بازار؛ گروه صنعت: کمبود گاز و بحران انرژی طی روزهای گذشته منجر به برگزاری جلسات متعدد برای تنوع سبد سوختی شده است. نیاز اصلی انرژی کشور به واسطه گاز تامین می شود که این مورد را می توان یک اشتباه استراتژی نیز برای متولیان انرژی به حساب آورد؛ چرا که سبد انرژی کشورها باید حداقل دو یا سه منبع تامین سوخت جهت تامین گاز و برق داشته باشد.
با این حال سبد انرژی همچون سبد سوختی در کشور تنوع چندانی پیدا نکرده است. از سویی طی ماه های اخیر شاهد افزایش فعالیت معادن و نیروگاه های زغال سنگی در اروپا هستم؛ چرا که این کشورها برای مقابله با بحران انرژی اقدام به تنوع سبد محصول کردند. برای بررسی جایگاه ایران در سبد زغال سنگ جهانی با سعید صمدی دبیر انجمن زغال سنگ ایران به گفت و گو پرداختیم:
* با توجه به اینکه کشور دارای ذخایر غنی زغال سنگ در دنیا است، آیا در زمستان جاری صادرات زغال سنگ با توجه به کمبود انرژی در دنیا، داشتیم؟
فرصت مناسبی برای صادرات زغال سنگ ایجاد شده است، زغال سنگ به دو بخش حرارتی و کوک تقسیم می شود. تقاضا برای زغال سنگ حرارتی بسیار زیاد است و قیمت آن به اندازه تقاضا افزایش داشته است. اما در کشور ظرفیت برای برداشت از این نوع زغال سنگ علی رغم ذخایر غنی، ایجاد نشده است. وزارت صمت نیز سیاست منسجم و دقیقی برای این موضوع ندارد.
به طور مثال برنامه ریزی با توجه به بحران انرژی چند روز اخیر وجود ندارد. زغال کوک مانند نفت خام است، این زغال دارای انواع مختلف است که عموما کشورها برای اینکه کوک خوبی به دست بیاورند، از چند نوع زغال با مشخصات شیمیایی مختلف استفاده می کنند.
* در روزهای اخیر شاهد کمبود انرژی در کشور بودیم، آیا سیاستگذاران از شما به عنوان متولیان زغال سنگ دعوت به همکاری کردند؟
در همین بحران کمبود سیاستگذاران به فکر زغال سنگ افتادند، در جلسات متعددی که در خصوص موضوع مذکور داشتیم، اظهار کردم که در تمام دنیا انرژی به اندازی مواد غذایی اهمیت دارد. در کشور ما سبد انرژی فقط روی گاز متمرکز است.
در تمام دنیا انرژی به اندازی مواد غذایی اهمیت دارد با این حال در کشور ما سبد انرژی فقط روی گاز متمرکز است
اما در دنیا سبد انرژی متنوعی وجود دارد، این سیاست به دلیل این موضوع است که اگر بحران کمبود برای انرژی ایجاد شد، سبد انرژی با چالش ایجاد نشود. وابستگی ۱۰۰درصدی کشور به گاز منجر به بحران در چند روز اخیر شده است.
* همواره بحث زیست محیطی میان زغال سنگ و گاز وجود دارد، آیا زغال سنگ می تواند مانند گاز برای محیط زیست چالش ایجاد نکند؟
گاز چند نقطه ضعف دارد که زغال سنگ آن ها را ندارد، مهم ترین عیب آن عدم ذخیره سازی قابل توجه آن است، اما زغال سنگ قابلیت ذخیره سازی را دارد. زغال سنگ در قیمت های جهانی ارزان تر از قیمت گاز است.
* به عنوان فعال صنعت زغال سنگ، آیا صادرات این ماده انرژی در سال جاری افزایش داشته است؟ مصرف زغال سنگ در دنیا چقدر است؟
سنگ زغال حرارتی در سال جاری اندک افزایش تولید و صادرات نیز به موازات آن رشد کرد. در شش ماهه نخست سال جاری حدود ۴۰۰ هزار تن صادرات زغال سنگ و مشتقات آن را داشتیم. این حجم صادرات در بازارهای جهانی مورد قابل توجهی نیست، سالانه حدود ۸ میلیارد تن مصرف زغال سنگ دنیا است.
علی رغم اینکه ذخایر بالایی داریم، ایران نقشی در بازار زغال سنگ دنیا ندارد. کشور باید به سمت استفاده از زغال سنگ حرکت کند و تمرکز بیشتر نباید به گاز داشته باشد. از نظر زغال سنگ کشور ما دارای ذخایر دست نخورده است، دولت باید برنامه و طرح های مشوق برای توسعه این ذخایر داشته باشد. با این حال جای تاسف است که مسئولان این دولت هیچ برنامه ای برای زغال سنگ ندارد.
* در خصوص زغال کوک که ارزش قابل توجهی نیز در دنیا داشته و ارز آوری نیز می تواند داشته باشد، در رابطه با این موضوع چه اقدامی داشتید؟
همانطور که اشاره کردم زغال کوک مانند نفت خام است، مشتریان خارجی با ما مذاکراتی در خصوص خرید کوک داشتند، بحث اصلی آن ها حجم تولید و عرضه براساس نیاز بازار است. براین اساس درخواست تامین سالانه ۵۰۰ هزار تن زغال را داشتند، مهم ترین درخواست آن ها تعهد عرضه برای حجم مذکور بود.
مشتریان خارجی درخواست تامین سالانه ۵۰۰ هزار تن زغال را داشتند و مهم ترین درخواست آن ها تعهد عرضه برای حجم مذکور بود
قرارداد مالی خوبی نیز حاضر به انعقاد مشروط بر تداوم عرضه بودند. در کشور ما به دلیل مشکلات عدیده امکان عقد قرارداد بلند مدت در حوزه صادرات وجود ندارد، چرا که ممکن است با بخشنامه ای بحث صادرات را تغییر دهند. لذا در زغال سنگ کوک به دلیل عدم امکان ورود به قرار داد بلند مدت نمی توان انتظار صادرات داشت.
* با توجه به اینکه اشاره کردید امکان قرار داد بلند مدت نیست، چرا قرارداد کوتاه مدت برای صادرات منعقد نمی کنید؟
اگر فرض کنیم شرایط صادرات بلند مدت زغال کوک وجود دارد، تداوم عرضه این زغال به مشتریان خارجی وجود نداشته باشد قطعا خریدار نسبت به قیمت جهانی زغال را از ما ارزان تر می خرد. اگر بخواهیم برای کوتاه مدت صادرات زغال سنگ داشته باشیم، ۴۰ درصد زیر قیمت بازار مشتریان خارجی حاضر به خرید هستند.
* باتوجه به اینکه بحران انرژی در اروپا ایجاد شد، آیا کشورهای اروپایی به سمت استفاده از زغال سنگ حرکت کردند؟
ابتدا باید بگویم، در مجموع نتوانستیم از فرصت جهانی برای صادرات یا حضور در بازارهای جهانی استفاده مناسبی داشته باشیم، کشور آلمان طی چند ماه اخیر معادن زغال سنگ خود که در دهه ۹۰ میلادی تعطیل کرده بود را فعال کرده است. نکته قابل توجه این است که بر خلاف تصورها در بحث گرمایش و آلایندگی های زیست محیطی تفاوت چندانی میان گاز و زغال سنگ وجود ندارد.
نظر شما