مالزی به دنبال رشد تجارت با ایران؛ گسترش روابط در دستور کار متقابل تهران

بازار؛ گروه بین الملل: اشتراکات فرهنگی و مذهبی و هم چنین روابط پایدار دو کشور همواره عامل نزدیکی تعاملات سیاسی ایران و مالزی شده است. کشور مالزی یکی از موفق ترین سیستم های اقتصادی جنوب شرق آسیا است. این کشور با جمعیتی حدود ۲۸ میلیون نفر دارای رشد ۵/۵ درصدی تولید ناخالص ملی است.

مالزی پس از توافق هسته ای ایران جز کشورهایی بود که برای گسترش مراودات تجاری و اقتصادی با ایران وارد عمل شد و شرکت پتروناس این کشور طرح های پیشنهادی خود را برای توسعه میدان نفتی آزادگان ارائه داد، اما شوربختانه پس از خروچ یک جانبه ترامپ از توافق هسته ای و اعمال تحریم های ناعادلانه علیه ایران، پتروناس نیز از ادامه همکاری با ایران منصرف شد. البته به رغم مشکلاتی چون تحریم ها، نقل و انتقال پول و حمل و نقل و لجستیک همچنان روابط تجاری دو کشور پابرجاست، اما رقم آن با میزان هدف گذاری شده فاصله دارد و متناسب با ظرفیت های دو کشور در حوزه های مختلف نیست.

در زمان حاضر مالزی به عنوان کشور دوست و مسلمان، یکی از شرکای تجاری‌ ایران در جنوب شرق آسیا محسوب می‌شود بطوری که در سال های گذشته همواره روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور رو به رشد بوده است. گسترش روابط ایران و مالزی مزیتهای زیادی برای دو طرف در بر دارد که بهره گیری ایران از فناوری مالزی و همچنین صادرات محصولات ایرانی به این کشور از جمله این امتیازات دوجانبه است.

مزیت توسعه روابط تجاری با مالزی، عضویت این کشور در اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن) است و چنانچه ایران موفق به بسط و توسعه هر چه بیش تر روابط تجاری با مالزی شود به بازار ۱۰ کشور جنوب شرق آسیا دسترسی خواهد یافت

مزیت توسعه روابط تجاری با مالزی، عضویت این کشور در اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن) است و چنانچه ایران موفق به بسط و توسعه هر چه بیش تر روابط تجاری با مالزی شود به بازار ۱۰ کشور جنوب شرق آسیا دسترسی خواهد یافت. کشورهای آ. سه. آن در ابتدا شامل مالزی، اندونزی، سنگاپور، تایلند، فیلیپین و برونئی بودند و در سال‌های بعد ویتنام، میانمار، لائوس و کامبوج به آن پیوستند.

درحال حاضر آ.سه. آن متشکل از کشورهای قدرتمند اقتصادی است و ایران با دسترسی این منطقه آزاد تجاری ضمن اینکه به کالاهای این منطقه دسترسی خواهد یافت می تواند بازار خوبی برای فروش کالاهای داخلی بیابد.

از سویی دیگر یکی از مزایای نسبی کشور مالزی دسترسی این کشور به بازاری با جمعیتی بیش از دو میلیارد نفر در این منطقه است. شرق آسیا یکی از بزرگترین نواحی است که دارای بالاترین نرخ رشد اقتصادی در دنیا بوده که این ظرفیت بسیار مناسبی برای حضور بیشتر ایران در این نقطه جهان است.

در سال ۱۳۹۵ کشورهای عضو اتحادیه آسه آن، با الحاق جمهوری اسلامی ایران به پیمان مودت و همکاری آسه آن (TAC) موافقت نمودند و در مرداد ماه ۱۳۹۷ نیز الحاق جمهوری اسلامی ایران به این پیمان، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و با حضور محمدجواد ظریف وزیر محترم امور خارجه در پنجاه امین نشست وزرای خارجه آسه آن در سنگاپور و امضای سند الحاق توسط ایشان، جمهوری اسلامی ایران، به صورت رسمی به پیمان مودت و همکاری آسه آن، ملحق گردید اهمیت ارتباط با آ سه آن تا جایی است که سال گذشته و در اوج تنش های سیاسی میان چین و غرب بر سر مساله تایوان، اقتصادهای بزرگ اروپا مانند آلمان، انگلیس و فرانسه با برگزاری تورهایی گسترده برای مقامات ارشد خود اقدام به امضای قرارداد و تفاهمنامه های مختلف با کشورهای آ سه آن به ویژه سنگاپور برای توسعه زیرساخت های لازم برای اقتصاد دیجیتال در کشورهای خود توسط شرکت های سنگاپوری کردند.

در حوزه مبادلات پولی و بانکی نیز می توان از تجربیات کشوری چون سنگاپور برای توسعه سامانه های مربوط به رمزارزها استفاده کرد که طی ماه های اخیر کمک شایانی به توسعه مبادلات تجاری خارجی ایران کرده است

در همین راستا در حوزه مبادلات پولی و بانکی نیز می توان از تجربیات کشوری چون سنگاپور برای توسعه سامانه های مربوط به رمزارزها استفاده کرد که طی ماه های اخیر کمک شایانی به توسعه مبادلات تجاری خارجی ایران کرده اند. خصوصا در شرایط تحریم کنونی که ایران برای نقل و انتقالات مالی با مشکلات عدیده ای روبرو است.

با توجه به سیاست نگاه به شرق ایران که در دولت ابراهیم رئیسی بار دیگر شدت گرفته است، گسترش روابط با کشورهای شرقی ازجمله اهداف راهبردی سیاست خارجی است. بنابر این حضور در این نقطه از جهان می تواند منافع کشور را بیش از پیش تامین کند.

اخیرا نیز رئیس مجلس مالزی، خالد جوهری عبدل در دیدار با محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در حاشیه برگزاری هفدهمین اجلاس اتحادیه پارلمانی کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی در الجزیره تاکید کرده است: در قالب دولت جدید ما هم تلاش داریم این تفکر و اندیشه که غرب همه چیز است را کنار گذاشته و قصد داریم به نیروی ملت خود اتکا کنیم.

نخست وزیر مالزی قصد دارد مالزی را به وضعیت عادی خود بازگرداند که در این مسیر ایران یکی از اولویت ها برای حوزه تجارت است

وی در ادامه گفت: نخست وزیر مالزی قصد دارد مالزی را به وضعیت عادی خود بازگرداند که در این مسیر ایران یکی از اولویت ها برای حوزه تجارت است لذا بی صبرانه در انتظار برقراری روابط میان دو پارلمان هستیم.

دی ماه سال جاری رئیس جمهور ابراهیم رئیسی پس از دریافت استوارنامه سفیر جدی مالزی در ایران خیری بن عمر گفته بود « جمهوری اسلامی ایران علیرغم تحریم‌ها و تهدیدها، گام‌های بلندی در جهت توسعه و پیشرفت برداشته است.» وی همچنین تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های بزرگ موجود در دو کشور امیدواریم این ظرفیت‌ها در جهت پیشرفت هر چه بیشتر همکاری بین ایران و مالزی به کار گرفته شود.

سفیر جدید مالزی نیز در این مراسم گفت: تجارت، سرمایه‌گذاری، آموزش، علم و فناوری و گردشگری از جمله حوزه‌هایی است که می‌تواند زمینه‌ساز توسعه روابط ایران و مالزی باشد.

به عقیده کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی بازار مالزی می تواند مرکز مهمی برای‌ عرضه محصولات و کالاهای ایرانی باشد و این عرصه فرصت مناسبی‌ برای حضور فعال صادرکنندگان محصولات کشاورزی ایران فراهم خواهد کرد. از سویی علاقه مندی حضور مالزی در کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و افغانستان علاوه بر ایران، امکان برقراری روابط دوگانه تجاری را به شکل منحصربفردی آماده کرده است.

گوشه ای از روابط تجاری ایران و مالزی

آمار گمرک ایران نشان از تجارت بالغ بر ۹۴ میلیون دلاری ایران و مالزی در سال جاری می‌دهد. تجارتی که کفه ترازویش به نفع کوالالامپور حرکت می‌کند. در هفت ماهه نخست ۱۴۰۱ ایران ۵۲ میلیون و ۵۳۲ هزار دلار کالا به مالزی صادر کرده است و در مقابل ۴۱۸ میلیون و ۶۲۲ هزار دلار کالا از این کشور وارد کرده است. این آمار از دید محمدرضا کرباسی، مدیرکل مرکز تحقیقات و اطلاع‌رسانی اتاق اسلامی (ایکریک) منجر به عدم توازن تجارت بین دو کشور شده است. ناترازی که مربوط به سال جاری نیست؛ ارزش واردات ایران در سال گذشته میلادی از مالزی حدود ۵۶۵ میلیون دلار و ارزش صادرات به آن، فقط ۸۲ میلیون دلار بوده است.

کشورهای همسایه ایران توانسته‌اند از نبود ایران بیشترین بهره را جسته و بازار مالزی را در دست بگیرند. برای ایجاد تعادل در روابط تجاری میان دو کشور تجارت غذای حلال بهترین مسیر است

این در حالی که پتانسیل صنایع غذایی کشور و سایر محصولات ایرانی برای صادرات به مالزی بسیار بیشتر از این ارقام است. به گفته کرباسی، کشورهای همسایه ایران توانسته‌اند از نبود ایران بیشترین بهره را جسته و بازار مالزی را در دست بگیرند. درضمن به باور کرباسی برای ایجاد تعادل در روابط تجاری میان دو کشور تجارت غذای حلال بهترین مسیر است، زیرا مالزی یکی از کشورهای موفق در تولید غذای حلال است.

مالزی در بخشهای بازاریابی، فاینانس و لجستیک بسیار قوی عمل کرده و در صنعت غذای حلال نیز بسیار خوب درخشیده است به طوری که در صنعت غذای حلال در میان ۷۲ کشور دنیا رتبه اول را دارد. تا سال ۲۰۳۰ میلادی ارزش افزوده صنعت حلال ۷.۷ تریلیون دلار پیش بینی شده که این رقم هم اکنون ۳.۵ تریلیون دلار است. طبق این گزارش سهم ایران در صنعت حلال ۲۰ میلیون دلار برآورد شده درحالیکه ظرفیت کشور در این صنعت ۱۰ برابر مالزی است.

علاوه بر مشکلات مربوط به تحریم ها و نقل و انتقال پول، یکی از چالش های موجود در اقتصاد بین الملل ایران توافق تجارت آزاد است. به طور مثال اگر مالزی توانسته توانایی خود را در سطوح بسیار بالا عرضه کند ، علتش توافق تجارت آزاد این کشور با کشورهای همسایه است

به عقیده صاحب نظران اقتصادی علاوه بر مشکلات مربوط به تحریم ها و نقل و انتقال پول، یکی از چالش های موجود در اقتصاد بین الملل ایران توافق تجارت آزاد است. به طور مثال اگر مالزی توانسته توانایی خود را در سطوح بسیار بالا عرضه کند ، علتش توافق تجارت آزاد این کشور با کشورهای همسایه است که می تواند به سهولت تمام قطعات مورد نیاز خود را از کشورهای همسایه تامین کند.

به علت عدم وجود توافق آزاد تجاری در ایران سرمایه گذاران کشورهای دیگر از جمله مالزی هنگام فعالیت در ایران باید قطعات خود را به عراق و آسیای میانه ارسال کنند و این در حالی است که ایران توافق تجارت آزاد با هیچ کشوری ندارد، البته امید آن می رود که با امضای توافق آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا این مشکل تا حدودی مرتفع شود.

در حال حاضر نفت و فرآورده‌های نفتی، فرش، کفپوش، خشکبار، سنگ، مصالح ساختمانی و آلومینیوم از مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به مالزی به شمار می‌روند و ایران در مقابل از مالزی روغن پالم، شیره کائوچو، روغن جانشین کره کاکائو، اسید پالمتیک، اجزای روغن پالم، کائوچوی طبیعی، مخلوط یا فرآورده‌های خوراکی از چربی‌ها یا روغن‌های حیوانی و نباتی وارد می کند.

با توجه به اشتراکات فرهنگی و مذهبی میان دو کشور و همچنین روابط دیپلماتیک پایدار آن ها توسعه روابط اقتصادی با مالزی و رساندن حجم تجارت به عدد مطلوب نیازمند پویایی بیشتر دیپلماسی اقتصادی، برگزاری نمایشگاه های تخصصی در مالزی با هدف شناساندن محصولات مورد نیاز در بازار مالزی، ایجاد زیرساخت و بسترهای لازم برای توسعه تجارت، تامین لجستیک و رفع موانع نقل و انتقال پولی از طریق تهاتر کالا، استفاده از ارزهای ملی یا سایر مکانیسم ها است. از سوی دیگر یکی دیگر از مهم ترین مزیت های تجارت با ایران برای مالزی موقعیت سرزمینی منحصر به فرد ایران است. ایران که در مسیر چهار راه ارتباطی جهان قرار گرفته است، فرصت را برای مالزی فراهم می‌کند تا به بازار بزرگ ۴۰۰ میلیونی منطقه دست یابد. ایران امن‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر دستیابی به کشورهای همسود، افعانستان، ترکیه وعراق است

در این راستا هدفگذاری دو برابر شدن روابط تجاری دو کشور باتوجه به ظرفیت‌های موجود دور از انتظار نیست، و ایران در بخشی از محصولات وارداتی مالزی مانند دارو، پتروشیمی، انواع کودهای شیمیایی، آهن و فولاد و مس، از مزیت برخوردار بوده و جزو چند کشور اول تولیدکننده جهان است. متقابلاً مالزی نیز می‌تواند بخشی از نیاز بازار ایران بخصوص در زمینه تجهیزات الکترونیکی و برخی از ماشین‌آلات را تامین کند.

هم چنین بخش خصوصی ایران می تواند در قالب سرمایه‌گذاری مشترک، همکاری‌های نزدیک بنگاه‌های اقتصادی در زمینه‌های فن‌آوری نوین، توسعه توان طراحی و مهندسی، توسعه بازارهای منطقه‌ای و بین المللی، سرمایه‌گذاری و تولید مشترک، همکاری‌های علمی و دانشگاهی، استفاده حداکثری از نیروی تحصیل کرده و جوان کشور و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه در قالب پارک یا پارک‌های فنآوری وارد بازار مالزی شود.

نتیجه

با توجه به تمایل دولت فعلی مالزی برای گسترش تجارت با ایران لازم است ایران با برداشتن گام های لازم از طریق اعزام هیات های اقتصادی و تجاری، تشویق سرمایه گذاران مالزیایی به سرمایه گذاری در ایران از طریق ارائه خدمات و تسهیلات و معافیت های مالیاتی و هم چنین ترغیب هر چه بیش تر بخش خصوصی و فعالان اقتصادی برای ورود به بازار مالزی از طریق مشوق های صادراتی، علاوه بر گسترش صادرات به این کشور از تجربیات آن در حوزه های الکترونیکی و فن آوری بهره مند شود.

خصوصا با توجه به رشد اقتصاد دیجیتال در کشورهای آ. سه .آن و مالزی فرصت مناسبی مهیا شده تا ایران بتواند ضمن استفاده از تجربیات این کشورها در زمینه ارزهای دیجیتال راه را برای دلارزدایی در تعاملات مالی خود با سایر کشورها بازکند و از مشکلات نقل و انتقال پولی خلاصی یابد. بدین ترتیب علائه بر گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود با کشورهای آسیای جنوب شرقی یه نوعی در راستای دورزدن تحریم ها حرکت می کند.