بازار؛ گروه استانها: خراسان رضوی با دارا بودن ۷۶ درصد تولید زعفران کل کشور به بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران تبدیل‌شده است که این۷۶ درصد تولید زعفران استان به سراسر دنیا صادر می‌شود اما متأسفانه به دلیل غفلت از فناوری و استفاده از روش‌های سنتی در کاشت و برداشت این محصول گران‌قیمت بسیار ارزان به دست مشتریان خارجی می‌رسد.
زعفران یکی از گران‌ترین گیاهان و مواد دارویی جهان محسوب می‌شود که از مشتقات این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنایع غذایی استفاده‌های فراوان می شود لذا می‌توان با استفاده از این ترکیبات در صنایع یادشده ارزش‌افزوده بالایی تولید کرد اما در کشور ما باوجود بیشترین میزان تولید زعفران اقدامات قابل‌توجهی برای بهره‌برداری از تمامی خواص یادشده انجام‌نشده است.
ضرورت استفاده از فناوری
نائب رئیس شورای ملی زعفران در گفت‌وگو با بازار پیرامون ضرورت استفاده از فناوری در خصوص زعفران اظهار می‌کند: متأسفانه باید اذعان کرد که هنوز نحوه برداشت این محصول در مزارع استان به شیوه صدها سال گذشته بازمی‌گردد و فناوری جایی در این عرصه ندارد.
غلامرضا میری اذعان می‌کند: در حال حاضر ۹۰ درصد زعفران جهان در ایران تولید اما بیشتر این محصول به‌صورت خام به کشورهای دیگر صادر می‌شود این در حالی است که تغییر نوع بسته‌بندی و فرآوری زعفران و تولید محصولات جدید از آن می‌تواند کمک شایانی به صادرات این محصول کند.
وی بیان می‌کند: به‌طور مثال یک زعفران کار برای برداشت ۱۰ تا ۱۴ گرم زعفران خشک باید حدود ۲ هزار گل را جداسازی کند لذا کشاورزان زعفران کار به دلیل اینکه خودشان به نیروی کار احتیاج دارند، نمی‌توانند کمکی برای همدیگر باشند لذا همه ساله برای تامین نیروی انسانی برای فصل برداشت با مشکل مواجه بوده و این موضوع بر کاهش کیفیت زعفران تاثیر جدی دارد.
میری می‌افزاید: ازآنجایی‌که گل زعفران در بهترین حالت و شرایط، بیشتر از ۴۸ ساعت قابلیت نگهداری ندارد و پس‌ازاین زمان پلاسیده و خراب می‌شود، پای کمبود نیروی کارشناس و متخصّص به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات زعفران کاران وسط می‌آید.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه گل‌های برداشت‌شده زعفران هنوز توسط نیروی انسانی پاک و یا خشک می‌شود می‌افزاید: واقعیت این است که در بسیاری موارد نیروی انسانی، موجب آلودگی و ورود مواد خارجی به زعفران می‌شود لذا صادرکننده باید برای جداسازی، نیروی انسانی و زمان زیادی اختصاص دهد درصورتی‌که با دستگاه و بدون دخالت نیروی انسانی جداسازی و بلافاصله بسته‌بندی انجام می‌شود.
این کارشناس حوزه زعفران اذعان می کند: متأسفانه کشاورز زعفران کار ناگزیر است به هر شخصی برای جدا سازی گل ها اعتماد کند و لذا جداسازی بی دقت توسط نیرو هایی که آموزش لازم را فرا نگرفته و به صورت سنتی به این کار روی آورده اند موجب ضرر وی و هم چنین کاهش کیفیت شود.
وی با اشاره به کیفیت خشک‌کردن زعفران در مرغوبیت و قیمت آن نیز در بازارهای جهانی می‌گوید: ازنظر کیفیت هم معدل کروسین زعفران ایرانی که به‌صورت سنتی، خشک می‌شود ۲۳۰ است که این عدد با دستگاه به حدود ۲۸۰ می‌رسد و این یعنی ارتقاء کیفیت که باید به آن توجه جدید داشت.
نائب رئیس شورای ملی زعفران ابراز می‌کند: بر همین اساس در دو سه سال اخیر کشاورزان و واحدهای بسته‌بندی و صادراتی با کمک برخی ماشین سازان، دستگاه خشک‌کن ساخته‌اند تا حداقل زعفران ایرانی به‌صورت سنّتی خشک نشود وگرنه تمام فرایند زعفران ما با دست و به‌صورت سنتی است و از کشاورز حمایتی صورت نمی‌گیرد.
میری با بیان اینکه درصورتی‌که صنایع تبدیلی از زعفران رونق یابد، ارزآوری بیشتر و بازارهای گسترده‌ای برای این محصول به همراه می‌آورد می افزاید: چراکه باوجود سهم ایران در تولید عمده زعفران جهان، اکنون مدیریت این محصول در بازارهای جهانی از دست کشورمان خارج‌شده و به دست دیگر کشورها افتاده است.
نائب رئیس شورای ملی زعفران در این راستا پیشنهاد می دهد تا دولت جدیت بیشتری برای فراوری این محصول نشان داده و با حمایت و تشویق شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی زعفران را رونق دهد تا ارزش افزوده بیشتری از این طریق ایجاد شود.
کیفی سازی محصول اجتناب‌ناپذیر است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با بازار پیرامون ضرورت استفاده از فناوری در فراوری زعفران اذعان می‌کند: باوجوداینکه در خراسان رضوی تعداد ۱۲۱ واحد فرآوری با ظرفیت فرآوری حدود ۴۰۰ تن محصول زعفران وجود دارد اما سهم کمی از این ظرفیت مورداستفاده قرار می‌گیرد.
غلام حسین ساربان با بیان اینکه ما به هیچ وجه در صنعت داروسازی از محصول زعفران بهره کافی را نبرده ایم بیان می کند: این در حالی است که در بسیاری از داروهای اعصاب و روان از زعفران استفاده می‌شود.
وی ادامه می دهد: هنوز حتی در صنعت تولید لوازم آرایشی از نقش و حضور این محصول در کشور بهره برداری مناسب نشده است در حالی که ایران به عنوان یکی از کشورهای پرمصرف در زمینه لوازم آرایش محسوب می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه این قابلیت در استان وجود دارد که در ارتباط با دنیا و مراکز علمی و پژوهشی اقدامات شاخصی در حوزه علمی در این زمینه انجام شود ابراز می کند: متأسفانه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نیز دانشکده‌های داروسازی هنوز به این حوزه وارد نشده‌اند.
وی بابیان اینکه از مشتقات این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و صنایع غذایی استفاده‌های فراوان می‌شود بیان می‌کند: می‌توان با استفاده از این ترکیبات در صنایع یادشده ارزش‌افزوده بالایی تولید کرد و لذا استفاده از فناوری در این حوزه اجتناب‌ناپذیر است.
وی با اشاره به اینکه استفاده از ماشین‌آلات و فناوری تأثیر بسزایی در افزایش کیفیت این محصول دارد ابراز می‌کند: به‌طور مثال عملیات خشک‌کردن زعفران با استفاده از ماشین‌آلات تنها در عرض ۷ دقیقه زمان می‌برد و لذا این موضوع در «کروسین» یا همان عامل رنگ گیاه زعفران که خواص دارویی بسیار زیادی نیز دارد بسیار اهمیت دارد.
ساربان می گوید: کروسین که از منشأ زعفران به دست می‌آید اصلی‌ترین آنتی‌اکسیدان آن محسوب می‌شود و بسیاری از خواص درمانی زعفران به این بخش آن نسبت داده می‌شود.
وی ازجمله خواص کروسین، پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی و درمان اختلالات شبکیه چشم، درمان آلزایمر معرفی م یکند و ادامه می دهد: با توجه به خواصی که این گیاه دارویی دارد لذا ورود به عرصه فناوری و صنایع تبدیلی بسیار حائز اهمیت است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی طرح شناسنامه‌دار کردن مزارع زعفران را یکی از اقدامات مهم جهاد کشاورزی در این راستا عنوان می‌کند و می‌گوید: اجرای این طرح کمک می‌کند تا محصول تولیدشده و فاکتورهایی مانند میزان استفاده از کود و سم استفاده‌شده در این محصولات قابل ره‌گیری باشد.
وی با اشاره به اینکه سموم باقی‌مانده احتمالی بر روی محصولات کشاورزی یکی از عوامل بازدارنده درفروش محصول در حوزه صادرات است می گوید: با این اقدام تمامی محصولات تولیدی شامل زعفران و هم‌چنین محصولات باغی تحت کنترل درخواهد آمد.
فقط شعار دادیم
نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی در این رابطه می‌گوید: زمانی که طلای سرخ را بدون فرآوری، بسته‌بندی و خام به بازارهای هدف صادر می‌کنیم بدیهی است که زعفران با فرآوری‌های مختلف ازجمله لوازم‌آرایشی به بازار اقتصادی کشور بازمی‌گردد و این نوع تبادلات تجاری تنها به نفع کشور فرآوری کننده تمام می‌شود.
فرهاد فلاحتی درباره وضعیت تولید زعفران در کشور می‌گوید: ما درزمینهٔ توسعه فرآوری زعفران فقط شعارگونه عمل کردیم.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بابیان اینکه متأسفانه هیچ‌کدام دولت‌ها در این زمینه مناسب عمل نکردند می‌افزاید:فرآوری زعفران حلقه مفقوده بهره‌وری مؤثر از طلای سرخ است و فرانسوی‌ها با فرآوری زعفران و تبدیل به داروهای درمانی در بهبود بیماری همچون افسردگی مؤثر عمل می‌کنند.
وی با اشاره به این موضوع که زعفران ایرانی فاقد ثبت برند جهانی بوده و شیوه‌های نوین باید جایگزین روش‌های سنتی در تولید زعفران شود اذعان می‌کند: برای حفاظت و صیانت از زعفران ایرانی باید حفاظت ژنتیکی از پیاز زعفران و ثبت برند جهانی زعفران در اولویت قرار بگیرد.
نظر شما