بازار؛ گروه استانها- خراسان رضوی که تا پیش‌ازاین با ۱۵ کانون فرسایش بادی روبرو بود و با گردوغبار ناشی از این کانون‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کرد حالا بنا بر اظهارات رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی تعداد کانون‌های آن به ۳۰ عدد در ۲۱ شهرستان این استان رسیده است و سطح کانون‌های بحرانی فرسایش در استان نیز از دو میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار به سه میلیون و ۷۲۵ هزار هکتار طی یک دهه گذشته افزایش داشته است.
خراسان رضوی منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود زیرا ۷۵ درصد وسعت آن در اقلیم بیابانی یعنی خشک، نیمه‌خشک و فراخشک قرار دارد.
بنا بر اظهارات کارشناسان اجرای طرح‌های آبخیزداری و هم‌چنین طرح‌هایی همچون درخت‌کاری نقش بسیار بسزایی از جلوگیری کانون‌های فرسایش بادی داشته و از خسارات ناشی از توفان‌های شن و ریزگردها می‌کاهد.
در همین راستا با محمود روشندل معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی خراسان رضوی در خصوص این موضوع که برای جلوگیری از پیش روی کانون‌های فرسایشی چه باید کرد و این اداره کل چه اقداماتی برای بیابان‌زدایی در دستور کار قرار داده است به گفت و نشستیم.
* خسارت کانون‌های فرسایش بادی در استان چقدر است؟
۴۸درصد استان، مساحتی حدود پنج و نیم میلیون هکتار عرصه‌های بیابانی است لذا در ۲۰ شهرستان و ۳۰ نقطه کانون بحرانی پدیده فرسایش بادی به مساحت یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار وجود دارد و سالیانه بیش از ۱۳۰میلیارد تومان به منابع اقتصادی و زیستی خسارت وارد می‌شود.
با توجه به تغییر اقلیم، خشک‌سالی‌های چندین ساله، کاهش بارندگی از یک‌سو و افزایش جمعیت و بهره‌برداری بی‌رویه از عرصه‌های منابع طبیعی از سوی دیگر باعث پدیده فرسایش بادی در استان خراسان رضوی شده و متأسفانه مساحت بیش از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
* آیا بارندگی‌های امسال کمکی به بهبود شرایط اقلیمی می‌کند؟
هرچند امسال بارندگی‌های خوبی را شاهد بودیم، اما این استان با توجه به شرایط اقلیمی، نیاز به توجه خاص دارد و باید اقداماتی پیگیرانه را برای جلوگیری از پدیده فرسایش بادی انجام دهیم.
* آیا منظورتان از اقدامات خاص و پیگیرانه همان طرح‌های آبخیزداری است؟
بله طرح‌های آبخیزداری و البته کشت درختان، تجربه فعالیت‌های استان در زمینه بیابان‌زدایی و کاشت جنگل‌های دست‌ساز هم‌اکنون خراسان رضوی را جزو استان‌های پیشرو در این زمینه قرار داده و در این راستا تاکنون بیش از ۷۵۰ هزار هکتار جنگل‌های بیابانی در استان ایجادشده است.
هر درختچه در کویر به‌منزله سربازی است که از خاک آن در برابر عوامل طبیعی فرسایشی دفاع می‌کند.
* در طی سال گذشته چند طرح آبخیزداری اجرا شد؟
در طی دو سال گذشته از محل اعتبارات صندوق توسعه بیش از ۲۱۰بندگابیونی، سنگی ملاتی و خاکی و در سطح ۱۷هزار هکتار عملیات بیولوژیکی و۶۷۰هکتار نهال‌کاری در حوزه‌های آبخیز استان اجراشده است.
متأسفانه پدیده فرسایش بادی، مساحت بیش از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار را در خراسان رضوی تحت تأثیر قرار می‌دهد
هم‌چنین تاکنون بیش از دو هزار سازه مکانیکی در قالب‌بندهای چپری، خشکه چین، گابیونی، سنگ وملات و بندهای خاکی و ۱۶پروژه پخش سیلاب در سطح حوزه‌های آبخیز استان اجرا شده است.
طی دو سال اخیر هزینه عملیات بیابان‌زدایی بسیار افزایش‌یافته و اعتبارات هم جوابگوی این حجم بیابان در استان نیست اما با توجه به اینکه مردم آثار و برکات این دست عملیات را دیده‌اند در اجرای پروژه‌ها همکاری و مشارکت دارند.
* این طرح‌ها منجر به ذخیره‌سازی چند مترمکعب آب‌شده است؟
سالیانه بیش از ۴۵۰ میلیون مترمکعب استحصال آب از طریق طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری صورت می‌گیرد و به ازای هر هکتار عملیات آبخیزداری بیش از ۵۰۰ مترمکعب روان آب‌ها را کنترل و به سفره‌های زیرزمینی نفوذ می‌دهد.
اجرای این پروژه‌ها باعث کاهش ۵۰ درصدی فرسایش خاک در سطح حوزه‌ها و کاهش بیش از ۶۰ درصدی خسارات سیل در استان شده است.
در هر حوزهای که طرح‌های آبخیزداری اجرا شد به‌رغم بارندگی، روان آب‌ها در بالادست کنترل و خسارتی در پائین‌دست وارد نشد و از سویی چون در حوزه‌هایی که طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری صورت نگرفته آب به علت تغییر نوع بارش‌ها و شدت بیشتر در مدت‌زمان کم بدون استفاده از محدوده خارج می‌شد به همین دلیل درگذشته اعتبار خوبی برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری در نظر گرفته شد.
در سال گذشته مبلغ۲۶میلیارد تومان برای طرح‌های بیابان‌زدایی از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی تخصیص داده شد که در همین راستا نسبت به سه هزار و ۸۰۰ هکتار نهال‌کاری اقدام شد
تغییر اقلیم، خشک‌سالی‌ها و تغییر نوع بارش‌ها موجب شده بارش‌ها در مدت‌زمان کم اما با شدت بسیار بیشتر باشد، شدت بارش‌ها که موجب ایجاد روان آب‌ها و سیلاب می‌شود اما بدون استفاده از محدوده حوزه‌ها خارج می‌شود، در پائین‌دست خسارت بسیار به تأسیسات، بخش کشاورزی و زیرساختها وارد می‌کند و لذا اجرای این طرح‌ها بسیاری تأثیرگذار است.
* برای امسال چند طرح آبخیزداری در دست اقدام دارید؟
تاکنون ۳۶ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری از محل صندوق توسعه ملی پیشنهادشده که برابر مطالعات و برنامه‌ریزی انجام‌شده عملیات اجرای در تمام شهرستان‌های استان انجام خواهد شد.
* همه‌ساله چند مترمکعب آب به دلیل نبود آبخوان از دسترس خارج می‌شود؟
با توجه به اینکه متولی این موضوع سازمان آب منطقه‌ای است آمار رسمی در این اداره کل در دست نداریم.
* طرح‌های آبخیزداری چقدر به بیابان‌زدایی کمک می‌کند؟
اجرای این طرح‌ها به دلیل تولید علوفه دامی در حوزه‌ها باعث کاهش فشار دام بر مراتع بیابانی و حفظ پوشش گیاهی منجر به کاهش بیابان‌زایی می‌شود.
در سال گذشته مبلغ۲۶میلیارد تومان برای طرح‌های بیابان‌زدایی از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی تخصیص داده شد که در همین راستا نسبت به سه هزار و ۸۰۰ هکتار نهال‌کاری اقدام شد.
هم‌چنین در سال گذشته علاوه بر نهال‌کاری به میزان سه هزار و ۸۰۰ هکتار نسبت به مدیریت روان آب‌ها در پنج هزار و ۲۰۰ هکتار و نیز کنترل روان آب‌ها در سطح هفت هزار هکتار اقدام شد.
مدیریت چرای دام و جنگل‌های دست کاشت و ۷۰ کیلومتر تله رسوب‌گیر و بادشکن غیرزنده نیز ازجمله اقداماتی است که سال گذشته در راستای کنترل فرسایش بادی و کاهش ریزگردها به مرحله اجرا درآمد.
نظر شما