بازار؛ گروه استانها: گمرک و پایانه مرزی دوغارون در ۱۸ کیلومتری شهر تایباد و ۲۵۰ کیلومتری مشهد و هم‌جوار با کشور افغانستان، یکی از پنج گمرک برتر اقتصادی کشور محسوب می‌شود.
خراسان رضوی از سه گذرگاه مرزی لطف‌آباد، سرخس، باجگیران با کشور ترکمنستان و از طریق گذرگاه مرزی دوغارون با افغانستان ارتباط دارد.
هم‌مرز بودن خراسان رضوی با ترکمنستان و افغانستان و نزدیکی به چهار کشور دیگر آسیای مرکزی؛ جایگاه شایسته‌ای به این استان برای اتصال ۶ کشور مزبور که بدون دسترسی به آب‌های آزاد، در خشکی محصورند، با دیگر کشورهای جهان داده است ازاین‌رو رونق و به‌روزرسانی مرزها و تسهیل تردد در گذرگاه‌های زمینی خراسان رضوی یکی از اولویت‌هایی است که نگاه ملی را می‌طلبد.
به گزارش خبرنگار بازار؛ متأسفانه در طی دو دهه گذشته باوجود رونق تبادلات تجاری در این مرز اما مسیر ارتباطی و جاده نامناسب، کمبود امکانات، سرعت کند در ترخیص کالا و کمبود باراندازهای لازم برای تخلیه بار و معطل ماندن رانندگان که بعضاً از ۳ الی ۱۰ روز در برخی مواقع زمان نیاز دارد ازجمله مشکلات پیش روی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی بوده است.
باوجوداینکه در همین راستا طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی دوغارون تایباد در شرق خراسان رضوی در نشست شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی در سه مرحله پژوهشی، فنی و عالی به تصویب رسیده است اما این طرح در چهار مرحله تدوین‌شده که مرحله نخست آن ۶۲۷ هکتار از مجموع هشت هزار و ۷۰۰ هکتار زمینی است که برای اجرای کامل طرح جامع در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در نظر گرفته‌شده است.
البته در این مدت دولتمردان نیز بیکار نبوده‌اند و باوجوداینکه نسبت به طرح توسعه این منطقه اقدام کرده و کار را تا قطعه‌بندی اراضی برای واگذاری به سرمایه‌گذاران پیش برده‌اند اما هنوز هم برخی اختلافات مرزی در این منطقه مانع پیشرفت کار است.
ضرورت توسعه دوغارون
پیش از شیوع کرونا، سالانه ۲ میلیارد دلار صادرات، سه میلیارد دلار ترانزیت خروجی و ۲۰ میلیون دلار واردات از طریق مرز دوغارون بین ایران و افغانستان انجام می‌شد که هرچند اکنون به دلایل مختلف تبادلات تجاری از این گذرگاه مرزی کاهش‌یافته است اما یکی از مهم‌ترین معابر دادوستد بین ایران و افغانستان است.
کالاهای صادراتی از مرز زمینی دوغارون به سمت افغانستان تأمین‌کننده بازار ۳۰ میلیون نفری این کشور دوست و همسایه است و ۶۰ درصد کالاهای استان خراسان رضوی از سمت دوغارون به سمت افغانستان و بازارهای هدف این کشور صادر می‌شود.
ازآنجاکه ۹۰ درصد کالاهای صادراتی از گمرک دوغارون به مقصد هرات، به‌عنوان دومین بازار اقتصادی کشور افغانستان ارسال می‌شود لذا توسعه منطقه ویژه اقتصادی دوغارون بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر رسیده و باید در مراحل اجرایی آن تسریع ایجاد کرد.
رئیس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این رابطه اظهار می‌کند: فعال شدن همه ظرفیت‌های منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به‌کندی پیش می‌رود، درحالی‌که می‌تواند فرصت ویژه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاران افغانستانی باشد.
امیر فخریان می‌افزاید: زیرساخت‌ها هم در بازارچه مرزی و هم در گمرک دوغارون نسبت به هدف‌گذاری و انتظاری که از آن وجود دارد، ضعیف است بااین‌حال وضعیت گمرک دوغارون نسبت به گذشته بهتر شده، به‌طوری‌که تعداد دستگاه «ایکس.ری» افزایش‌یافته است.
وی اذعان می‌کند: تعداد دو دستگاه «ایکس.ری» با مجوز وزارت صمت در پایانه صادراتی دوغارون، نصب‌شده که هم برای پایانه و هم منطقه ویژه اقتصادی مفید بوده است و خروج کالا را آسان و نظارت و کنترل بر خروج کالاها را افزایش داده است.
اختلاف در نقطه صفر مرزی
معاون توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای نیز که در همین رابطه به استان خراسان رضوی سفرکرده بود به رسانه‌ها گفت: در پایانه مرزی دوغارون احداث سالن مسافری اتمام یافته و موضوع ساخت سالن تجاری نیز در وزارت راه و شهرسازی رفع شده است.
محمد تیموری بدون اشاره به مراحل اجرایی و یا معطل‌مانده در طرح ۳۰ هکتاری پایانه مرزی دوغارون، افزود: پس از گذشت چند دهه با رفع مقدماتی اختلاف مرزی با افغانستان در این محدوده، آسفالت محور ۶ بانده اسلام قلعه - دوغارون مهیا شده است.
وی گفت: اگر وزارت امور خارجه و دوستان فعال در حوزه فرامرزی، نقطه صفر مرزی با افغانستان را مشخص و تعیین تکلیف کنند ما مشکلی برای ساخت سالن تجاری پایانه مرزی دوغارون نداریم.
معاون توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای تصریح کرد: فعلاً طرح اجرایی این مرز، معطل مباحث اختلافی در نقطه صفر مرزی با کشور افغانستان است.
افزایش هزینه‌های ترانزیتی
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار در خصوص مشکلات پیش روی رانندگان در این مرز می‌گوید: مرز دوغارون در این استان بسیار بااهمیت و فعال است اما بیشترین مشکلات بخش حمل‌ونقل نیز مربوط به این مرز هست.
احمد زمانیان نبود مدیریت واحد مرزی را یکی از اصلی‌ترین مشکلات شرکت‌های حمل‌ونقل در مرز دوغارون عنوان کرده و می‌افزاید: متأسفانه در این گذرگاه بعضاً شاهد ناهماهنگی‌های متعدد وعدم تعامل سازنده درمیان افراد حاضر در مرز هستیم لذا این ناهماهنگی‌ها و اجرای تصمیمات آنی و جزیره‌ای باعث مشکلاتی می‌شود که هرساله در این مرز موج می‌زند وصف‌های طولانی کامیون‌ها را شاهد هستیم.
وی ابراز می‌کند: از این سوء مدیریت‌ها در این‌طرف مرز که فاکتور بگیریم یکی از موانع سد راه رانندگان مسیر حدفاصل گمرک دوغارون و اسلام قلعه مخروبه بودن این مسیر است.
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان رضوی بیان می کند: متأسفانه این مسیر با وضعیت بسیار نامناسب و ناهمواری که دارد مهم‌ترین عامل کندی تردد بین دو کشور بوده و حتی بارها منجر به و واژگونی کامیون‌های ترانزیتی در طی سال‌های گذشته شده است.
وی تأخیر در ترخیص کالا و زمان‌بر شدن تشریفات را هم‌چنین موجب افزایش هزینه‌های ترانزیتی عنوان کرده و می‌گوید: شلوغی، ترافیک‌های سنگین ایجادشده در پشت مرز، افزایش هزینه‌ها و تنش‌های ایجادشده ناشی از بی‌نظمی و آشفتگی تاکنون و به‌کرات موجب نارضایتی صاحبان کالا ، شرکت‌های حمل‌ونقل و کامیون داران در طی سال‌های گذشته بوده است.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل خراسان رضوی برنامه‌ریزی برای طرح جامع و برنامه‌ای مدون در این گذرگاه را برای خروج از کلاف سردرگم ضروری می‌داند و می‌گوید: در طی سال‌های گذشته عدم وجود فضای رقابتی برای حضور گسترده تشکل‌ها، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها موجب پیدایش رانت و رانت بازی شده است.
زمانیان با اشاره به این موضوع که متأسفانه ورود و خروج کانتینرها در این مرز توازنی نداشته و به کرات شاهد انحصارگرایی و پیدایش زمینه رقابت منطقه ویژه با بخش خصوصی در صادرات بودیم اذعان می‌کند: در این مرز مشکلات ریزودرشتی به چشم می‌خورد که هنوز سامانی نیافته و لذا از نوبت فروشی گرفته تا ازدحام بیش‌ازحد خودروهای سنگین و گره ترافیکی در این منطقه گرفته تا محدودیت فضا تنها بخشی از مشکلات و موانع سد راه ترانزیت و شرکت‌های حمل‌ونقل بوده است.
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان رضوی واگذاری فاز دو منطقه ویژه اقتصادی به تشکل‌های خصوصی مرتبط با تجارت و حمل‌ونقل ازجمله انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل استان خراسان رضوی و اتحادیه صادرکنندگان و بازرگانان و تولیدکنندگان به‌منظور ایجاد رقابت و جلوگیری از انحصارگرایی را حلال برخی از مشکلات می‌داند.
وی با اشاره به آن موضوع که سال‌هاست مسیر حدفاصل گمرک دوغارون و اسلام قلعه به دلیل تخریب جاده همواره در طی سال‌های گذشته موجب نارضایتی فعالان تجاری و اقتصادی بوده است ابراز می‌کند: متأسفانه طرف افغانی جهت بازسازی و ترمیم این مسیر در طی دو دهه گذشته هیچ‌وقت اراده لازم را به خرج نداد.
ضرورت تسریع در اجرای طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی
خراسان رضوی از سمت شرق ۳۰۲ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد و شهرستانهای صالح آباد، تربت جام، تایباد و خواف این استان در جوار مرز مشترک با افغانستان قرار دارند. دوغارون در ۱۸ کیلومتری تایباد و مرکز این شهرستان ۱۲۰ هزار نفری نیز در ۲۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است.
طبق آمارها پایانه مرزی دوغارون دروازه طلایی تجارت و ترانزیت کالا برای ایران و یکی از پرترددترین معبرهای زمینی کشور در بخش کالا و مسافر است، تبادلات تجاری در این مرز قدمتی دیرینه دارد و در دهه اخیر در پی بروز هر تحول سیاسی در یکی از کشورهای ایران و افغانستان، وضعیت تجارت در دوغارون دستخوش فراز و فرودهایی شده است.
با توجه به تغییر شرایط سیاسی افغانستان، لازم است که زیرساخت های دوغارون توسعه یابد، زیرا زیرساختهای فعلی پاسخگوی نیاز این بخش نیست و می تواند به ازدحام جمعیت، کامیون ها و مخاطره آمیز شدن وضعیت منجر شود.
هم اینک وضعیت ساختمان گمرک، مسیر ورود و خروج، چیدمان امکانات در مرز به نحوی نیست که بتوان گمرک و پایانه مرزی دوغارون را مناسب شرایط اقتصادی دید.
در صورتی جایگاه دوغارون به عنوان یک مرز بااهمیت ارتقا می یابد که پاسخگویی مناسبی به روزانه یکهزار دستگاه کامیون داشته باشد و تحقق این مهم نیازمند یک نقشه یا طرح جامعی است که در آن حداقل ۶ مسیر ورودی و ۶ مسیر خروجی برای کامیون ها به وجود آید و مسیر ورود و خروج تره بار، سوخت و کالاهای صادراتی غیرنفتی و محموله های ترانزیتی از هم تفکیک شود.
از سوی دیگر لازم است هر چه سریعتر طرح جامع منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به اجرا درآید تا توسعه خدمات و امکانات زیرساختی دوغارون محقق شود.
نظر شما