اما همانطور که میدانید دولت محدودیت منابع دارند و به همین دلیل نیز علیرغم اینکه در برنامه ششم لحاظ شده که حداقل ۸۵ درصد هزینه‌های اجرای سامانه‌های نوین را دولت پرداخت کند اما عملا به طور میانگین ۶۰ تا ۶۵ درصد را بیشتر نتوانسته پرداخت کند. با این وجود بر اساس موافقت نامه هایی که هر ساله با سازمان برنامه و بودجه صورت میگیرد و بر اساس بودجه ای که تصویب شده و تخصیص داده‌اند، خوشبختانه طرح پیشرفت فیزیکی بیشتری نیز داشته است چون به کارفرمایی خود بهره‌برداران است؛ یعنی این تنها پروژه در کشور است که کارفرمای آن بهره برداران و کشاورزان هستند و دولت به آنها در اجرای پروژه کمک می‌کند.
طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری از سال ۹۵ تا به امروز پیشرفت فیزیکی ۳۰۰ درصدی داشته است چون به کارفرمایی خود بهره برداران است؛ یعنی این تنها پروژه در کشور است که کارفرمای آن بهره برداران و کشاورزان هستند و دولت به آنها در اجرای پروژه کمک می‌کند
امسال ۱۴۴ هزار هکتار تحت پوشش طرح قرار دارد که حدود ۱۱ هزار هکتار آن تجهیز شده و آماده بهره برداری است
مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری کشور با بیان اینکه تمام اراضی آبی کشور را با انواع روشهای نوین می‌توان مجهز کرد، افزود: برای مجهز کردن تمام اراضی آبی کشور برنامه داریم که محقق شدن آن از یک طرف به تامین اعتبار و از طرف دیگر به استقبال کشاورزان از این طرح بستگی دارد.
وی گفت: با توجه به الزامی که در سالهای خشکسالی برای کشاورزان پیش آمد، ملزم شدند که به سمت روشهای نوین آبیاری پیش بروند تا بتوانند با آب کمتر تولید بیشتری داشته باشند، به همین دلیل کشاورزان از این طرح استقبال خوبی دارند. به طوری که در شروع امسال، در حالی که هنوز اعتبار سال ۱۳۹۹ را تخصیص نداده اند، ۱۴۴ هزار هکتار تحت پوشش طرح قرار دارد و حدود ۱۱ هزار هکتار آن تجهیز شده و آماده بهره برداری است. ۱۳۳ هزار هکتار مابقی نیز در حال اجرا است که عمدتا به دلیل حضور مردم است.
سهم ۳۴ درصدی آب در افزایش بهره وری بخش کشاورزی
مشاور وزیر جهاد کشاورزی در خصوص نقش بکارگیری سامانه‌های نوین آبیاری در افزایش بهره وری بخش کشاورزی گفت: در کشور ما با توجه به منابع آب و خاک و الگوی کشت شامل ۱۰ روش نوین می شود، به طور متوسط در داخل مزارع با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری پتانسیل ۴۴ درصد افزایش راندمان آبیاری در مزرعه وجود دارد.
زارع گفت: به عبارت دیگر در مجموع با عملیات آب و خاک با محوریت سامانه‌های نوین آبیاری، سهم آب در افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی ۳۴ درصد است. درواقع کود، بذر مناسب، زمان کاشت زمان داشت خوب و غیره نیز دخالت دارد و بر اساس ارزیابی های موسسات تحقیقاتی، سهم آب در افزایش بهره وری ۳۴ درصد است.
وی اظهار داشت: در سال ۹۲ به ازای مصرف هر مترمکعب آب ۹۲۰ گرم تولید محصولات کشاورزی داشتیم و با اجرای طرح‌های آب و خاک مخصوصا سامانه‌های نوین آبیاری تا سال ۹۷ این رقم به ۱۴۵۰ گرم رسیده است و راندمان کل آبیاری از ۹۲ تا ۹۷ از ۳۹ درصد به ۴۵ درصد رسیده است.
در سال ۹۲ به ازای مصرف هر مترمکعب آب ۹۲۰ گرم تولید محصولات کشاورزی داشتیم و با اجرای طرح‌های آب و خاک مخصوصا سامانه‌های نوین آبیاری تا سال ۹۷ این رقم به ۱۴۵۰ گرم رسیده است و راندمان کل آبیاری از ۹۲ تا ۹۷ از ۳۹ درصد به ۴۵ درصد رسیده است
نسبت فایده به هزینه پروژه سامانه‌های نوین آبیاری ۲/۵ است
این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری از نظر مالی چقدر برای کشور صرفه اقتصادی دارد، گفت: به طور معمول طبق آمار موجود، در روش غرقابی به ازای هر هکتار حدود ۱۰ هزار مترمکعب آب مصرف می‌شود و وقتی این سیستم اجرا شود حدود ۴ هزار و ۴۰۰ مترمکعب می‌تواند در هر هکتار صرفه جویی کند. البته این میزان پتانسیل است و از سال ۹۲ تا پایان ۹۷ پتانسیل صرفه جویی حدود ۸ میلیارد مترمکعب آب در اراضی که طرح اجرا شده وجود دارد. البته تحقق این امر سه شرط دارد؛ یکی اینکه تحویل آب به مصرف کنندگان حجمی صورت بگیرد، دوم اینکه به لحاظ برداشت غیرمجاز ساماندهی شود و سوم اینکه پایش منابع مصارف آب به موقع باشد تا اطلاعات دقیقی داشته باشیم و بتوانیم این پتانسیل را مدیریت کنیم.
زارع در خصوص خروجی اجرای طرح سامانه‌های نوین آبیاری گفت: طی نشست‌هایی که سال گذشته با صاحب‌نظران و دانشگاهیان انجام شد به این جمع‌بندی رسیدیم که یک ارزیابی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فنی و زیست محیطی در ارتباط با این سامانه انجام شود و در هرکدام از این ابعاد مشخص شود چه امتیازاتی ممکن است وجود داشته باشد. این ارزیابی در حال اقدام است منتها یک محاسبات مقدماتی توسط یکسری صاحب‌نظران اقتصادی انجام شده است. بر اساس این محاسبات در پروژه های عمرانی نسبت فایده به هزینه را مطرح می کنند و هرکدام که بالای یک باشد می‌گویند توجیه اقتصادی دارد. خوشبختانه در مورد ارزیابی پروژه سامانه‌های نوین آبیاری نسبت فایده به هزینه دو و نیم بوده است که بیانگر این موضوع است که پروژه های سامانه‌های نوین به لحاظ اقتصادی توجیه بالایی برای کشور دارد.
یکی از چالش های ما در خصوص نوسانات قیمتی مواد اولیه پلی اتیلن است که عمده ماده اولیه برای ساخت تجهیزات آبیاری است و از نظر قیمتی همیشه روندی افزایشی دارد
تخصیص سالانه هزار میلیارد تومان بودجه برای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری
مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری کشور در پاسخ به این سوال که سالانه چه میزان بودجه برای اجرای این طرح تخصیص داده می شود، گفت:بر اساس قانون بودجه سنواتی، سالانه بودجه ای تصویب می شود اما تخصیص اعتباراتی که می‌شود متناسب با منابع دولت است به طوری که از سال ۹۲ تا کنون به طور میانگین سالانه ۱۰۰۰ میلیارد تومان از سوی دولت برای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، کمک بلاعوض شده است.
زارع در خصوص مشکلات و چالش های موجود نیز گفت: با وجود ترویجی که در این زمینه صورت گرفته باز هم یکسری مشکلات وجود دارد. به عنوان مثال ما در کشوری هستیم که ۵۲ درصد بهره‌وران از دو هکتار پایین تر هستند و این مساله باعث می شود که از نظر اقتصادی نتوانند کشاورزی اقتصادی باشند. وی افزود: چالش دیگر ما در خصوص نوسانات قیمتی مواد اولیه پلی اتیلن است که عمده ماده اولیه برای ساخت تجهیزات آبیاری است و از نظر قیمتی همیشه روندی افزایشی دارد. از سوی دیگر متناسب نبودن عرضه و تقاضای مواد اولیه پلی اتیلن باعث می شود که به یکباره با کمبود یا فراوانی این مواد در بازار مواجه شویم.
نظر شما