بازار؛ گروه بین الملل: «شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهور چین در سفر اخیر به کشورهای عربی، به سران این کشورها گفته پکن این طرح را در دستور کار خواهد داد که در خرید و تبادلات تجاری انرژی، به جای دلار از یوان (واحد پول چین) استفاده کند.
این اظهارات رئیس‌جمهور چین گامی دیگر از تلاش‌های پکن برای کنارگذاشتن دلار در معاملات بین‌المللی است. صدور قراردادهای آتی نفت توسط چین در پترویان واضح‌ترین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد چین مایل است حضور خود را به عنوان بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان نشان و ترجیح می‌دهد در آینده نفت از کشورهایی مانند عربستان سعودی را به ارز خود خریداری کند.
به نظر می‌رسد ولیعهد عربستان سعودی این مسیر را در بازارهای جهانی انرژی درک و متوجه می شود که برای اینکه بتواند از فشار عظیم ایالات متحده که بر ریاض وارد می‌شود از پترویان استفاده کند. بنابراین، ریاض باید از دیگر شرکای بالقوه از جمله چین استقبال کند. اما در مقابل، چین خواسته‌های سیاسی شرکای خود را مطرح نمی‌کند، چه رسد به ژئوپلیتیک. با این وجود، چین مایل است تنش زدایی را در میان همه شرکای خود بر اساس اصول برد-برد از طریق ایجاد رفاه تقویت کند.
نابراین، می‌توان دید که سیاست‌های عدم مداخله سیاسی چین بر شریک احتمالی آینده سعودی تأثیر می‌گذارد، به گونه‌ای که سیاست‌های فوق مداخله‌گرایانه ایالات متحده اغلب بر شرکای آن تحمیل می‌شود. بنابراین، محمد بن سلمان با هر دیدگاهی، این را دریافته که باید به سمت چین حرکت کند.
همچنین، نحوه دور زدن دلار آمریکا و همچنین پترودلار سال‌هاست که در اجلاس گروه بریکس مورد بحث قرار گرفته است. روسیه اکنون بزرگترین تامین کننده نفت خام چین است. با افزایش تحریم های اخیر علیه روسیه، اکنون مسکو و پکن به شدت در پی دور زدن دلار آمریکا در تجارت دوجانبه هستند. از همین روی، چین یک سیستم پرداخت را برای هر دو ارز یوان و روبل راه اندازی کرد که در مورد نفت روسیه خریداری شده توسط چین نیز صدق می‌کند.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید.
پروفسور ویلیام اورمان بیمن (William O. Beeman) استاد دانشگاه مینه سوتا است. وی همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را برعهده داشته است. بیمن پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. وی دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.
*یکی از محورهای نظم تجاری بعد از جنگ جهانی دوم، سلطه دلار در سطح بین المللی بود. دلار تا چه اندازه در نهادینه ساختم نظم آمریکایی موثر بود؟
دلار ارز واقعی جهان است. هر جنبه ای از تجارت بین المللی بر حسب دلار است یا باید از طریق سیستم های انتقالی که به دلار متکی هستند هدایت شود. در خارج از ایالات متحده میلیاردها دلار بیشتر از داخل ایالات متحده وجود دارد. به همین دلیل، ایالات متحده در تنظیم تجارت جهانی خود انعطاف بسیار زیادی دارد و همچنین بیش از هر کشور دیگری اهرم فشاری برای اعمال فشار بر سایر کشورها برای انطباق با سیاست خارجی ایالات متحده دارد. اگرچه برخی از کشورها سعی کرده اند کنترل دلار بر اقتصاد جهان را دور بزنند، اما کاملاً ناموفق بوده اند.
ظهور ارزهای رمزپایه آخرین تلاش از این دست بود. همانطور که دیدیم، ارزهای دیجیتال اکنون سقوط کرده اند. دوران استعمار از نظر کنترل مستقیم سیاسی از سوی قدرت های بزرگ بر کشورهای کوچکتر به پایان رسیده است، اما سلطه اقتصادی ایالات متحده بر جهان نوعی از استعمار نو است که همچنان ادامه دارد. سلطه دلار بر اقتصاد جهان معایبی دارد. یکی، چون دلار «سیال» است، هر کسی می‌تواند مالک آن باشد. به ویژه چین دارای بدهی های عظیم ایالات متحده است و می تواند از این بدهی برای اعمال فشار بر ایالات متحده استفاده کند. این یک نگرانی دائمی در واشنگتن است.
*در سالهای احیر دلارزدایی از سوی کشورهای مختلف از جمله چین و روسیه دنبال می شود. حتی کشورهای سازمان همکاری شانگهای به دنبال مبادلات با ارز بومی هستند. دلیل این موضوع چیست و تا چه اندازه دلارزدایی موفق خواهد بود؟
تاکنون این تلاش ها برای دور زدن دلار کاملاً ناموفق بوده است. دلیل این امر این است که تجارت جهانی باید از مکانیسم های دلاری عبور کند. حجم انبوه معاملات دلاری در جهان به حدی است که این اقدامات تاکنون بی‌اثر بوده است.
*رئیس جمهور چین در سفر اخیر خود به عربستان، موضوع تبادل انرژی با پول چین یعنی یوآن را مطرح کرد. آیا این موضوع عملی می شود؟
تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که یوان کاملاً قابل تبدیل (به دلار!) باشد یا درآمد حاصل از فروش نفت به یوان منحصراً برای خرید کالاهای چینی مصرف شود. همه می دانند که ارزش یوان توسط نیروهای بازار کنترل نمی شود. دولت چین نرخ ارز را برای آن کنترل می کند. مقامات عربستان سعودی بسیار احمقانه خواهند بود که یوان و نه دلار را برای نفت خود بپذیرند، زیرا دولت چین می‌تواند برگردانده و ارزش یوان را کاهش دهد و عربستان سعودی را با ارز کمتری باقی بگذارد. دلار بار دیگر به عنوان یک ارز قابل تعویض بسیار قابل اعتمادتر است.
*برخی معتقد هستند تجارت انرژی چین با اعضای شورای همکاری خلیج فارس با یوآن ضربه سختی به آمریکا و سلطه دلار وارد خواهد آورد. بر این اساس ریسک این اقدام برای این کشورها بالاست و ممکن است حمایتهای نظامی آمریکا را از دست بدهند. نظر شما چیست؟
من مطمئن نیستم که چرا این باور تبلیغ می شود. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نفت خود را در بازار جهانی می فروشند و بازار جهانی نفت به دلار است. بنابراین، چینی‌ها یا باید قیمت دلار جهانی نفت را بپردازند یا سعی کنند مردم را به توافق پایاپای یا پرداخت به یوان وادار کنند. همانطور که در بالا ذکر کردم، چینی ها می توانند تلاش کنند تا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس یوآن را برای نفت خود بپذیرند، اما اگر من فروشنده نفت شورای همکاری خلیج فارس بودم، چنین معامله ای را نمی پذیرفتم زیرا ارزش یوان به طور مصنوعی توسط دولت چین تعیین شده است، بنابراین این موضوع وجود دارد. هیچ تضمینی برای ارزش دارایی یوان بر اساس نیروهای بازار ارز نیست.
* با توجه به طرح ایجاد منطقه تجارت آزاد میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس و چین، اهمیت این موضوع در رقابت آمریکا و چین در این منطقه چیست؟
باز هم، این تلاشی برای دور زدن تجارت دلاری است. این در واقع نوعی سیستم مبادله ای است. اگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بخواهند آینده اقتصادی خود را مستقیماً به چین گره بزنند، ممکن است به شکلی محدود با چنین چیزی موافقت کنند. این یک سیستم اقتصادی بسته خواهد بود. اما شرکت ها و افراد شورای همکاری خلیج فارس دارای سهام و منافع اقتصادی در سراسر جهان هستند.
گره زدن آینده اقتصادی آنها به یوان غیرقابل تنظیم بازار به نظر من یک پیشنهاد تا حدی پرخطر است. در نهایت شورای همکاری خلیج فارس باید با تبدیل دارایی یوان خود به معاملات دلاری بازگردد. به نظر می رسد ارزش دلار نسبت به سایر ارزها بالا و پایین می شود، اما در واقع این دلار است که ثابت است و سایر ارزها نسبت به آن تغییر می کنند. به همین دلیل است که سلطه خود را در تجارت جهانی حفظ می کند.
نظر شما