بازار؛ گروه استانها: تردد به ترکمنستان در طی دو سال گذشته با محدودیت‌های زیادی همراه بود که نه‌تنها منجر به کاهش تجارت شد بلکه شرکت‌های حمل‌ونقل بابت رفتار این کشور برخلاف شیوه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی معترض شدند.
اگر چه از نیمه دوم امسال با رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی دولت سیزدهم مسیر برای صادرات به ترکمنستان باری دیگر هموار شده است اما در آستانه سال جدید بار دیگر شاهد معطلی و کندی تردد ناوگان باری دراین مرز هستیم.
ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف‌آباد، باجگیران و اینچه برون با ایران است که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده‌ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف‌آباد انجام می‌شود.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است که این مرز در محدوده شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد قرار دارد.
متأسفانه در طی دو سال گذشته تردد به ترکمنستان در سایر مرزها متوقف بود و بعد از مدتی مسیرهای ریلی صرفاً در مرزهای سرخس، لطف‌آباد و اینچه برون فعال شد و مسیرهای زمینی فقط در مرزهای تجاری سرخس و لطف‌آباد استان خراسان رضوی با روش جابه‌جایی کشنده و با اعمال محدودیت برقرار بود.
باوجوداینکه در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ بسیاری از محدودیت‌های اعمال‌شده در روابط تجاری دو کشور برچیده شد اما این روزها کاهش سرعت تردد کامیون‌های حامل بار در این مرز به‌گونه‌ای دیگر برای تجار دردسرساز شده است.
پایانه مرزی «لطف‌آباد» شهرستان درگز در ۹۰ کیلومتری جنوب عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان و ۲۹۶ کیلومتری شهر مشهد قرار دارد که این روزها صف کامیون‌های ترانزیتی برای خروج از آن از حوصله رانندگان این خودروها خارج‌شده و برای تردد به آن‌سوی مرز به بیش از یک هفته زمان نیاز دارد.
بهبود روابط ایران با ترکمنستان
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان در گفت‌وگو با بازار در خصوص رونق گرفتن مراودات تجاری با این کشور پس از پشت سر گذاشتن برخی محدودیت‌ها می‌گوید: خوشبختانه درزمینهٔ های مختلف و فرصت‌های مؤثر سرمایه‌گذاری کشور ترکمنستان مذاکره انجام پذیرفته است.
مجید محمد نژاد به ما می‌گوید: طی امسال با ازسرگیری روابط ایران با ترکمنستان و از طرفی برگزاری نمایشگاه دستاوردهای قابل‌توجهی برای تاجران ، صنعتگران و مبادلات مرزی همراه داشت.
محمد نژاد اذعان می‌کند: اگرچه تحریم‌ها همیشه یکی از مشکلات تجار بوده اما خوشبختانه با برقراری ارتباطات دیپلماتیک با کشورها خصوصاً همسایگان ایران و با رویکردی که دولت سیزدهم در خصوص توجه ویژه به همسایگان نشان داد در حال حاضر شاهد بهبود روابط تجاری هستیم.
وی بیان می‌کند: با کاهش محدودیت‌های کرونایی ترکمنستان، حذف عوارض ترانزیتی یا همان پیمایش سیستم حمل‌ونقل ایران برای ورود به ترکمنستان ، برگزاری نمایشگاه تخصصی ایران در ترکمنستان تجار رونق تجارت را شاهد بودند .
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان ابراز می‌کند: خوشبختانه بعد از برگزاری نمایشگاه شاهد ورود شرکای تجاری ترکمن به ایران برای نهایی سازی قراردادهای تجاری منعقدشده در فضای نمایشگاه بودیم که این مسئله بسیار حائز اهمیت است.
وی بابیان اینکه در حال حاضر کلیه مرزهای ایران با ترکمنستان باز بوده و مراودات به‌خوبی در حال انجام است . به‌طور متوسط حدود ۲۲۰ واگن قطار بین دو کشور در دو مرز سرخس و اینچه برون و بیش از ۶۵ کامیون و محموله باری در مرزهای سرخس لطف‌آباد و اینچه برون مبادله می‌شود هرچند در بخش گردشگری همچنان محدودیت‌هایی را شاهد هستیم اما با توجه به ظرفیت و پتانسیل دو کشو نیاز است تا سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود.
محمد نژآد ادامه می‌دهد: ترکمنستان در برنامه ۲۰۲۵ خود به تولید توجه ویژه نموده است و برافزایش صادرات و کاهش واردات متمرکزشده است. با توجه به این مورد می‌توان درزمینهٔ خدمات فنی و مهندسی و کالاهای مرتبط با تولید سرمایه‌گذاری کرد. نکته مهم این است که این کشور در حال ساخت شهر آخال با گنجایش ۶۵ هزار نفر است و قرار است شهر «عشق‌آباد سیتی» با صرف هزینه حدود ۵ میلیارد دلار ساخته شود و ازآنجایی‌که ساخت این دو مجموعه نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار بالا است ، می‌توان در حوزه‌های خدمات فنی و مهندسی و ساختمان که در حال حاضر بیشتر در دست شرکت‌های ترکیه است ورود کرد.
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان اظهار می‌کند: پیمانکاران ترکیه در حال حاضر درگیر ساخت‌وساز در مناطق زلزله‌زده کشور خود هستند و از طرفی به علت زلزله و قصور پیمانکاران اعتبار گذشته آن ها در ترکمنستان زیر سؤال رفته است و لذا فرزصت مغتنمی برای حضور مهندسان ایرانی در این بازار است.
معطلی کامیون‌ها
درحالی‌که رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان از رونق صادرات و افزایش تقاضا برای خرید کالاهای ایرانی خبر می‌دهد اما عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی از کندی تردد و خواب‌سنگین کامیون‌های حمل بار پشت مرزهای این کشور ابراز نارضایتی کرده و عنوان می کند: در حال حاضر افزون بر ۷۰۰ کامیون در انتظار ترخیص کالا به مقصد ترکمنستان در پشت مرز معطل مانده اند.
ابراهیم عطایی بابیان اینکه متأسفانه بسیاری از کامیون‌های حامل بار حدود یک هفته برای ترخیص کالا و عبور از مرز با توقف اجباری روبرو هستند اظهار می‌کند: این توقف طولانی موجب افزایش بیش‌ازحد کرایه بارشده و لذا نه‌تنها قیمت کالا را افزایش می‌دهد بلکه اجازه رقابت تاجر را در بازارهای صادراتی کاهش می‌دهد.
بسیاری از کامیون‌های حامل بار حدود یک هفته برای ترخیص کالا و عبور از مرز با توقف اجباری روبرو هستند لذا این توقف طولانی موجب افزایش بیش‌ازحد کرایه بارشده و قیمت کالا را افزایش می‌دهد
وی اذعان می‌کند: میزان تردد کامیون‌های تجاری از این مرز آن‌چنان زیاد نبود و معطلی نیز نداشتیم اما با فرارسیدن نوروز به‌صورت طبیعی، حمل بار به مقصد کشورهای آسیای مرکزی اندکی افزایش‌یافته و تجار در این فصل و دوره زمانی نیازمند افزایش تسهیل درروند مبادلات مرزی هستند.
وی افزایش حداقل ۳۰ درصد هزینه‌ای کالا را به دلیل تأخیر ۶ روزه در مرز را برای صاحبان کالا ضرری غیرقابل‌جبران می‌خواند و می‌گوید: متأسفانه معطلی کامیون‌ها در پشت مرز به ضرر فروشنده و خریدار تمام می‌شود.
اختلاف با ازبکستان عامل شرایط غیر عادی در مرز
به گزارش خبرنگار بازار بنا بر شنیده‌ها و اظهار نظر مسئولان بسته بودن مرز «فاراب» ترکمنستان و ازبکستان علت معطلی وصف‌های طویل به وجود آمده در مرز لطف‌آباد است.
فرماندار درگز در همین رابطه اعلام کرد: در مقطعی طی هفته‌های گذشته ازبکستان بر پایه اختلافات خود با ترکمنستان از تردد ناوگان ترکمن از مرز فاراب جلوگیری می‌کند که همین مسئله موجب توقف عبور ناوگان ترکمن از مرز لطف‌آباد می‌شود.
محمد کرمی افزود: کمتر از دو هفته است که ازبک‌ها مرزهای زمینی خود را بر روی ناوگان ترکمنستانی بازکرده‌اند و مدتی زمان می‌برد تا تردد ناوگان از لطف‌آباد به حالت عادی بازگردد.
روابط ایران با ترکمنستان
خراسان رضوی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه هم‌مرز است که این کشورها به دلیل راه نداشتن به دریای آزاد مجبورند تا نیازهای خود را از طریق مرزهای زمینی و کشورهای همسایه تأمین کنند، بنابراین استان خراسان رضوی علاوه بر مزیت هم‌جواری از مزیت ترانزیتی نیز برخوردار است.
در این میان کشور ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای برای تجارت خارجی کشور و به‌ویژه اقتصاد خراسان رضوی دارد. این کشور شاهراه ورود ایران به آسیای میانه محسوب می‌شود.
بیشترین صادرات ایران به ترکمنستان را مواد غذایی، فلز و محصولات فلزی، وسایل نقلیه، محصولات صنایع سبک، تجهیزات، لوازم‌خانگی، محصولات شیمیایی، لوازم برقی، مصالح ساختمانی و ... تشکیل می‌دهد. بیشترین واردات ایران از ترکمنستان را می‌توان محصولات بخش سوخت و انرژی، محصولات کشاورزی، محصولات شیمیایی، محصولات نساجی و ... دانست.
بیشترین صادرات استان خراسان رضوی به ترکمنستان را نیز لوازم‌خانگی، فلز و محصولات فلزی و محصولات شیمیایی تشکیل می‌دهد. صنایع استان خراسان رضوی با توجه به نزدیکی به بازار ترکمنستان هرساله مبادلات تجاری و صنعتی گوناگونی با همسایه شمالی کشور دارند که در صورت تسهیل شرایط تجاری این مبادلات می‌تواند رشد گسترده‌ای را نیز شاهد باشد.
تهران و عشق‌آباد فرصت‌های بسیاری برای افزایش همکاری‌ها در حوزه اقتصادی دارند. در چنین شرایطی دیپلماسی اقتصادی ایران ترکمنستان و افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و هم‌افزایی اقتصادی در حوزه‌های مختلف می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی دو کشور و گسترش روابط اقتصادی و تجاری دو کشور و درنهایت ایجاد روابط راهبردی در حوزه اقتصاد شود.
ایران و ترکمنستان روابط خوبی بعد از استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ دارند. ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از آن به بعد دو کشور به‌رغم برخی فراز و نشیب‌های کوتاه‌مدت روابط خوبی داشته و درزمینهٔ اقتصادی، حمل‌ونقل، پیشرفت‌های زیربنایی و انرژی روابط خوبی داشته‌اند.
ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد. خط راه‌آهن تاجان- مشهد- سرخس، لوله گاز ۱۳۹ میلیون دلاری کورپیه-کردکوی در غرب ترکمنستان و سد دوستی ۱۶۷ میلیون دلاری در جنوب این کشور در یک همکاری اقتصادی ساخته شد. خط انتقال برق بلخان‌آباد- علی‌آباد و چندین پروژه دیگر مانند گسترش برنامه ارتباطی فیبر نوری، ساخت انبارهای بزرگ و سایر پروژه‌ها در مرو و پالایشگاه ترکمن‌باشی، ساخت پایانه گاز مایع، ساخت اتوبان مثال‌هایی از گسترش روابط دوجانبه دو کشور است. در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده است.
نظر شما