تهمینه غمخوار؛ بازار: به دنبال سفر ماه گذشته ابراهیم رئیسی به پکن، مذاکرات فشرده مقامات ایرانی و سعودی در رابطه با عادی‌سازی روابط ریاض و تهران با حضور علی شمخانی و نمایندگانی از عربستان و چین، روز گذشته در پکن به نتیجه رسید و بیانیه سه جانبه ای صادر گردید.
در این بیانیه آمده که در پاسخ به ابتکار شایسته جناب شی جین‌پینگ رئیس جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن هم‌جواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفتگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه، هیئتهای سه کشور با یکدیگر گفت و گو کردند. علاوه بر این، بیانیه خاطر نشان کرده که سه کشور اراده قاطع خود را جهت به‌کارگیری تمامی تلاش‌ها برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی اعلام کردند
بر همین اساس، در نتیجه گفت‌وگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند. این توافق در حالی با میانجیگری چین صورت گرفت که پنج دوره از مذاکرات دو کشور در سطح کارشناسان امنیتی در بغداد برگزار شده است.
در همین راستا، «محمد رضا منافی»، کارشناس مسائل شرق آسیا در خصوص نقش چین در حصول توافق میان ایران و عربستان به خبرنگار بازار گفت: این توافق، خبر بسیار خوبی هم برای ایران و هم عربستان و در کل، منطقه خاورمیانه است، چرا که جمهوری اسلامی ایران و عربستان به عنوان بزرگترین قدرتهای این منطقه و جهان اسلام در نظر گرفته می شوند که هرگونه رابطه مطلوب و همکاری میان دو کشور می تواند در حل و فصل دیگر مسائلی که خاورمیانه و جهان اسلام با آنها درگیر هستند، موثر باشد.
وی افزود: نکته بعدی این است که ما نباید اهمیت دوره های پیشین مذاکرات ایران و عربستان را در عراق و عمان نادیده بگیریم، زیرا پیشرفتها و بسترسازی های مناسبی در آن نشستها صورت گرفت و در نتیجه، توافقنامه نهایی به صورت سه جانبه میان ایران، عربستان با کمک چین در روز گذشته امضا شد.
کارشناس مسائل شرق آسیا اضافه کرد: در خصوص حضور چین در این میان، باید به سفر ماه گذشته ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به پکن بازگردیم. توافقاتی در آن سفر حاصل شد که بخشی از آن علنی و قسمتی نیز اعلام نگردید که شاید این توافق اخیر یکی از آن گفتگوهایی بود که در آن زمان به دلیل برخی از ملاحظات، خبری و رسانه ای نشد.
منافی ادامه داد: افزون بر این، چینی ها، مدتی است که ابتکاراتی را در سطح منطقه ای و جهانی در جهت حل و فصل صلح آمیز بحرانها و مسائل سیاسی و بین المللی آغاز کرده اند. نمونه آن ابتکار چین برای حل سیاسی بحران اوکراین است که چینی ها در حال کار و پیشبرد آن هستند و هفته گذشته از این ابتکار پرده برداری کرده اند.
می توان حرکت چینی ها و میانجیگیری آنها در روابط ایران و عربستان را به نوعی و تا حدی، جبران اقدامی که پکن در سفر به عربستان انجام داد و باعث رنجش ایران شدند، دانست
وی گفت: از سوی دیگر، چین توانست با میانجیگری میان ایران و عربستان، به حل اختلافات میان طرفین کمک کرده و توافق نهایی دوجانبه منعقد شود. بر همین اساس، می توان این حرکت چینی ها را به نوعی و تا حدی، جبران اقدامی که آنها در سفر به عربستان انجام داده و باعث رنجش ایران شدند، دانست. در حقیقت، چین به این نتیجه رسید که بیانیه مشترک میان پکن و شورای همکاری خلیج فارس که در ریاض امضا گردید، موجب ناراحتی ایران شد. بنابراین، این کشور سعی کرد تا با کمک اخیر خود در جهت حل مسائل ایران و عربستان، تا حدودی دلخوری ایران از آن ماجرا را برطرف کنند.
این کارشناس بیان کرد: علاوه بر این، باید به این مسئله توجه کرد که سیات خارجی چین بر عدم مداخله در امور داخلی و روابط دیگر کشورها است. چینی ها به شدت به دنبال این موضوع هستند که روابط خود را با تمامی کشورها گسترش دهند. از این رو، روابط با ایران، نباید به گونه ای تعبیر شود که روابط چین و عربستان را تحت تاثیر قرار دهد، چرا که روابط چین با عربستان در سر جای خود محفوظ است؛ در حالی که تهران و پکن نیز روابط خاص خود را دارند؛ یعنی به عبارتی چین، بسیار تمایل به گسترش روابط با هر دو کشور را دارد.
به هر میزان که روابط میان ایران و عربستان، حسنه باشد و خاورمیانه و جهان اسلام به دور از تنش و ناآرامی بوده و به سوی صلح و ثبات حرکت کند، این موضوع قطعا به نفع چینی هایی که به دنبال توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با همه کشورها هستند، خواهد بود
محمدرضا منافی اضافه کرد: لذا، برای چین این موضوع اهمیت دارد که ایران و عربستان دارای یک روابط دوستانه و برادرانه باشند. بنابراین، به هر میزان که روابط میان ایران و عربستان، حسنه باشد و خاورمیانه و جهان اسلام به دور از تنش و ناآرامی بوده و به سوی صلح و ثبات حرکت کند، این موضوع قطعا به نفع چینی هایی که به دنبال توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با همه کشورها هستند، خواهد بود.
کارشناس مسائل شرق آسیا در پاسخ به سوال خبرنگار بازار در خصوص نقش ایالات متحده در تغییر روابط ایران و عربستان با توجه به جدایی نسبی امریکا از منطقه خلیج فارس، گفت: موضوع مهم در حال حاضر این است که عربستان به عنوان یک کشور مستقل، تصمیم به از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران گرفته که قطعا خبر خوشایندی برای امریکا نیست؛ به ویژه این که چینی ها به عنوان بزرگترین رقیب ایالات متحده در جهان، یک طرف این ماجرا قرار دارند و به اقدامی دست زده اند که دست عربستان که متحد اصلی امریکاییها در خاورمیانه در نظر گرفته می شوند، را در دستان ایران گذاشته و توافق نهایی در چین صورت گرفته است.
وی افزود: این مسائل، قطعا سیگنالهای خوبی برای امریکا نیست؛ در حالی که خود این کشور هم از این مسئله آگاه است که به تدریج در حال از دست دادن نفوذ و قدرت خود در منطقه خاورمیانه است و می توان این موضوع را در نوع روابط امریکا با اعرابی که در حال تغییر نگاه از غرب به شرق هستند، مشاهده کرد.
منافی در خصوص چشم انداز روابط ایران و عربستان و تاثیرپذیری این قدرتهای میانی از نظم قدرتهای بزرگ گفت: به نظر من، این چنین نیست که سیاست خارجی ایران و عربستان تحت تاثیر قدرتهای بزرگ قرار دارد. حداقل در خصوص جمهوری اسلامی چنین چیزی وجود ندارد، زیرا اگر چنین بود، ایران تحت تحریمهای امریکا قرار نمی گرفت و تا این اندازه با خصومتهای غرب مواجه نبود. بنابراین، شاید در رابطه با برخی از کشورهای عرب منطقه چنین موضوعی تا حدی صحت داشته باشد، اما در خصوص ایران، تحلیل نادرستی است که بگوییم سیاست خارجی ایران، تحت تاثیر کشورهای قدرتمند قرار دارد. در ایران همانند سایر کشورها، منافع ملی حرف اول را می زند، در حالی که این منافع هم اکنون در نگاه به شرق تامین می شود.
با توجه به اینکه در شرایط بحرانی جنگ اوکراین و یارگیری امریکاییها از نقاط مختلف دنیا و تلاش آنها برای منزوی ساختن ایران در عرصه بین المللی، عربستان تصمیم گرفته تا روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری اسلامی برقرار کند، می توان نسبت به آینده روابط تهران_ریاض خوش بین بود
کارشناس مسائل شرق آسیا اضافه کرد: در شرایط بحرانی جنگ اوکراین و یارگیری امریکاییها از نقاط مختلف دنیا و تلاش آنها برای منزوی ساختن ایران در عرصه بین المللی، عربستان تصمیم گرفته تا در چنین شرایط سخت منطقه ای در نیم قرن اخیر، روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری اسلامی برقرار کرده و فشارهای امریکا را نادیده بگیرد. بر همین اساس، می توان نسبت به آینده روابط ایران و عربستان خوش بین بود، زیرا با توجه به اراده قوی میان طرفین، زنجیر اتحاد مانند گذشته به یکدیگر متصل خواهد شد.
از سرگیری روابط ایران و عربستان در نتیجه شکل گیری نظم نوین جهانی است که کشورهایی مانند چین، ایران و روسیه در قالب مثلثی در شکل گیری این نظم جدید تاثیر گذار چشمگیری دارند
وی در پایان گفت: این مسائل، نشانگر وقوع تحولات اساسی در دنیا است که سلطه غرب و امریکا که سالهای سال بر منطقه خاورمیانه چیرگی داشت، در حال کم رنگ شدن و به تدریج از بین رفتن است. به عبارتی، از سرگیری روابط ایران و عربستان در نتیجه شکل گیری نظم نوین جهانی است که کشورهایی مانند چین، ایران و روسیه در قالب مثلثی در شکل گیری این نظم جدید تاثیر گذار چشمگیری دارند.
نظر شما