بازار؛ گروه کشاورزی: بخش کشاورزی اصولا با چالش هایی مواجه است و برخی از آنها نشات گرفته از مسائل بیرونی است و برخی دیگر نیز پیامد اقداماتی است که در داخل کشور توسط کشاورزان و یا متولیان امر صورت گرفته است. به طوری که در خصوص پایین بودن عملکرد بخش کشاورزی کشور از جمله عواملی که نامبرده می شود بحث عدم تغذیه کافی خاک و همچنین تخریب هایی است که به بافت خاک وارد شده است. حال در حوزه تخریب خاک نیز عوامل مختلفی از سوی کارشناسان عنوان می شود که از مهمترین آنها می توان به شخم زدن های بیش از اندازه زمین اشاره کرد و در این راستا کارشناسان می گویند باید از کشاورزی حفاظتی بهره برد و با استفاده از ماشین آلات و تجهیزات جدیدی که در سطح جهانی رواج یافته است میزان شخم زدن را به حداقل رساند. از دیگر عواملی که تخریب خاک را به همراه دارد استفاده از کودهای شیمیایی به صورت بی رویه و افراطی است که موجب شده بخش قابل توجهی از اراضی کشاورزی کشور آسیب دیده باشند.
استفاده از کودهای غیر شیمایی در کنار کودهای شیمیایی؛ راهکاری برای کاهش آسیب رسانی به اراضی کشاورزی
علی تولایی یکی از فعالان بخش کشاورزی است که به صورت تخصصی در حوزه تغذیه خاک و آسیب هایی که به طرق مختلف به بافت خاک وارد می شود فعالیت دارد. او در خصوص نقش کودهای شیمیایی در آسیب رسانی به خاک زراعی به بازار می گوید: متاسفانه مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و بخصوص کودهایی که در سال های اخیر از طریق سازمان های ذیربط دولتی در اختیار کشاورزان قرار داده می شده و می شود بافت خاک های کشاورزی کشور را به شدت تخریب کرده است.
تولایی افزود: در واقع به دلیل استفاده از کودهای شیمیایی به خصوص اوره مرغوبترین خاک های کشاورزی عملا در عرض یک تا دو دهه به پایین ترین سطح کیفی خود می رسد که این امر خود موجب از بین رفتن یکی از اصلی ترین منابع ملی کشور یعنی خاک ما می شود.
این فعال حوزه همچنین در پاسخ به این سوال که چه باید کرد تا ضمن حفظ تولید، سلامت را به خاک کشاورزی برگرداند گفت: آنچه در کشورهای پیشرفته دنیا الان مرسوم است و به سرعت نیز ترویج می شود استفاده همزمان از کودهای شیمیایی و غیر شیمایی است؛ یعنی برای داشتن محصول، نیاز به کودهای شیمیایی هست اما مساله مهم در این میان مصرف بی رویه است که آسیب رسانی را شدت می دهد. در حالی که باید در کنار آن از کودهای دامی به صورت خاص و دیگر کودهای بیولوژیک و گیاهی نیز استفاده شود.
او خاطر نشان کرد: البته استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی نیز خود ریشه در چند مساله دارد از جمله اینکه کشاورزان در این مورد چندان آگاه نیستند که این کار ارگانهای دولتی به خصوص کارشناسان وزارت جهاد است که آموزش های لازم در این خصوص را به بهره برداران بخش ارائه بدهند.
اثردهی پایین کودهای ارگانیک موجب شده کشاورزان به استفاده از آنها راغب نباشند
بر اساس این گزارش در کنار وزارت جهاد کشاورزی، کشاورزان و بهره برداران بخش زراعت و باغی نیز نگاه خوبی به کودهای غیرشیمیایی ندارند و لذا از یکسو وزارت خانه تمایل چندانی به ترویج این محصولات در عرصه های کشاورزی ندارد و از سوی دیگر نیز کشاورزان چندان رغبتی به استفاده از کودهایی غیر از کودهای شیمیایی از خود نشان نمی دهند.
محمد سوری یکی از تولید کننده های این بخش است که در خصوص عواملی که باعث می شود وزارتخانه و کشاورز توام با هم نگاه خوبی به محصولات غیر شیمایی نداشته باشد به بازار می گوید: اصلی ترین دلیل این عدم تمایل به مصرف این دست از محصولات این است که در شروع کار تولید و توزیع کودهای غیر شیمیایی از جمله کودهای ارگانیک یکسری شرکتها محصولاتی با اثردهی کم تولید کرده اند و لذا تا مدتها کشاورزان نظر خوبی در مورد این محصولات نداشته اند.
زمینهای بسیاری در کشور هست که به دلیل سوء مصرف کودهای شیمیایی این اراضی رسما از بین رفته و قابل کشت نیست اما باز هم کود شمیایی به این اراضی تزریق می شود!
سوری افزود: با این وجود الان به تدریج نگاه کشاورزان نسبت به کودهای غیر شیمیایی در حال تغییر است. این در شرایطی است که هدف نهایی ما تولید کننده های بخش کشاورزی، جلب رضایت کشاورز به عنوان مصرف کننده نهایی است و لذا وقتی کشاورز کود را می برد و اثردهی را بیشتر از محصولات شیمایی می بیند و از آن نتیجه می گیرد مشتری می شود.
این تولید کننده کودهای غیر شیمایی افزود: از سوی دیگر متاسفانه یکسری تنگ نظری ها در وزارتخانه هست که باعث می شود فرصت ترویج این دست از کودهای کشاورزی در عرصه ها فراهم نشود. با این وجود امیدواریم این مشکل حل شود. به خصوص اینکه ما دائما در جلساتی که با مسئولان مربوطه برگزار می کنیم روی این مانور می دهیم که بسیاری زمین در کشور هست که به دلیل سوء مصرف کودهای شیمیایی این اراضی رسما از بین رفته و قابل کشت نیست اما باز هم کود شیمیایی به این اراضی تزریق می شود! در واقع عمدتا به این دلیل که کودهای شیمیایی اصولا همیشه ارزانتر از کودهای غیر شیمایی بوده و در کنار آن به دلیل سیاست های دولتی مبنی بر استفاده از این کودها، این میزان از تخریب اراضی کشاورزی رقم خورده است.
این تولید کننده تفاوت قیمت کودهای ارگانیک و کودهای شیمیایی را در برخی موارد بسیار زیاد می داند و می گوید: اگرچه در برخی کودهای خاص تفاوت قیمت ها بسیار فاحش است و کودهای ارگانیک خاص بسیار گرانتر از دیگر کودها است اما در حالت کلی الان کودهای ارگانیک از کودهای شیمیایی ارزانتر است. به عبارت دیگر طی دو سال گذشته که نرخ دلار نوسان های بسیار زیادی را داشته کودهای شیمیایی گران شده و دولت هم دیگر مثل سابق حمایت نمی کند و سهمیه ها را کاهش داده است.
سوری در پایان تاکید کرد: از سوی دیگر در سراسر دنیا نیز رویکردها به سمت استفاده از کودهای غیر شیمیایی است و خوشبختانه در ایران هم به تدریج نگاه ها و رویکردها در حال تغییر است که این امر خود می تواند کمک بزرگی به بازگرداندن سلامت خاک اراضی کشاورزی باشد.
برای تغییر نگاه کشاورزان به کودهای غیر شیمیایی باید محصولاتی با اثربخشی بالا عرضه کرد
با این وجود یکی از اصلی ترین مسائل پیرامون آنچه در بخش کشاورزی می گذرد بحث مسائل اقتصادی کشاورزان است و کارشناسان می گویند اصولا بایستی در صورت اقدام به هر نوع تغییر و تحولی در این بخش بسیار محتاطانه عمل کرد که آن اقدام موجب به خطر افتادن معیشت کشاورزان نگردد. به طوری که به گفته فعالان این بخش یکی از جدیدترین اقداماتی که دولت در بخش کشاورزی انجام داد و تبعات آن هنوز هم دامنگیر تولید کننده و مصرف کننده تواما با هم است بحث حذف ارز دولتی بود که برای واردات نهاده های کشاورزی به این بخش تخصیص داده می شد. به این معنا که اگرچه سود کلانی از محل حذف ارز ۴۲۰۰ تومان به جیب دولت رفت و انتظار می رفت بخشی از آن را به حوزه کشاورزی تزریق کند اما اینگونه نشد و پیامدهای این اقدام به اصطلاح غیر کارشناسانه در بخش تولید و بازار ماه ها است نمایان است و سر درگریبانی تولید کننده و افزایش قیمتهای لجام گسیخته محصولات کشاورزی در بازار را به همراه دارد.
در این راستا نیز محمد صحرایی به عنوان یکی از تولید کننده حوزه کودهای کشاورزی معتقد است به سرعت نمی توان نگاه کشاورز را نسبت به کودهای غیر شیمایی تغییر دارد چرا که این اقدام روی اقتصاد کشاورز تاثیر مستقیم دارد و لذا باید محتاطانه و همراه با اقدامات حمایتی دولتی قدم در این راه گذاشت.
برای ترویج کودهای غیرشیمایی در عرصه های کشاورزی کشور دولت باید به ازای افت محصول طی چند سال اول به کشاورزان تسهیلات ارزان قیمت بدهد تا به اقتصاد و معیشت بهره برداران هم لطمه نخورد
این تولید کننده به بازار می گوید: آنچه که باعث شده کشاورزان به استفاده از کودهای شیمیایی اشتیاق نشان بدهند به بحث اثربخشی بالا و سریع این محصولات برمی گردد؛ یعنی کشاورز در استفاده از کودهای شیمیایی رضایت مندی دارد چون نتیجه استفاده از آن را به سرعت در باغ و مزرعه خود می بیند. بنابراین باید بتوان محصولی غیر شیمیایی با همان اثربخشی بالا و سریع به او داد تا بتوان نگاه او را تغییر داد.
صحرایی افزود: مساله اینجا است که بر خلاف کودهای شیمیایی، در مورد کودهای غیرشیمیایی مثل کودهای ارگانیک، گیاهی و یا کودهای زیستی به زمان نیاز است و لذا کشاورز باید برای گرفتن نتیجه صبور باشد. این در حالی است که کشاورز به هیچ وجه توان مالی ندارد و از سوی دیگر آنقدر هم صبور نیست که چند سال صبر کند تا بتواند به بازدهی خوب برسد.
وی در پاسخ به این سوال که پس چه باید کرد که هم به تدریج کودهای غیر شیمیایی که خطرات کمتری برای اراضی دارند در عین حال که دیربازده هستند جایگزین کودهای شیمیایی شود و هم به اقتصاد و معیشت کشاورز لطمه نخورد، گفت: به نظر بنده اگر دولت بتواند از کشاورزان حمایت مالی کند و به عنوان مثال بگوید اگر به تولید ارگانیک رو بیاورید و یا با برنامه غذاهایی که کارشناسان جهاد می دهند دسته بندی شده و نظامند عمل کنید، در عوض وزارتخانه یا هر بخش مربوطه دیگری به ازای افت محصولی که در چند سال اول خواهید داشت تسهیلات ارزان قیمت دریافت خواهید کرد، می توان این هدف را محقق ساخت.
نظر شما