بازار؛ گروه ایران: ساسان شاه ویسی تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با بازار، در پاسخ به این سوال، پیوستن به سازمان شانگهای و ارواسیا همچنین قرارداد تجاری بین ایران و پاکستان چقدر می تواند به تقویت و رشد اقتصادی کمک کند؟ بیان کرد: ما برای ارزیابی کردن وضعیت و تغییرات در نرخ تراز تجاری بایستی هدف گذاری‌های خود را مشخص کنیم. عموما شاید اولویت یک کشوری افزایش نرخ تجارت نباشد کما اینکه اتفاقی که در طی یک دهه گذشته افتاد و ناترازی شدیدی را در روابط تجاری ما با همه طرف‌های تجاری از جمله کشورهای همسایه بوجود آورد.
وی ادامه داد: در وهله اول باید ببینیم در سیاست گذاری‌های کلان ملی آیا چنین اولویتی را تعریف کردیم و آیا موضوع برای ما اهمیتی دارد؟ چون خیلی‌ها این رویکرد را تعریف می کنند اما فارغ از اهمیت است. بعد از آن باید یکسری سوالات اساسی را با رویکرد انتخاب مسئله مشخص کنیم که اگر اولویت ما تجارت خارجی می‌شود آیا زیرساخت‌ها و بسترها را فراهم کردیم؟ هماهنگی‌ها را به وجود آوردیم؟ آیا در عین حال توانستیم روابط سیاسی که ثبات دهنده یا تنظیم کننده روابط تجاری ما با سایر کشورها هستند را بهبود بخشیم؟
این اقتصاددان اضافه کرد: آیا بسترها را مناسب کردیم و آیا راهبردها و راهکارهای اقدامی را برای هدف قرار دادن یک یا دو کشور چه در شکل پیرامونی آن، چه در شکل منطقه‌ای آن و چه در قالب ائتلاف‌ها، اتحادیه‌ها و همگرایی‌ها به وجود آوردیم؟ اگر این اتفاقات افتاد بعد باید بگوییم چه عوامل مؤثری می‌تواند ما را به هدف نزدیک کند. اعم از اینکه موافقت نامه‌هایی باشد.
باید مثل چین به طرف این برویم که بعد از چند سال نهایتا به یک طرح اقدام جامع راهبردی برسیم و بعد از آن برای بسیاری از کشورها شیفت کنیم و رویکرد را تعریف کنیم
این استاد دانشگاه افزود: توافقات باید مبتنی بر قراردادهای همکاری باشد. باید مثل چین به طرف این برویم که بعد از چند سال نهایتا به یک طرح اقدام جامع راهبردی برسیم و بعد از آن برای بسیاری از کشورها شیفت کنیم و رویکرد را تعریف کنیم. ترکیه، روسیه، عمان و قطر را انتخاب کنیم که بخواهیم آنها را هم در مدل روابط راهبردی با اولویت تجارت و اقتصاد قرار دهیم.
شاه ویسی تصریح کرد: در عین حال آن روابط را در قالب روندسازهای تجارت و حقوق تعریف کنیم. به دلیل اینکه یک طرف آن داد و طرف دیگر آن ستد است. یعنی یک طرف آن دادن کالاست و طرف دیگر آن گرفتن یک پول است. یا بالعکس یک طرف آن دادن یک پول و طرف دیگر گرفتن یک کالایی است.
وی اظهار کرد: در مهندسی تجارت جمهوری اسلامی ایران صادرات و واردات، آمدن پول و رفتن کالا یا برعکس کردن آنچه قابلیت‌هایی را می تواند برای تجارت ایران به وجود آورد و اینکه آیا ما را در مدل انفعالی قرار می دهد. همچنین آیا ما را در مدل رقابتی قرار می دهد، آیا ما را در مدل تهاجمی قرار می دهد. هر کدام از این مدل‌ها کارکردها و ظرفیت‌های خودش را دارد.
اگر درباره آسیای میانه صحبت می کنیم یک روابط گذر بعد از فروپاشی اتحاد شوراها را باید تعریف کنیم و از داخل هر کشور را در جای خودش، قابلیت‌ها و اشتراکاتی که می تواند بسترساز باشد یا جاذبه‌هایی را برای ارتقا سهم تجاری برای ما به وجود آورد به خصوص با توجه به مزیت‌های نسبی که کشور دارد ما آنها را به اشتراک بگذاریم
او گفت: اگر ما در مورد روسیه صحبت می کنیم، روسیه یک دروازه برای اوراسیاست اما روسیه همه اوراسیا نیست و همه اوراسیا هم روسیه نیست. اگر درباره آسیای میانه صحبت می کنیم یک روابط گذر بعد از فروپاشی اتحاد شوراها را باید تعریف کنیم و از داخل هر کشور را در جای خودش، قابلیت‌ها و اشتراکاتی که می تواند بسترساز باشد یا جاذبه‌هایی را برای ارتقا سهم تجاری برای ما به وجود آورد به خصوص با توجه به مزیت‌های نسبی که کشور دارد ما آنها را به اشتراک بگذاریم و نهایتا به طرف این می رویم که مسلط شویم یا در قالب رقابتی یا استراتژی‌های رقابتی بخش بزرگتری از تجارت منطقه و نهایتا تجارت جهانی را بگیریم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: از این جهت آنوقت نقش و جایگاه بسیاری از دستگاه‌های دولتی، شورای هماهنگی روابط خارجی در وزارت خارجه و دستگاه‌هایی که به آن متصل هستند. همچنین دستگاه و بخش‌هایی که در داخل کشور بخش بزرگی از مؤلفه‌های سازنده تجارت را به شکل تجارت تخصصی با سایر کشورها می سازند و هماهنگ کردن آنها و در عین حال نقش و سهم بزرگتر را به اتاق بازرگانی دادند که اتاق‌های مشترک را فعال کردند و از همه مهم‌تر کمیسیون‌های مشترک را مبتنی بر آنها فعال کردند که همه اینها در کنار همدیگر می تواند مشخص کند که آیا اتفاقی که در حال حاضر در جمهوری اسلامی افتاده و ما از آن به عنوان دستاورد یاد می کنیم آیا توانسته قابلیت‌های درستی را برای ما به وجود آورد یا خیر؟
از ۱۴ کریدور جهانی جاده‌ای و ریلی قریب به ۵ کریدور در ایران است. ما چه مقدار این زیر ساخت‌ها را تعریف کردیم؟
شاه ویسی بیان کرد: آنچه که ما امروز با آن مواجه هستیم صرف نظر از کریدورها؛ استحضار دارید از ۱۴ کریدور جهانی جاده‌ای و ریلی قریب به ۵ کریدور در ایران است. ما چه مقدار این زیر ساخت‌ها را تعریف کردیم؟ بعد از فروپاشی اتحاد شوراها ما با بسیاری از کشورهای حوزه اوراسیا با بسیاری از کشورهای حوزه آسیای مرکزی توافق نامه‌هایی را نوشتیم به خصوص با توجه به مزیت نسبی ما در حوزه انرژی اعم از نفت، گاز و برق، ظرفیت‌هایی را به اشتراک گذاشتیم اما بعدا بخاطر اینکه آنها را یا با بی تفاوتی یا با انفعال مواجه کردیم.
این اقتصاددان براین باور است: در یک دهه اخیر بسیاری از کشورها در یک استراتژی تهاجمی سعی کردند هم سهم ایران و هم سهم روسیه را در اختیار خودشان بگیرند صرف نظر از سوداگری سیاسی که در منطقه دارند بتوانند بخش بزرگی از ظرفیت سازی برای هاب در منطقه را هم برای خودشان تعریف کنند.
اتفاقی که در حدود یک سال و سه ماه گذشته افتاده فعال کردن قابلیت‌های کریدوری در عین حال بستر سازی برای ارتقای سهم زیرساخت‌ها و به خصوص مزیت دادن یا ارتقا سهم مزیت‌های اقتصادی تجاری جمهوری اسلامی ایران با توجه به پهناور بودن ما و دسترسی که ما از گذشته می توانیم برای تجارت در کشورمان به وجود آوریم
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اتفاقی که در حدود یک سال و سه ماه گذشته افتاده فعال کردن قابلیت‌های کریدوری در عین حال بستر سازی برای ارتقای سهم زیرساخت‌ها و به خصوص مزیت دادن یا ارتقا سهم مزیت‌های اقتصادی تجاری جمهوری اسلامی ایران با توجه به پهناور بودن ما و دسترسی که ما از گذشته می توانیم برای تجارت در کشورمان به وجود آوریم. از همه مهم‌تر زیرساخت‌هایی که از گذشته وجود دارد و الان بایستی تکمیل شود.
وی اضافه کرد: به نظر من، آنچه که اتفاق افتاده مبتنی بر گزارشی که صندوق بین المللی پول ارائه کرد که توانستیم به شکل حداقلی در طی یک سال گذشته بخش بزرگی از ظرفیت‌های جدید را تعریف کنیم و یک ظرفیت اثرگذار را به وجود آوریم که ناترازی تجاری ما را در طی یک سال میلادی گذشته قریب به ۳۲ میلیارد دلار افزایش دهد و قدرت سرانه ما را مبتنی بر تولید ناخالص افزایش دهد. همچنین نرخ رشد اقتصادی ما را تقریبا حدود ۳ و نیم برابر کند.
ظرفیت اساسی را مبتنی بر رفع ناترازی تجاری به وجود آوریم که چیزی بیش از ۹۵ درصد از نیازهای ارزی ما از داخل بازار و مبتنی بر صادرات غیر نفتی تامین شده است که می توانیم این موقعیت را به وجود آوریم
شاه ویسی تصریح کرد: اگر همین ظرفیت حفظ شود که ما تقریبا تا پایان ماه دهم می توانیم بگوییم این ظرفیت حفظ شده، ما به اهداف اولین سند بودجه دولت سیزدهم که هدف گذاری آن نرخ رشد ۵ درصد است برسیم و در عین حال توانستیم یک ظرفیت اساسی را مبتنی بر رفع ناترازی تجاری به وجود آوریم که چیزی بیش از ۹۵ درصد از نیازهای ارزی ما از داخل بازار و مبتنی بر صادرات غیر نفتی تامین شده است که می توانیم این موقعیت را به وجود آوریم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: آنچه که مبتنی بر صادرات نفتی حاصل می شود سرمایه گذاری‌های عقیم مانده، بسترسازی‌ها برای هاب منطقه و ارتقاء سهم در تولید و استخراج و صادرات صیانتی منابع هیدروکربوری در اختیار را می تواند ارتقا دهد و سهم و نقش ما را هم قطعا در ژئواستراتژی بیضی انرژی جهان در آن نقطه‌ای که قرار بوده قرار بگیریم مبتنی بر سند چشم انداز ارتقا دهد. همه اینها نشان دهنده این است که شاخص‌های اقتصادی ما تا حدود بسیار زیادی بهتر شده است.
این اقتصاددان گفت: البته فراموش نکنیم ما با کشوری مانند روسیه و کشورهای دیگر در حوزه اوراسیا، با کشورهای هم مرز خودمان مثل عراق و پاکستان اگر قراردادهایی را می بندیم هر کدام اینها در جای خودش می توانند ملاحظاتی داشته باشند که به نظر می رسد ما در کنار اتفاقاتی که با آن مواجه هستیم آن ملاحظات راهبردی که می خواهد افزایش صادرات و یک بخش افزایش واردات برای ما داشته باشد و از همه مهم‌تر نرخ تولید ناخالص ملی ما را مبتنی بر آن سرانه، مبتنی بر آن اشتغال، مبتنی بر آن چرخش منابع مالی در کشور افزایش دهد و آن انزوایی که جریان غرب گرا و معاندین اصرار داشتند برای کشور به وجود آورند، اگر ما بتوانیم همه اینها را برطرف کنیم آن وقت به نظر می رسد یک بستر سازی مناسب است و تا حدودی توانسته بخش بزرگی از وعده‌ها و برنامه نقشه راه دولت مردمی ایران قوی را محقق کند.
وی اضافه کرد: انتظار داریم با همکاری بیش از پیش صادرکنندگان و با تعریف تخصصی از آنچه که باید در میدان تجارت اتفاق بیفتد توسط میدان داران آن و با پشتیبانی دولت محقق شود و بسترهای بزرگتری را آنچه که در توافق نامه‌ها به آن اشاره کردید و چه آنچه که در پاکستان اتفاق افتاده و چه آن چیزی که می تواند بستر ساز باشد برای اینکه ما با روسیه یک هاب بزرگ را تعریف کنیم و در عین حال فراموش نکنیم که چون این اتفاق برای کشورهای پیرامون افتاده هیچ دلیلی بر این نیست که ما سطح جامع راهبردی‌مان را با چینی‌ها فراموش کنیم آن هم به مثابه یک ظرفیت سازی دیگر می تواند بستر مناسبی را برای ارتقا هرچه بیشتر نرخ رشد اقتصادی و تحقق یک اقتصاد مقتدر را به وجود آورد.
نظر شما