بازار؛ گروه بین الملل: «شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهور چین در سفر اخیر به کشورهای عربی، به سران این کشورها گفته پکن این طرح را در دستور کار خواهد داد که در خرید و تبادلات تجاری انرژی، به جای دلار از یوان (واحد پول چین) استفاده کند.
این اظهارات رئیس‌جمهور چین گامی دیگر از تلاش‌های پکن برای کنارگذاشتن دلار در معاملات بین‌المللی است. صدور قراردادهای آتی نفت توسط چین در پترویان واضح‌ترین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد چین مایل است حضور خود را به عنوان بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان نشان و ترجیح می‌دهد در آینده نفت از کشورهایی مانند عربستان سعودی را به ارز خود خریداری کند.
به نظر می‌رسد ولیعهد عربستان سعودی این مسیر را در بازارهای جهانی انرژی درک و متوجه می شود که برای اینکه بتواند از فشار عظیم ایالات متحده که بر ریاض وارد می‌شود از پترویان استفاده کند. بنابراین، ریاض باید از دیگر شرکای بالقوه از جمله چین استقبال کند. اما در مقابل، چین خواسته‌های سیاسی شرکای خود را مطرح نمی‌کند، چه رسد به ژئوپلیتیک. با این وجود، چین مایل است تنش زدایی را در میان همه شرکای خود بر اساس اصول برد-برد از طریق ایجاد رفاه تقویت کند.
نابراین، می‌توان دید که سیاست‌های عدم مداخله سیاسی چین بر شریک احتمالی آینده سعودی تأثیر می‌گذارد، به گونه‌ای که سیاست‌های فوق مداخله‌گرایانه ایالات متحده اغلب بر شرکای آن تحمیل می‌شود. بنابراین، محمد بن سلمان با هر دیدگاهی، این را دریافته که باید به سمت چین حرکت کند.
همچنین، نحوه دور زدن دلار آمریکا و همچنین پترودلار سال‌هاست که در اجلاس گروه بریکس مورد بحث قرار گرفته است. روسیه اکنون بزرگترین تامین کننده نفت خام چین است. با افزایش تحریم های اخیر علیه روسیه، اکنون مسکو و پکن به شدت در پی دور زدن دلار آمریکا در تجارت دوجانبه هستند. از همین روی، چین یک سیستم پرداخت را برای هر دو ارز یوان و روبل راه اندازی کرد که در مورد نفت روسیه خریداری شده توسط چین نیز صدق می‌کند.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
*یکی از محورهای نظم تجاری بعد از جنگ جهانی دوم، سلطه دلار در سطح بین المللی بود. دلار تا چه اندازه در نهادینه ساختم نظم آمریکایی موثر بود؟
بدون تسلط دلار آمریکا در اقتصاد بین‌الملل، هژمونی و برتری واشنگتن در دوران پس از جنگ جهانی دوم اگر نه ولی تقریباً غیرممکن بود. از طریق کنترل بی امان مالی و سرمایه بین المللی بود که ایالات متحده توانست نظم جهانی جدیدی را برای خود ایجاد کند.
*در سالهای احیر دلارزدایی از سوی کشورهای مختلف از جمله چین و روسیه دنبال می شود. حتی کشورهای سازمان همکاری شانگهای به دنبال مبادلات با ارز بومی هستند. دلیل این موضوع چیست و تا چه اندازه دلارزدایی موفق خواهد بود؟
اگرچه برتری دلار آمریکا در سالهای اخیر به چالش کشیده شده است، دلار آمریکا همچنان نقش غالب را در امور مالی و تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. امروزه حدود نیمی از تجارت بین‌المللی به دلار صورت می‌گیرد و حدود نیمی از کل وام‌های بین‌المللی و اوراق بدهی جهانی به دلار است. در بازارهای ارز، که در آن ارزها معامله می شوند، دلار در نزدیک به 90 درصد از کل معاملات نقش دارد.
علاوه بر این، امروزه بیشتر تراکنش‌های مالی، بدهی‌های بین‌المللی و صورت‌حساب‌های تجارت جهانی به دلار است و نزدیک به 60 درصد ذخایر ارزی جهان به دلار نگهداری می‌شود. بنابراین، حتی در بهترین شرایط، چندین سال طول می‌کشد تا هر تلاش مستمر دلارزدایی به ثمر برسد.
*رئیس جمهور چین در سفر اخیر خود به عربستان، موضوع تبادل انرژی با پول چین یعنی یوآن را مطرح کرد. آیا این موضوع عملی می شود؟
صادرکنندگان نفت مدت‌هاست که دلار آمریکا را ترجیح می‌دهند، زیرا این دلار ارز برتر جهانی برای سرمایه‌گذاری‌های جهانی است. این باعث می شود که آن را راحت ترین ذخیره ارزش برای درآمد انباشته نفت، که برای مفید بودن نیاز به کسب نرخ بازده دارد، تبدیل می کند. این موضوع در مورد عربستان سعودی نیز صادق بوده است. همانطور که قبلاً اشاره کردم، این به این دلیل است که ایالات متحده به عنوان قوی ترین اقتصاد پس از جنگ جهانی دوم ظاهر شد و دلار در قلب سیستم مالی جدیدی قرار داشت که در آن مقطع زمانی در حال ظهور بود.
در اواسط ماه مارس سال جاری، وال استریت ژورنال گزارش داد که عربستان سعودی در حال مذاکره با چین برای قیمت گذاری برخی از صادرات نفت خود بر اساس یوان پول چین است. این ژورنال هشدار داد که چنین در حالل حرکتی است که تسلط دلار بر بازار جهانی نفت را خدشه دار می کند. هر حرکتی که سلطه دلار را خدشه دار کند بر اقتصاد جهانی نیز تأثیر خواهد گذاشت.
از این رو، درک معنای تلاش عربستان سعودی برای نزدیک شدن به چین، به ویژه در این مرحله از روابط رو به رشد پکن و ریاض، بسیار مهم است. عربستان سعودی همچنان در مدار آمریکا قرار دارد و هر گونه تضعیف اقتصاد آمریکا بر ثروت ریاض تأثیر منفی خواهد گذاشت. بنابراین، اگرچه ممکن است عربستان سعودی به دلایل سیاسی هر از چند گاهی تصمیم به فروش نفت به چین با استفاده از یوان بگیرد، این امر بر روابط عربستان سعودی با ایالات متحده و دلار سایه نمی اندازد.
*برخی معتقد هستند تجارت انرژی چین با اعضای شورای همکاری خلیج فارس با یوآن ضربه سختی به آمریکا و سلطه دلار وارد خواهد آورد. بر این اساس ریسک این اقدام برای این کشورها بالاست و ممکن است حمایتهای نظامی آمریکا را از دست بدهند. نظر شما چیست؟
من با اصل کلی این استدلال موافقم. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در مورد بیگانه کردن مهم ترین حامی خود، یعنی ایالات متحده، فضای زیادی برای مانور ندارند. آنها بیش از آن وابسته به ارباب سیاسی و نظامی خود هستند که بتوانند به طور جدی غرب، به ویژه واشنگتن را به شکلی پایدار به چالش بکشند.
* با توجه به طرح ایجاد منطقه تجارت آزاد میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس و چین، اهمیت این موضوع در رقابت آمریکا و چین در این منطقه چیست؟
بدیهی است که هژمونی آمریکا در منطقه را به چالش خواهد کشید و پیچ و تاب جدیدی به رقابت جهانی بین واشنگتن و پکن خواهد بخشید. با این حال، این و سایر اقدامات اقتصادی نباید به عنوان یک طرح «یا این؛ یا آن» در نظر گرفته شوند زیرا اقتصاد بین المللی و تجارت یک بازی حاصل جمع صفر نیستند.
نظر شما