تهمینه غمخوار؛ بازار: «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه شنبه پس از بازگشت از تهران در فرودگاه وین گفت که با ایران توافق کردیم که اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شود. وی در این خصوص اعلام کرد: «سایت فردو به بازرسی بیشتر نیاز دارد و ما شدت بازرسی در آنجا را افزایش خواهیم داد. بازرسی‌ها از سایت فردو ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت که پیشرفت بسیار مهمی از نظر شفافیت به شمار می‌آید و تجهیزات نظارتی فعالیتهای هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شود».
گروسی همچنین گفت: «تلاش خواهیم کرد که در سریع ترین زمان ممکن تحقیقات درباره ذرات هسته‌ای پیدا شده در سایت‌های اعلام نشده انجام شود؛ ضمن اینکه چیزی که مهم بوده این است که ما بر روی بازرسی‌ها، دسترسی به افراد و دسترسی به مواد به خصوص توافق کردیم که این یک تغییر است».
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با دکتر «رحمن قهرمانپور» پژوهشگر مسائل بین الملل در خصوص سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ترتیب داده که در ادامه می خوانید.
* سفر رافائل گروسی به ایران در دو بخش قابل ارزیابی است. یکی مسائل مربوط به سه نقطه ادعایی که آژانس توضیحات ایران را در خصوص آنها قابل قبول ندانسته است. مطابق اظهارات گروسی در این زمینه ادعا شده آژانس دسترسی به سه مکان بر اساس میزان درخواست خود داشته باشد. در این خصوص چه توافقی صورت گرفته است؟
به نظر می رسد که اختلاف برداشتی میان ایران و مدیر کل آژانس وجود دارد. آقای گروسی در کنفرانس مطبوعاتی خود از افزایش دسترسی ها به این سه مکان مورد اختلاف صحبت کرد؛ در حالی که آقای کمالوندی گفت که ایران دسترسی های لازم را داده و نیازی به دسترسی های بیشتر نیست.
بر همین اساس، ما هنوز نمی دانیم که ماهیت این توافقی که شکل گرفته، چیست و باید منتظر روزهای آتی باشیم، زیرا مدیرکل آژانس اعلام کرده که در روزهای بعد؛ ایران و آژانس به یک چارچوب فنی در مورد اجرای این توافق کلی دست خواهند یافت و موضوعات در خصوص این سه مکان در توافق جزئی ذکر خواهد شد.
* در خصوص بحث دیده شدن اورانیوم با غنای ۸۴ درصد، آیا آژانس استدلال ایران در خصوص اینکه این مواد نوعی آلودگی بوده و قصد غنی سازی در این سطح مطرح نبوده را پذیرفته است و آیا پرونده این بخش مختومه شده است؟
در رابطه با پیداشدن اورانیوم با غنای ۸۳.۴ درصد، آژانس اعلام کرده که چنین ذراتی مشاهده شده و ایران هم این موضوع را مورد تایید قرار داده است. اما، از طرفی آژانس همچنین گفته است که ایران اورانیوم با این غنا را انباشت نکرده است. این موضوع بدان معناست که حجمی از این نوع اورانیوم انباشت نشده و به شکل ذرات بوده است. البته، در خصوص اینکه چرا این اتفاق رخ داده، هنوز توضیح بیشتری ارائه نشده است.
گزارش آژانس حاکی از آن است که این ذرات پس از آن که ایران دو آبشار سانتریفیوژ «آی آر ۶» را به یکدیگر متصل کرده، یافت و مشاهده شده است. در همین راستا، بازرسان آژانس، زمانی که متوجه این اتصال شده، نمونه برداری کرده اند و از این نمونه برداری محیطی مشخص شده که چنین ذراتی وجود دارد. محتوای کلی گزارش آژانس و اظهارات مدیرکل، نشان می دهد که این موضوع به نظر حل شده و ایران قصد انباشت اورانیوم ۸۴ درصد را ندارد و این اورانیوم به صورت ذراتی بوده که پیدا شده اند.
* گروسی همچنین اعلام کرده بازرسی ها در فردو ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران استدلال کرده است که «از آنجایی که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی سازی ۶۰ درصد آغاز شده بود و بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد زیرا اصولاً با افزایش سطح غنی سازی و یا ورود مواد حساس‌تر به مؤسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند.» آیا افزایش هر سطحی از غنی سازی در گذشته نیز شامل این استدلال می شده است؟
در چارچوب برجام ۲۰۱۵، فردو صرفا مکانی برای انجام کارهای تحقیقاتی با سانتریفیوژها بود. پس از اینکه ترامپ از برجام خارج شد، ایران فعالیتهای غنی سازی ۲۰ درصدی و ۶۰ درصدی خود را به فردو منتقل کرد که یکی از دلایل اصلی آن ایمنی بالای تاسیسات فردو در برابر اقدامات خرابکارانه است.
با توجه به نصب سانتریفیوژهای جدیدی که در فردو به غنی سازی می پردازند، طبیعی است که آژانس خواهان نظارتهای جدیدتری بر فردو باشد
با توجه به نصب سانتریفیوژهای جدیدی که در فردو به غنی سازی می پردازند، طبیعی است که آژانس خواهان نظارتهای جدیدتری بر فردو باشد؛ چرا که همانطور که عرض کردم قبلا فردو صرفا برای مصارف تحقیقاتی غنی سازی انجام میداد. به دلیل آنکه در دور جدید، غنی سازی ۲۰ درصدی و ۶۰ درصدی در فردو انجام می شود، آژانس نیاز دارد که دامنه نظارتهای خود را بر فردو افزایش دهد و به نظر می رسد که ایران هم با این درخواست آژانس مواققت کرده است.
* نشست آتی شورای حکام چند روز دیگر تشکیل خواهد شد و به نظر می رسد در خصوص ادعاهای آژانس در خصوص سه مکان ادعایی و غنی سازی ۸۴ درصدی بیانیه ای علیه ایران صادر شود. اگر چنین شود آیا توافقات صورت گرفته در سفر اخیر گروسی تحت الشعاع قرار نخواهد گرفت؟
در این مورد باید منتظر برگزاری جلسه و گزارش کل آژانس به شورای حکام باشیم. با توجه به اینکه در نشست پیشین، قطعنامه ای علیه ایران صادر شد، به نظر می رسد که در این جلسه اصلی هم اتحادیه اروپا، به دنبال صدور یک قطعنامه شدید دیگری هست و در صدد نیست تا به صدور بیانیه اکتفا نماید.
اما، صدور این قطعنامه مستلزم همراهی امریکا و برخی از متحدین آن از جمله کانادا و استرالیا است، چرا که تصمیم ها در شورای حکام بر اساس اجماع است، مگر اینکه یکی از اعضا مخالفت کند و رای گیری انجام شود. به طور معمول روند اینگونه بوده که زمانی که کار به رای گیری کشیده، یک تا دو مخالف بیشتر وجود نداشته است.
فضای کلی در حال حاضر به این سمت است که قطعنامه ای کلی علیه ایران صادر نشود و یا اگر صادر می شود، اجرای قطعنامه پیشین مورد تاکید قرار گیرد یا به قطعنامه قبلی ارجاع داده شود
بنابراین، اتحادیه اروپا به منظور صدور این قطعنامه، باید رضایت امریکا را جلب کند؛ در حالی که گزارشهای تایید نشده ای نشان داده که امریکا در حال حاضر با صدور قطعنامه علیه ایران مخالف است. لذا، پیش بینی در خصوص اینکه قطعنامه صادر خواهد شد یا خیر، قدری مشکل است و باید منتظر باشیم و ببینیم که گزارشهایی که رافائل گروسی از توافق خود با ایران به شورای حکام ارائه می دهد، تا چه حد می تواند آنها را از صدور قطعنامه منصرف کرده و یا برعکس مواضع آنها را تشدید سازد.
فضای کلی در حال حاضر به این سمت است که قطعنامه ای کلی صادر نشود و یا اگر صادر می شود، اجرای قطعنامه پیشین مورد تاکید قرار گیرد یا به قطعنامه قبلی ارجاع داده شود. اما همانطور که عرض کردم هم اکنون باید منتظر برگزاری جلسه شورای حکام در چند روز آینده باشیم.
نظر شما