بازار؛ گروه استانها: صنعت فولاد به سبب گستردگی زنجیره تولید آن از سنگ تا رنگ نیاز مبرم به زیر ساخت های تضمین کننده این زنجیره دارد که متاسفانه به سبب نداشتن جامعه نگری در زمینه طرح های توسعه از معدن تا محصول نهایی با ارزش افزوده بالا منجر به ایجاد ضعف های در فرآیند های صنعت فولاد شده اند. در ادامه گفتگوی خبرگزاری بازار با امین حکیمی‌زاد، دکترای مهندسی مواد و عضو هیئت علمی دانشگاه یزد درباره وضعیت فعلی صنعت فولاد استان و آینده آن می خوانیم.
* پرداختن به صنایع پایین دستی فولاد و چه اهمیتی دارد؟
عملاً به واسطه هماهنگی بین بخش خصوصی و بخش دولتی و دانشگاه اقدامات خوبی برای توسعه صنایع پایین دستی فولاد در حال انجام است. صنایع فولاد بعد از صنایع نفتی و پتروشیمی در کشور جایگاه دوم را دارد. از نظر اهمیت و به طبع انجام اقدامات لازم و سیاست گذاری‌های مناسب، صنایع پایین دستی فولاد می تواند به ویژه در شرایط بحرانی نظیر شرایط تحریم، بسیار راهگشا باشد.
صنایع فولاد بعد از صنایع نفتی و پتروشیمی در کشور جایگاه دوم را دارد
این روند می تواند هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی معادلات بسیاری را جابه‌جا کند. فولاد استان یزد یکی از تولید کنندگان بزرگ فولاد در دنیا محسوب می شود اما کاستی هایی هم وجود دارد که بخشی از آن عدم توجه به صنایع پایین دستی فولاد از جنبه های مختلف است.
تا زمانی که ما در بحث صنایع پایین دستی فولاد، توسعه لازم را پیدا نکنیم عملا وابستگی های متعددی خواهیم داشت و به بازارهای بین المللی و واردات صنایع پیشرفته مثل صنایع نظامی و صنایع هسته ای یا سایر صنایع عملا ورود نمی کنیم و این وابستگی ها باعث خواهد شد که بعضا پیشرفت های ما سیر کندتری را طی کند. این یکی از موضوعاتی است که در بحث صنایع پایین دستی فولاد از ضرورت‌های مهم است و بسیار حائز اهمیت است که سیاست گذاری های کلانی هم در این زمینه صورت بگیرد.
* نقش توسعه صنایع دستی در اشتغال را هم مطرح کنید
عملا کشورما از نظر بحث تناژ تولید فولاد شرایط خیلی مطلوبی دارد اما وقتی که ورود پیدا می کنیم، می بینیم از نظر اشتغال وضعیت خوبی نداریم. وقتی ریشه یابی می کنیم این موضوع به توسعه صنایع پایین دستی فولاد بر می گردد. کشوری مثل آلمان با تناژ تقریبا مشابه تناژ تولیدی ایران، از نیروی انسانی بسیاری استفاده می کند چرا که تمرکز این کشور بیشتر روی صنایع پایین دستی فولاد است.
امیدوارم بتوانیم در سال های آینده عملا این خلأها رو بپوشانیم تا بتوانیم به عنوان یک قدرت جهانی در زمینه صنایع پایین دستی فولاد چه توسعه فولادهای آلیاژی چه صنایع پایین دستی دیگر مثل قطعه زنی و در واقع متریال هایی که مشتقی از فولاد هستند، به نوعی پیشگام شویم و معضلات بسیار از جمله بیکاری را کاهش دهیم.
* از نظر شما چه مشکلاتی برای توسعه صنایع پایین دستی فولاد در یزد وجود دارد که باعث شد این روند سرعت پیشرفت خوبی نداشته باشد؟
بستر لازم که مواد اولیه است در استان وجود دارد و انتظار می رود که شرایط خوبی داشته باشد اما شرایط فعلی با این موضوع کاملا در تضاد است. یزد یکی از استان های برتر تولید کننده فولاد کشور است اما در زمینه صنایع پایین دستی فولاد رتبه چندان خوبی نداریم.
تا زمانی که ما در بحث صنایع پایین دستی فولاد، توسعه لازم را پیدا نکنیم عملا وابستگی های متعددی خواهیم داشت
متاسفانه استان هایی مثل اصفهان، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی استان هایی هستند که در صنایع پایین دستی فولاد خیلی خوب کار کردند ود ر حال حاضر پیشگام هستند. برخی از این استان ها لزوما تولید کننده‌های قوی فولاد در کشور هم نیستند ولی سیاستگذاری های مدیران و فرهنگ عامه باعث شده آنها در صنایع پایین دست فولاد شرایط نسبتا مطلوبی داشته باشند.
* چالش‌های ما برای توسعه در این صنایع چیست؟
یکی از مهمترین مواردی که ما معمولا در سایر معضلات کشور هم با آن مواجه هستیم، معضلات اجتماعی و مباحث فرهنگی و توجه به منافع عام به جای منافع شخصی است. برخی عقیده دارد که یزد خشک چه نیازی به صنعت فولاد و توسعه آن دارد که این رویکرد بازدارنده ای است و باید با نشان دادن منافع صنایع فولادی پایین دستی رویکرد مردم را تغییر داده و آنها را همراه و فرصت را برای توسعه صنایع پایین دستی فراهم کرد.
این مهم شاید در توسعه صنعتی چندان موثر به نظر نیاید اما در تدوین قوانین بالادستی و سیاست گذاری های کلان گاهی بنا به سهل انگاری ناشی از همین مشکلات فرهنگی شاهد بروز مشکلاتی هستیم. البته قوانین درست تدوین می شود اما درست اجرا نمی شود. قوانین بالا دستی صنعت فولاد در کشور به صورتی است که تا حد زیادی این طمع را ایجاد می کند که به سراغ خام فروشی و کلوخه فروشی برویم یعنی حتی سنگ آهن را به کنستانتره یا گندله یا آهن اسفنجیهم تبدیل نکنیم. به طور واضح می توان گفت که قوانین بالادستی شرایط را از نظر حاشیه سود برای سرمایه گذاران این بخش امن کرده است به طوری که عملا هیچ رغبتی برای گام برداشتن به توسعه صنایع پایین دستی را ندارند.
* راهکار پیشنهادی شما چیست؟
با توجه به ساختار اجتماعی کشورمان، تغییر این قوانین مقداری سخت است و نیاز به زیر ساخت‌هایی دارد که با رفع چالش ها به صورت زنجیره ای مشکلات حل شود. موضوع بعدی عدم حمایت مناسب از صنایع پایین دستی است یعنی وقتی به عنوان سیاست گذاری های کلان به سمت توسعه صنایع بالادستی پیش نرود، عملا گسترشی را شاهد نیستیم. یکی دیگر از دلایل نیز این است که در بحث انتقال تکنولوژی هم مشکل داریم. بنا به دلایل خاصی بحث صنایع پایین دستی فولاد تا حد زیادی در گرو توسعه تکنولوژی و وارد کردن این تکنولوژی از کشورهای موفق است که ما هم بنا به شرایط عملا در این زمینه ضعف داریم.
اما راهکار پیشنهادی این است که به کشورهایی که مسیر ما را طی کرده اند توجه کرده و از آنها الگو برداری کنیم از سوی دیگر اصلاح قوانین بالادستی، حمایت ها و تسهیل گری ها از جانب دولت و داشتن برنامه بلند مدت یا شاید خوش بینانه‌تر، میان مدت، باید مورد توجه قرار گیرد تا شرایط مطلوب‌تر را تجربه کنیم. پس نبود مشوق‌هایی که سرمایه گذار را ترغیب به تولید محصول نهایی کند باید فراهم شود. امید است با سیاست گذاری های درست، حمایت ها و تغییر قوانین بالا دستی، رغبت سرمایه گذاران به ایجاد صنایع فولادی و جلوگیری از خام فروشی افزایش یابد و با رونق این صنایع هم آلودگی کمتر شود، هم فرصت اشتغال بیشتری فراهم شود و هم ارزش افزوده بیشتری عاید استان شود.
نظر شما