تهمینه غمخوار؛ بازار: با توجه به نوسانات موجود در بازار نفت در سال ۲۰۲۲ دو عامل عمده یعنی حوادث ژئوپولیتیکی و رشد اقتصاد جهانی همچنان در سال ۲۰۲۳ مهمترین عوامل شکل دهنده بازار نفت خواهد بود. در آغاز سال ۲۰۲۳، عوامل متعددی در تعیین روند کوتاه مدت و میان مدت قیمت نفت در سال جاری نقش دارند. نگرانی‌های عرضه و تقاضا، تشدید سیاست های پولی در سطح جهان، انتظارات کاهش شدید رشد اقتصادی و رکودهای احتمالی، و بازگشایی چین با موج خروج از کووید، همگی بر قیمت نفت خام تأثیرگذار خواهند بود.
موسسات بین‌المللی، قیمت نفت را در سال ۲۰۲۳ همچنان بالاتر از ۹۰ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرده‌اند. در واقع، برآورد می‌شود که با در نظر گرفتن همه عوامل بنیادین بازار نفت، با اندکی کاهش نسبت به میانگین قیمتی در سال ۲۰۲۲، میانگین قیمت نفت در محدوده ۹۶ دلار در هر بشکه خواهد بود.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع افزایش چشمگیر قیمت نفت، خبرنگار بازار گفتگویی با دکتر فریدون فشارکی بنیانگذار و رئیس FGE، شرکت مطرح مشاوره بازار جهانی انرژی، در خصوص چشم انداز قیمتی نفت و مسیر پیش روی بازارهای نفت و گاز انجام داده که در ادامه می خوانیم.
فشارکی از پیشگامان تحلیل بازار نفت و گاز و مطالعات بازارهای انرژی آسیا، اقیانوسیه و خاورمیانه از اوایل دهه ۱۹۸۰ شناخته می‌شود. وی که عضو هیئت مدیره شرکت بورس دوبی به‌عنوان یکی از مهمترین بورس‌های جهان است، بازار نفت در دهه های اخیر و سنجش جایگاه نفت ایران در جهان را مورد ارزیابی قرار داده است. همچنین وی در سال ۱۹۹۵، به‌عنوان عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی ایالات متحده انتخاب شد و در سال ۲۰۰۲، به عنوان همکار ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن دی‌سی منصوب گردید. فشارکی در سال ۲۰۱۲ جایزه IAEE را دریافت کرد. «زکی یمانی» وزیر اسبق نفت عربستان و «دانیل یارگین»، تئوریسین بین‌المللی نفت، در فهرست برندگان جوایز موسسه IAEE قرار داشته اند.
FGE یک شرکت مشاور بین المللی است که خدمات تحقیق، تجزیه و تحلیل، مشاوره بازار و مشاوره تصمیمات تجاری و سرمایه گزاری در بازارهای نفت، گاز LNG و NGL را به گونه ای متنوع و گسترده در سراسر جهان ارائه می دهد.
دکتر «فریدون فشارکی» در ابتدا به خبرنگار بازار گفت: در سال جاری، تقاضای نفت در کشمکش بین بهبود کووید و اقتصاد قرار دارد. در پی بهبودی کووید رشد تقاضایی حدود ۱.۵ تا ۲.۰ میلیون بشکه در روز در پیش روی ماست، اما اگر یک رکود جهانی رخ دهد، می تواند مقدار مشابهی را از تقاضا بکاهد. در حال حاضر، ما انتظار داریم که شاهد ۱.۷ میلیون بشکه در روز رشد تقاضا در سال ۲۰۲۳ باشیم.
وی افزود: استراتژی روسیه در خصوص گاز در مقایسه با نفت بسیار متفاوت است. روسیه با قطع صادرات گاز به اروپی نارضایتی و ناراحتی وسیعی در اروپا ایجاد می کند، اما در صورت قطع صاردات نفت، تنها تعداد معدود باقیمانده از کشورهای دوست خود را عصبانی می کند. البته وقتی با یک شخص غیر قابل پیش بینی مثل پوتین در راس کار روبرو هستیم، نمیتوان با قطعیت گفت که صادرات نفت خود و به تبع آن تولیدش را نیز کاهش نخواهد داد.
عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی آمریکا گفت: نکته مهم در مورد نفت این است که بازارها نهایتا راهی برای انتقال نفت تحریم شده پیدا خواهند کرد؛ اگر هم خریدار و هم فروشنده حاضر به این کار باشند. البته، این امر در مورد گاز صدق نمی کند. بسیاری به این واقعیت مهم توجه نکرده و نمی کنند در حالی که نگران تحریم‌ها و محدودیت‌های قیمتی نفت روسیه هستند.
بنیانگذار و رئیس FGE ادامه داد: در این میان، اوپک پلاس از عملکرد خود بسیار راضی است؛ کاهش های اخیر سقف تولید با انتقادات بازار مواجه شد، اما با تضعیف تقاضا پیش بینی اوپک پلاس نهایتا به نفع بازار عمل کرد. در صورت عدم وقوع یه رکود اقتصادی جهانی، برخی کشورهای اوپک همچنان قادر به کاهش بیشتر عرضه برای جلوگیری از افت شدید قیمت خواهند بود. بنابراین، اگر قیمت نفت در کوتاه مدت به کمتر از ۷۰ دلار در هر بشکه کاهش یابد، باید منتظر اقدامی از جانب اوپک پلاس بود.
وی اضافه کرد: البته، رویکرد تولید کنندگان کلیدی اوپک پلاس در خاورمیانه نسبت به موضوع تولید و واکنش بازار تغییرات بزرگی نسبت به سالهای قبل کرده است. آنها قبلا نگران بودند که قیمت های بالا موجب رونق نفت شیل ایالات متحده و کاهش تقاضا می شود. اکنون دیگر نگران نفت شیل آمریکا نیستند و بر کسب درآمد از منابع نفتی از طریق قیمت های بالا پیش از رسیدن به اوج تقاضا تمرکز کرده اند.
با نگاهی به دهه ۲۰۳۰، زمانی که تقاضای نفت به اوج خود می رسد، هزینه های تولید نفت کشورهای غیراوپک با فشارهای روزافزون ناشی از هزینه های زیست محیطی (قیمت کربن) افزایش خواهد یافت
فشارکی گفت: اگرچه سرمایه گذاران، تامین کنندگان را مجبور به سرمایه گذاری محافظه کارانه می کنند، اما ما می توانیم عرضه مورد نیاز برای برآوردن رشد تقاضا را در سطح دنیا پیدا کنیم. تولیدات جدید از ایالات متحده، کانادا، گویان و برزیل (به علاوه بیش از ۴ میلیون بشکه در روز رشد تولید میعانات گازی) تا سال ۲۰۳۰ وارد بازار خواهند شد. طی این دوره، البته ما شاهد عدم تطابق رشد عرضه و تقاضا خواهیم بود و بنابراین بازار با نوسانات قیمت روبرو خواهند بود و به همین خاطر، اوپک پلاس باید همچنان برای نظارت و حفظ تعادل بازار کوشا باشد.
عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی آمریکا بیان کرد: با تحریم همزمان نفت ایران، ونزوئلا و روسیه، بازار با مشکلات عرضه روبرو خواهد بود. البته، فرض ما این است که بخشی از این تحریم ها طی ۲ تا ۳ سال آینده برطرف شوند. افزون بر این، با نگاهی به دهه ۲۰۳۰، زمانی که تقاضای نفت به اوج خود می رسد، هزینه های تولید نفت کشورهای غیراوپک با فشارهای روزافزون ناشی از هزینه های زیست محیطی (قیمت کربن) افزایش خواهد یافت، ضمن اینکه سهم اوپک در بازار عرضه نیز با رشد مواجه خواهد شد. با این تفاسیر، چشم انداز بلندمدت قیمت نفت از نظر ما در حدود ۷۰ دلار در هر بشکه (قیمت واقعی با دلار ۲۰۲۳) باقی خواهد ماند.
وی در ادامه گفتگو گفت: عصر طلایی پالایش که انتظارش را داشتیم، زودتر از انتظار ما فرا رسیده است. کاهش ۴ میلیون بشکه در روز از ظرفیت پالایشی در طول دوران کووید، زمینه را فراهم کرد و قیمت های سرسام آور گاز طبیعی این امر را محقق کرد و نرخ سودآوری پالایش در سال ۲۰۲۲ به طور چشمگیری افزایش یافت.
فشارکی ادامه داد: در این راستا هم خبر بد و هم خبر خوب برای پالایشگاه ها در پیش است. خبر بد این است که دو میلیون بشکه در روز ظرفیت جدید در سال ۲۰۲۳ میتواند وارد بازار شود. همچنین، چین اخیراً مجوز صادرات فرآورده‌های نفتی را در مقایسه با میزان انها در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ و نیمه اول سال ۲۰۲۲ تقریباً دو برابر کرده است. خبر خوب هم این است که افزایش تدریجی نرخ خوراک پالایشگاه های جدید و تاخیرهای احتمالی در راه اندازی بعضی از این پروژه ها می تواند تاثیر عملی این افزایش ظرفیت جدید در سال ۲۰۲۳ را به حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز در سال جاری میلادی محدود کند.
تقاضای نفت در طول سال های ۲۰۳۰-۲۰۲۲ به میزان ۸ میلیون بشکه در روز رشد خواهد کرد، اما تمایل کمی برای ظرفیت‌های جدید پالایشی پیش از اوج تقاضا در دهه ۲۰۳۰ وجود دارد که نتیجه این امر چیزی جز وقوع آخرین عصر طلایی صنعت پالایش در این دهه نیست
بنیانگذار و رئیس FGE افزود: علاوه بر این، رشد تقاضای چین به میزان یک میلیون بشکه در روز در نیمه دوم ۲۰۲۳ افزایش خواهد یافت که به کاهش صادرات محصول کمک می‌کند. در مجموع، قطعاً نرخ سودآوری پالایش در سال ۲۰۲۳ کمتر از رکورد درخشان سال ۲۰۲۲ خواهد بود، اما همچنان نرخ های بالا و جذابی را پیش بینی میکنیم.
وی گفت: با نگاهی به آینده در طی دهه ۲۰۲۰، این چشم انداز کماکان ادامه دار خواهد بود. تقاضای نفت در طول سال های ۲۰۳۰-۲۰۲۲ به میزان ۸ میلیون بشکه در روز رشد خواهد کرد، اما تمایل کمی برای ظرفیت‌های جدید پالایشی پیش از اوج تقاضا در دهه ۲۰۳۰ وجود دارد که نتیجه این امر چیزی جز وقوع آخرین عصر طلایی صنعت پالایش در این دهه نیست.
عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی آمریکا بیان کرد: قیمت ال ان جی نیز باید تا سال ۲۰۲۵ در سطح بالا باقی بماند. آب و هوای گرم استراتژی پوتین برای آسیب رساندن به اتحادیه اروپا را مختل کرده است. اگرچه قیمت گاز در هاب گازی هلند (تی تی اف) اخیراً کاهش یافته، اما واقعیت این است که تنها ۱۱ میلیون تن (در سال) ظرفیت جدید مایع سازی گاز (تولید ال ان جی) طی سال های ۲۰۲۴-۲۰۲۳ راه اندازی خواهد شد.
وی افزود: گرچه با بازگشت پروژه‌های موجود که در حال تعمیر و نگهداری برنامه ریزی نشده هستند، عرضه ال ان جی بیش از این میزان افزایش ظرفیت (یعنی ۱۱ میلیون تن) خواهد بود، اما هنوز برای پاسخگویی به رشد تقاضا کافی نیست. بنابراین، تخریب تقاضا ادامه خواهد یافت و خریداران اروپایی و آسیایی باید به رقابت برای تامین ال ان جی مورد نیاز خود بپردازند.
دکتر فشارکی: با نگاهی به آینده کمی دورتر، تقاضای ال ان جی (گاز) برخلاف نفت به اوج خود نمی رسد و حداقل تا دهه ۲۰۴۰ رشد خواهد کرد
فشارکی گفت: البته معادلات بازار ال ان جی به نظر من واضح است. به طور ناگهانی و غیرمنتظره، یک خریدار بزرگ مانند اروپا به میزان ۱۳۰-۱۲۰ میلیون تن (در سال) به بازار اضافه شده و در ضمن دو فروشنده بزرگ بالقوه مانند روسیه و موزامبیک از بازار حذف شده اند، که این امر بازار ال ان جی را با فشار قیمتی بی سابقه روبرو کرده است.
وی اضافه کرد: با نگاهی به آینده کمی دورتر، تقاضای ال ان جی (گاز) برخلاف نفت به اوج خود نمی رسد و حداقل تا دهه ۲۰۴۰ رشد خواهد کرد. پس از ورود موج جدید عرضه ال ان جی از سال ۲۰۲۶ به بعد، قیمت ال ان جی در نهایت حدود ۸.۵ تا ۹ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو (قیمت واقعی با دلار ۲۰۲۳ برای ال ان جی تحویل در شمال شرق آسیا) خواهد بود.
فشارکی ادامه داد که تعادل تجاری بین منابع انرژی سنتی و منابع جدید تقریباً به بازار برگشته است: از منظر تغییرات آب و هوایی، هر چه جهان سریعتر به سمت سوخت های جایگزین و انرژی های نو حرکت کند، مطلوب تر خواهد بود. اما از نظر تجاری، مهمترین چیز زمان بندی این گزار است. شکی نیست که خودروهای برقی آینده صنعت حمل و نقل را شکل می دهند. الزامات دولت ها، یارانه‌ها و سهم کلان بازار تسلا در بازار سرمایه تضمین خواهند کرد که خودرو سازان با سرعت تمام در این مسیر حرکت کنند.
بنیانگذار و رئیس FGE در پایان به هیدروژن آبی و سبز اشاره کرد و گفت که به دلایلی مشابه با خودروهای برقی به سرعت در حال رشد هستند. اما شرکت های زیادی میلیون ها یا حتی میلیاردها دلار را به دلیل عجله و سرمایه گذاری جلوتر از توان بازار مصرف در این میان از دست خواهند داد. تحولات اخیر بازار تعادلی که چند سالی از بین رفته بود را دوباره بین اهمیت و قیمت انرژی های قدیمی و جدید احیا کرده است، در حالی که امنیت انرژی فعلا برای مدتی بر دوره گذار انرژی برتری خواهد داشت.
نظر شما