وقتی قیمت قارچ با نرخ مرغ برابری می کند!| تاثیر بحران صنعت مرغداری بر تولید قارچ

بازار؛ گروه کشاورزی: بازار جهانی قارچ خوراکی بازار پویایی است که با توجه به اینکه یک پروتئین جایگزین خوب برای گوشت محسوب می شود تقاصای فزاینده ای برای این محصول وجود دارد. به طوری که داده های منتشر شده از سوی فائو بیانگر این است که در سال ۲۰۲۱ ارزش بازار جهانی قارچ صدفی بیش از ۲.۵۳ میلیارد دلار بوده و همچنین پیش بینی می شود تا پایان ۲۰۲۲ به بیش از ۲.۶۵ میلیارد دلار برسد. از سوی دیگر گزارشات منتشر شده حاکی از این است که در سال ۲۰۲۱ آسیا و اقیانوسیه بزرگترین منطقه کشت قارچ صدفی بوده است.

ایران در جایگاه دهم تولید قارچ

ایران نیز در بحث کشت قارچ صدفی جزو مناطق با کشت قابل توجه ایت به طوری که بر اساس داده های آماری منتشر شده از سوی موسسه آماری statistic در سال ۲۰۲۰ ایران بعد از کشورهایی همچون «چین، ژاپن، ایالات متحده، هلند، هند، لهستان، اسپانیا، کانادا، انگلیس» در جایگاه دهم دنیا قرار گرفت. با این وجود تولید کننده های قارچ در این حوزه با چالش های مختلفی در پروسه تولید مواجه هستند. با تمام این تفاسیر بر اساس آنچه از سوی فعالان بخش عنوان می شود در کشور بیش از ۲۵۰۰ واحد مجوز دار هستند که ظرفیت تولیدی شان بیش از ۵۷۰هزار تن در سال است. اما با شرایطی که هست و به دلیل مشکلات نقدینگی که این واحدها دارند و همچنین به دلیل نوسان شدید قیمتها در بازار تولید کشور بین ۱۵۰ تا ۱۸۰هزار تن در سال است. به این ترتیب میزان تولید بسیار کمتر از ظرفیت اسمی است که واحدهای تولیدی کشور دارند.

قیمت قارچ درجه یک در بخش خرده فروشی تا ۷۰هزار تومان فروخته می شود

محسن افشار تولیدکننده قارچ کشور در این خصوص به بازار می گوید: میزان تولید در فصول مختلف نوسان دارد به طوری که در تابستان چون بخش عظیمی از واحدهای تولیدی سیستم خنک کننده ندارند در نتیجه میزان تولید به ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن در روز می رسد. اما در زمستان تولید مجددا بالا می رود؛ به این معنا که وقتی به سمت سرما می رویم تولید افزایش می یابد. به طوری که الان به طور متوسط روزانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ تن قارچ در کشور تولید و توزیع می شود.

افشار افزود: به این ترتیب در شرایط موجود حدود ۶۰۰ تن در کشور توزیع می شود و با قیمت۴۵ تا ۵۰ تومان از من تولید کننده خریداری می شود.

این فعال صنعت قارچ همچنین در خصوص نوسانات قیمتی این محصول اذعان داشت: توزیع قارچ در کشور به دو روش صورت می گیرد؛ یک روش قارچ بسته بندی است که قیمت تولید و قیمت مصرف کننده مشخص دارد و لذا در این بخش نوسان قیمت زیادی نداریم.

وی افزود: روش دیگر توزیع به صورت فله ای و بسته های ۵کیلوگرمی است که به طور خرده فروشی در بازار عرضه می شود که طبق ضوابط قانونی در بازار با ۳۰ تا ۳۵ درصد سود به فروش می رسد. بنابراین در این بخش نوسان قیمتی بالا است و به عنوان مثال الان قارچ درجه یک در بازار به قیمت کیلویی ۷۰هزار تومان به دست مصرف کننده می رسد.

کشاورزان ۳۰درصد هزینه های خود را از فروش کلش گندم به قارچ کاران تامین می کنند

بر اساس این گزارش، قارچ خوراکی محصولی صادراتی است اما ایران در بحث صادرات نیز با موانعی مواجه است. افشار در این خصوص نیز می گوید: به دلیل مشکلات ناشی از تحریم متاسفانه نمی توانیم صادرات نرمالی به کشورهای حاشیه خلیج فارس که مشتریان بسیار خوبی برای محصول قارچ ایران می توانند باشند، داشته باشیم. اما کشورهای همسایه غالبا از ما خرید می کنند و عمدتا به عراق و افغانستان صادر می کنیم. همچنین مقداری از تولیدات را نیز به کشورهای CIS مثل ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان ارسال می کنیم.

این تولید کننده قارچ در خصوص مسائل پیرامون کمپوست به عنوان ماده اولیه تولید قارچ نیز می گوید: حوزه کاری ما از یک جهت یک فعالیت کشاورزی محسوب می شود که به دو فعالیت دیگر از جمله گندمکاران و مرغداران کمک می کند.

افشار افزود: در واقع همانطور که می دانید ماده اولیه ما کُلش گندم است و با توجه به اینکه گندم محصولی استراتژیک است و تولید آن همیشگی است در نتیجه از زمانی که صنعت قارچ در کشور رشد کرده بخش اعظم هزینه های کشاورز از طریق بسته بندی و فروش کلش گندم تامین می شود. به طوری که شرایطی برای کشاورز ایجاد شده که از طریق فروش کلش حدود ۳۰درصد از هزینه های تولید را پوشش می دهند.

گفتنی است قیمت کلش گندم اگرچه سال قبل نوسان قیمت بالایی داشت و حتی گفته می شد تا ۱۲هزار تومان هم خرید و فروش می شد اما امسال افزایش قیمت شدیدی نداشت به طوری که از ۵۱۰۰ تومان شروع شد و به دلیل مشکلات بازار که وجود داشت و نبود تقاضا برای کلش تا کیلویی ۳۵۰۰ تومان هم کاهش پیدا کرد.

وابستگی نسبی قیمت قارچ به وضعیت صنعت مرغداری است

افشار در خصوص بحث تامین کود مرغی برای تولید کمپوست نیز اظهار داشت: همانطور که می دانید ماده اولیه دیگر این صنعت کود مرغی است که از طریق مرغداران تامین می شود و با توجه به اینکه صنعت مرغداری نیز نوسان شدید و بحران های مختلف دارد در نتیجه یکی از تنگناهای ما کود مرغی است که گاهی هست گاهی نیست.

این فعال صنعت خاطر نشان کرد: در واقع بحران هایی که برای صنعت مرغداری کشور رخ می دهد باعث می شود که تولید کننده های کامپوست که ماده اولیه پرورش قارچ است، در تامین کود مرغی دچار مشکل می شوند. این نیز یک عامل محدودیت است؛ یعنی باعث می شود تولیدکننده ها نتواند کامپوست به میزان تقاضا عرضه کنند.

وی با بیان اینکه تولید کامپوست نسبت به سال نوسان زیادی نداشته اما نسبت به ظرفیت پایین است، افزود: در واقع کل تولید کامپوست در سال ۹۰۰هزار تن است و برای این هدف در سال حدود ۰هزار تن کلش گندم از کشاورزان خریداری می کنند.

افشار همچنین در خصوص چشم انداز بازار قارچ طی ماه های پیش رو نیز گفت: قیمت قارچ تقریبا به قیمت مرغ وابسته است چون هر دو کالاهای پروتئنی است که در یک دامنه قیمتی هستند و شاهد هستیم قیمتها این دو کالا تقریبا با هم برابری می کند.

وی ادامه داد: با توجه به هزینه های تولید قیمت تمام شده که طبق محاسباتی که خود من به عنوان یک تولید کننده انجام داده ام، برای ما حدود ۴۲هزار تومان در می آید بنابراین با توجه به ریسک تولیدی که قارچ دارد اگر ۲۰درصد هم سود برای خود در نظر بگیریم امروز باید به نرخ ۴۸ تا ۵۰هزار تومان محصول خود را بفروشیم. لذا الان شرایط به نحوی است که تولید کننده ها گرچه زیان نمی کنند اما سودچندانی هم نمی کنند و بازار به همین نحو پیش می رود.