شاخص ترس و طمع؛ از کمک به تشخیص احساسات بازار تا گمراه کردن معامله گران!

بازار؛ گروه بین الملل: اگر در بازار ارزهای دیجیتال یا بورس های خارجی مشغول به فعالیت هستید، قطعا یکی از نخستین مواردی که از سوی فعالان بازار یا وب سایت های تحلیل بازار به آن برخورد کرده اید، مفهومی به نام «شاخص ترس و طمع» است.

این شاخص در حقیقت یکی از مهمترین ابزارهای سنجش و معیاری برای ورود یا خروج از بازار به حساب آمده و همواره از سوی تریدرها و دیگر فعلان بازار در معاملات مورد توجه قرار می گیرد؛ تا جاییکه می توان گفت تقریبا هیچ معامله کننده ای بدون در نظر داشتن به این شاخص، اقدام به معامله خرید و فروش نمیکند.

ایده اصلی و معیار سنجش شاخص ترس و طمع این است که بازارها توسط معامله گران انسانی هدایت می شوند و از آنجاکه انسان دارای احساس و عواطفی شامل ترس یا طمع است، این احساسات روی بازار و مسیر پیش روی آن تاثیرگذار خواهد بود. برای فهم بهتر ماهیت این شاخص به مثال زیر توجه کنید که نشانگر وضعیت بازار بورس ایالات متحده طی روزهای اخیر است.

«شاخص ترس و طمع طی چند هفته گذشته با بازگشت سهام در منطقه طمع گیر کرده است. این شاخص در حال حاضر روی نقطه ۶۶ قرار دارد که به طور قابل توجهی بالاتر از پایین ترین سطح ماه گذشته یعنی ۴۵ است. این بازگشت زمانی اتفاق می افتد که شاخص S&P ۵۰۰ نسبت به پایین ترین سطح امسال بیش از ۱۴ درصد افزایش یافته است. شاخص های داوجونز و نزدک ۱۰۰ نیز به ترتیب ۱۹ و ۱۲ درصد رشد کرده اند».

مفهوم و پیشینه شاخص ترس و طمع

همانطور که گفته شد، شاخص ترس و طمع یکی از محبوب ترین ابزارهای سنجش روند لحظه ای بازار بوده و با توجه به احساسات کلی معامله گران بازار، به صورت لحظه ای در حال تغییر است.

این شاخص توسط واحد مالی هولدینگ مالی «سی ان ان» یعنی همان CNN Money ابداع شده و همواره در محدوده بین ۰ تا ۱۰۰ در حرکت است. شاخص ترس و طمع از چندین شاخص کلیدی تشکیل شده است که موارد مختلف را در بازار اندازه گیری می کند. اولین فاکتور، مفهوم حرکت بازار است که به عملکرد شاخص S&P ۵۰۰ و میانگین متحرک ۱۲۵ روزه می پردازد. زمانی که شاخص ترس و طمع به طور قابل توجهی بالاتر از شاخص S&P ۵۰۰ باشد، میزان طمع بیشتر بوده و عدد شاخص بالاتر خواهد بود.

دومین فاکتور، مفهوم قدرت قیمت سهام است که به عنوان مثال، در حال حاضر، این شاخص به بالاترین و پایین ترین سطح ۵۲ هفته ای خود در بورس نیویورک (NYSE) رسیده است. توجه داشته باشیم زمانی که سهام شرکت های بیشتری در حال آزمایش بالاترین سطح ۵۲ هفته ای خود هستند، سطح طمع به دست می آید.

فاکتور سوم نیز، مفهوم وسعت قیمت سهام است که به شاخص مجموع حجم McClellan توجه دارد.

فاکتورهای دیگر تشکیل دهنده شاخص ترس و طمع نیز عبارتند از گزینه‌های خرید و فروش، نوسانات بازار و تقاضای پناهگاه امن. در خصوص فاکتور آخر نیز به این نکته باید توجه داشت که نوسانات بازار با شاخص VIX اندازه گیری می شود؛ در حالی که تقاضای امن، تفاوت در بازده سهام و اوراق قرضه ۲۰ روزه است.

اشتباه رایج در استفاده از شاخص ترس و طمع در معاملات

با نگاهی به رفتار معامله گران آماتور بازار به خوبی متوجه می شویم که بسیاری از آنها، شاخص ترس و طمع را یکی از معیارهای اصلی خود در خرید و فروش دانسته و بیش از میزان توانایی این شاخص به آن تکیه می کنند. علیرغم اهمیت این شاخص و توجه تمامی معامله گران حرفه ای به عدد آن برای تصمیم گیری در تعیین جهت معاملات (خرید یا فروش)، به این نکته نیز باید توجه داشت که این شاخص به تنهایی نمی تواند کاربرد چندانی در تصمیم گیری شما داشته باشد و صرفا احساسات بازار را نشان می دهد.

این در حالیست که بخش عمده ای از احساسات بازار و عدد آن روی شاخص ترس و طمع، تنها برای رویکرد تکنیکال به بازار مورد استفاده بوده و به عنوان مثال، برای انجام سرمایه گذاری بلند مدت باید همواره به عوامل فاندامنتال تعیین کننده در بازار توجه داشته باشیم. از آنجایی که در معاملات بورس های خارجی و حتی ارزهای دیجیتال، شاخص ترس و طمع تمایل به پیگیری عملکرد شاخص S&P ۵۰۰ و بیت کوین دارد، یک ابزار سنجش عقب مانده و ناقص برای معاملات محسوب می شود. به عنوان مثال، در بیشتر موارد، زمانی که شاخص S&P ۵۰۰ در حال افزایش است، شاخص تمایل به افزایش دارد و بالعکس.

بنابراین، در اغلب موارد، سرمایه گذاران زمانی تمایل به خرید سهام دارند که شاخص ترس و طمع به سمت منطقه طمع حرکت کند. به عنوان مثال، در حال حاضر، شاخص‌های S&P ۵۰۰ و داو جونز اندکی بیش از ۱۰ درصد از پایین‌ترین نقطه خود در سال جاری افزایش یافته‌اند و این در حالیست که شاخص ترس و طمع برای مورد نخست، در زمان نگارش این گزارش روی ۶۶ قرار دارد که نشانگر وضعیتی نسبتا مطلوب امن (تنها به لحاظ احساسات بازار و رفتار معامله گران) بوده و این در حالیست که بسیاری از فاکتورهای قاندامنتال مانند گزارش های ماهانه فدرال رزرو آمریکا در خصوص شاخص های اقتصادی مهم مانند دستمزدها، نرخ بیکاری، اعتماد مصرف کننده و ... در تعیین عدد شاخص ترس و طمع جایگاهی ندارند.

لذا اتکای محض به شاخص ترس و طمع به عنوان یک شاخص عقب مانده می تواند پیش بینی بدی از بازار سهام یا ارزهای دیجیتال را به شما ارائه دهد. به این ترتیب، معامله گران باید حتما از ابزارهای بیشتری برای پیش بینی وضعیت بازار بهره بردهو با کنار هم قرار دادن آنها، وضعیت کلی بازار را مورد سنجش قرار داده و بر اساس آن تصمیم گیری نمایید.